خواص گیاه هزارپا

نعناع گیاهی است از تیره دو لپه‌ای‌های پیوسته گلبرگ که سردسته تیره نعناعیان است و جزءسبزی‌های خوراکی است. از محل گره‌های ساقه، ریشه‌هایی خارج می‌شوند که ساقه جدید را درست می‌کنند. بنابراین اگر شما فقط یک ساقه نعناع در باغچه خود بکارید، به زودی تمام باغچه شما پر از نعناع می‌شود. به همین دلیل در فارسی به آن هزارپا می‌گویند.
نعناعی که به عنوان سبزی خوردن مصرف می‌کنیم، با نعناعی که به صورت خودرو در کوه می‌روید متفاوت است. البته از نظر شکل ظاهری، بو، طعم و مزه تقریباً شبیه به هم هستند، ولی از نظر اثرات درمانی، نوع کوهی قوی‌تر است.
البته خوردن نعناعی که پرورش داده می‌شود و به عنوان سبزی خوردن مورد استفاده قرار می‌گیرد، با غذای روزانه، مخصوصا ناهار توصیه می‌شود.
در مواردی که ناراحتی‌های معده وجود دارد، خوردن نعناع تازه نه تنها معده را ناراحت نمی‌کند، بلکه درمان‌کننده ی ناراحتی معده هم هست.
نعناع کوهی یا نعناع فِری، از نظر کاربرد و خواص از نعناع معمولی که پرورش داده می‌شود، بسیار عالی تر، قوی‌تر و مؤثرتر است.
این گیاه در دامنه‌ها و ارتفاعات متوسط رویش دارد. بو و عطر بسیار نافذی دارد و در کرم‌هایی که برای پوست ساخته می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این گیاه، گل‌های ریز و آبی رنگی دارد و قسمت‌های مورد استفاده این گیاه، گل، برگ و ساقه آن است.
● ترکیبات
نعناع دارای ماده‌ای به نام منتول است که احساس خنکی در دهان ایجاد می‌کند. مقدار منتول در نعناع بسته به نوع آن از ۳۵ تا ۵۵ درصد تغییر می‌کند که البته اگر نعناع دیر کنده شود، مقدار منتول آن تا حدود ۳۰ درصد پایین می‌آید.
● خواص درمانی
ـ نعناع از نظر طب قدیم ایران نسبتا گرم و خشک است و از نظر خواص دارویی از پونه قوی‌تر است. از نعناع اسانس، روغن و تنتور تهیه می‌کنند که مصارف طبی مختلفی دارد.
ـ نعناع باد شکن است و گاز معده و روده را از بین می‌برد.
ـ تقویت‌کننده معده و بدن است.
ـ ضد تشنج و ضد سرفه است.
ـ نعناع مسکن و‌ آرام بخش است.
ـ برای بی‌خوابی، کم خوابی و ناراحتی‌های شبانه یک داروی مؤثر است.
ـ استفاده از نعناع، درد شکم را برطرف می‌کند.
ـ نعناع برای درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا مفید است.
ـ نعناع ناراحتی‌های عصبی را برطرف می‌کند.
ـ برای تسکین درد دندان، نعناع را در دهان بگذارید و بجوید.
ـ آشامیدن دم کرده نعناع یا عصاره نعناع خونریزی سینه را قطع می‌کند.
ـ کمپرس نعناع درد سینه و پهلو را از بین می‌برد.
ـ نعناع، کرم‌های روده و معده را می‌کشد.
ـ برای از بین بردن سکسکه و دل به هم خوردگی و استفراغ، نعناع را با انار ترش بخورید.
ـ نعناع ادرار را زیاد می‌کند.
ـ یک فنجان دم کرده گرم نعناع سینه را آرام می‌کند.
ـ برای رفع قولنج و دردهای روده، معده و هضم نشدن غذا، دم کرده نعناع بنوشید.
ـ برای از بین بردن گلودرد، دم کرده نعناع غرغره کنید.
ـ نعناع معرق است، بنابراین تب را پایین می‌آورد.
ـ در هنگام سرماخوردگی بینی را با دم کرده نعناع بشویید.
ـ نعناع بهترین دوست کبد است.
کبد را تمیز کرده و صفرا را رقیق می‌کند و کلسترول خون را پایین می‌آورد. برای این مورد دم کرده نعناع را قبل از غذا بنوشید.
● رفع سردرد با نعناع
ـ برای رفع سردردهای میگرنی می‌توانید با مخلوط کردن مواد زیر، پمادی تهیه کنید و در نقطه‌ای که درد می‌کند، بمالید.
اسانس نعناع ۳ گرم
روغن زیتون ۲ گرم
لانولین ۵ گرم
ـ برای رفع سردرد از کمپرس نعناع استفاده کنید. به این ترتیب که ۱۰ قطره روغن نعناع را با یک لیوان آب سرد مخلوط کرده و در یک کاسه بریزید.
سپس یک پارچه که به اندازه پیشانی باشد در آن فرو برده و آب اضافی آن را بگیرید و روی پیشانی و شقیقه‌ها قرار دهید تا سردرد برطرف شود.
● ضدعفونی کردن بینی با نعناع
برای ضد عفونی کردن بینی، با مخلوط کردن ۱گرم اسانس نعناع و ۴۰ گرم روغن بادام شیرین، محلولی تهیه کنید و پنج قطره در هر سوراخ بینی بچکانید.
● رفع خارش با نعناع
اگر بدن شما خارش دارد مقدار ۲ گرم اسانس نعناع را در ۵۰ گرم وازلین ریخته، خوب با هم مخلوط کرده و در محل خارش بمالید.
● تسکین آرتروز با نعناع
اگر از بیماری روماتیسم و آرتروز رنج می‌برید، از روغن نعناع استفاده کنید، به این صورت که ۲ قطره روغن نعناع را با یک قاشق سوپخوری روغن بادام مخلوط کرده و محل‌های دردناک را با آن ماساژ دهید.
● اسانس نعناع
یکی از فرآورده‌های نعناع، اسانس آن است که از تقطیر برگ و سرشاخه‌های گلدار نعنا تحت اثر بخار آب تهیه می‌شود و دارای ۵۰ تا ۷۰ درصد منتول است.
اسانس نعناع که در کشور انگلستان تهیه می‌شود، شهرت خاصی دارد.
این اسانس به عنوان تقویت‌کننده معده، بادشکن، ضد عفونی کننده،‌ رفع دل پیچه ی بچه‌ها و اسهال به کار می‌رود.
برای استفاده از اسانس نعناع کافی است که مقدار یک تا سه قطره از آن را با یک لیوان آب مخلوط کرده و بنوشید.
● موارد احتیاط
ـ اسانس نعناع را نباید به مقدار زیاد به کودکان و نوزادان خوراند، زیرا روی حرکات تنفسی و قلب اثر می‌گذارد و ممکن است خطرناک باشد.
ـ اگر اسانس نعناع به مقدار زیاد مصرف شود، فشار خون را بالا برده و موجب حالت تهوع، استفراغ و درد معده می‌شود و حرکات دودی معده را از بین می‌برد.
ـ نعناع با تمام فوایدی که دارد، اگر زیاد مصرف شود سیستم گوارشی را تحریک می‌کند.
لذا اگر شما روزی دو تا سه فنجان دم کرده نعناع می‌نوشید، بهتر است بعد از دو هفته نوشیدن، چند روزی مصرف آن را قطع کرده و دوباره شروع کنید.

مریم مرادیان نیری ـ سایت تبیان

منبع : روزنامه اطلاعات