۱۸ آذر ـ ۹ دسامبر ـ سالگرد درگذشت سعدی شاعر و اندیشمند انساندوست و اندرز گوی ما

به نوشته قریب به اتفاق كرونیكلر ها ، مشرف الدین مصلح ابن عبدالله ــ سعدی شیرازی ــ نهم دسامبر سال ۱۲۹۲ میلادی در زادگاه خود شهر باستانی شیراز وفات یافته است. یكی ــ دو تن دیگر در گذشت سعدی را سال ۱۲۹۰ میلادی ذكر كرده و نوشته اند كه وی بسال ۱۲۱۰ میلادی در شیراز به دنیا آمده بود. او كه درنوجوانی شیراز را برای ادامه تحصیل در نظامیه بغداد ( دانشكده ای كه خواجه نظام الملك توسی ساخته بود ) ترك كرده بود تاسال ۱۲۵۶ (۴۶ سالگی) به زادگاه خود بازنگشت و در این مدت از عراق امروز ، سوریه قدیم (شامل لبنان ) ، مصر ، حجاز و قسمتهایی از آناتولی دیدار كرد و در طرابلس لبنان به دست صلیبیون اسیر شد كه اورا به نوشته خودش« به كارگل بداشتند » یعنی عملگی در ساختن بناء به او تحمیل شده بود ، كه در اینجا توسط یك تاجر باز خرید و آزاد شد. سعدی كه این نام او از اسم سعد ابن زنگی حكمران وقت فارس گرفته شده است در سال ۱۲۵۷ بوستان كه عمدتا نثر است و سال بعد گلستان را كه غالبا نظم است به پایان رسانید.
نظم و نثر سعدی كه تا آن زمان چنین سبك و روشی سابقه نداشت فصاحت زبان فارسی را به اعلا درجه رسانید .این استاد سخن فارسی نثری روان و شیرین دارد . حكایات و ابیات سعدی آكنده از پند و اندرز برای اصلاح مردمان است. وی در عین حال یك صوفی بود. نمونه هایی از اندرزهای منظوم او از این قرارند :
یك نمونه:
روزی كه زیر خاك ، تن ما نهان شود
وآنها كه كرده ایم یكایك عیان شود....
نمونه دیگر :
چو دخلت نیست ، خرج آهسته تر كن
كه می گویند ملاحان سرودی ....
همچنین:
شنیدم كه در وقت نزع روان
به هرمز چنین گفت نوشیروان
كه خاطر نگهدار و درویش باش
نه ، دربندآسایش خویش باش
نیاساید اندر دیار تو ، كس
چو آسایش خویش خواهی ، و بس
سعدی یك انساندوست واقعی و كامل بود . درباره انساندوستی او، ذكر این شعر كافی است :
بنی آدم اعضای یكدیگرند
كه در آفرینش ز یك گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار
وی درباره قناعت گوید:
اگر پادشاهست، وگر پینه دوز
چو خفتند، گردد شب هر دو روز
ایران كه در قرون قدیم به مدت ۱۲ قرن یك ابرقدرت نظامی ــ سیاسی بی چون و چرا بود ، در قرون وسطا هم از نظر اندیشه ، دانش و ادبیات تنها بزرگ جهان بشمار می رود كه در این زمینه همتا نداشته است و سعدی یكی از ستارگان آسمان این دوران ایران بود ــ دورانی كه اروپا درجهل وظلمت دست و پا می زد و شرق تا آن سوی روسیه گرفتار تاخت وتاز مغولان و طوایفی از اقوام آنان بود . این دوران نا آرام و بی ثبات كه مانع اقدام گروهی می شد ، ایرانیان را متوجه خلاقیت انفرادی خود كرد كه پیشرفت در علم و ادب نتیجه تلاش فردی است .
سعدی یك شخصیت جهانی است كه در اروپا بسیاری از مردم این نام را بر فرزندان پسر خود می گذارند . نام اول یك رئیس جمهوری فرانسه قرن گذشته « سعدی » بود. در اینترنت ، سعدی در صدها سایت وصف شده است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز