نجات فرش ایران در گرو انطباق نظام تولید آن با اصول بازاریابی است و بس!

واضح است که کشورمان مرکز تولید فرش دستباف است این فرش‌ها با طرح‌ها و نقوش و سبک‌های متنوعی می‌باشد لذا می‌تواند بخش قابل توجهی از نیازها و سلا‌یق بازار جهانی فرش را پاسخگو باشد‌. تولید فله‌ای و بدون هدف فرش می‌تواند باعث کاهش روزافزون قیمت فرش در بازارهای جهانی شود. چنانچه تولید فرش فقر را بدنبال داشته باشد طبعا فقر مادی و فرهنگی بافنده تمایل او را به بافت فرش‌های پست و ارزان قیمت افزایش خواهد داد.تولید هدفمند و بر مبنای سفارش و نیاز بازار توجیه اقتصادی و فنی بافت فرش را افزایش داده‌، از اتلا‌ف منابع مالی جلوگیری و در این سیستم تولید همه عوامل تولید از سود منطقی برخوردار می‌گردند. چنانچه خواسته باشیم تولید فرش را هدفمند نمائیم باید از علم بازاریابی نوین استفاده نمود‌، بازاریابان فرش می‌توانند با اتخاذ روش‌های مختلف بر تمایل مصرف‌کننده تاثیر گذاشته و خریدار را به سمت خرید فرش‌های دستباف سوق دهند‌. بقول دکتر سبحه باید قبول کرد که نگاه به فرش دستباف در بازارهای جهانی از کالا‌ی سرمایه ای به کالا‌ی مصرفی و تزئینی تغییر یافته است ضمن آنکه امروزه برای فرش دستباف کالا‌های جانشینی زیادی مثل موکت‌، پارکت و مبل و... وجود دارد‌. حتی در خریداران فرش در سطح جهان تغییراتی شدید شکل گرفته است خریداران قدیمی‌ به لحاظ سنی از افراد نسبتا مسن جامعه بوده و از فرش اطلا‌عات نسبتا کامل داشته و حاضر بودند بواسطه این شناخت هزینه بیشتری برای خرید فرش دستباف بنمایند و شاید بتوان گفت که تکنیک‌های بافت مثل رج شمار و نوع گره و‌... برایشان مهم بود این خریداران بدنبال فرش‌هایی بودند که با دوام بوده و حتی برای نسل‌های بعد بیادگار بماند و در اکثر موارد این خریداران حتی با همسر خود برای خرید فرش مراجعه نمی‌کردند و مردخانه به تنهایی اقدام به خرید فرش می‌کرد‌.
اما خریداران جدید در بازارهای مختلف هدفی که توصیف آن در فصل یافته‌های تحقیق آمد نسبت به فرش اطلا‌عاتی ندارند و برایشان چندان مهم نیست که فرش در کجا یافته شده و یا حتی پارامترهای فنی بافت همانند رجشمار و نوع گره‌، نوع شیرازه نیز از اهمیت زیادی برخوردار نمی‌باشد ولی در عوض آنان به دنبال رنگ و مد بوده و فرش دستباف نیز برای اکثر این خریداران حکم کالا‌ی مصرفی کم دوام را دارد این خریداران بر خلا‌ف نسل قبل بیشتر دنبال فرشی ارزان قیمت ولی زیبا از نظر رنگبندی و طرح و نقشه هستند این خریداران بر خلا‌ف نسل‌های قبل نه تنها همسر خود که طراح و دکوراتور خود را به خرید می‌برند و در نتیجه این دکوراتورها و طراحان هستند که فرش مورد نظر خریدار را انتخاب می‌نمایند در نتیجه تولیدکنندگان فرش در استان باید این موضوع را در تولید فرش مدنظر داشته باشند مهمترین عامل تاثیرگذار در افزایش ارزش افزوده فرش رنگبندی و چگونگی چیدمان رنگ‌ها در کنار یکدیگر است که می‌بایست حتما با سلا‌یق بازارهای هدف هماهنگ باشد پس ار رنگبندی طرح و نقشه فرش است که امروزه بر خلا‌ف روزگاران قبل طرح‌های شلوغ مورد توجه بسیاری از بازارها نمی‌باشد‌.
علا‌وه بر تغییرات بوجود آمده در خریداران در صنف فروشندگان فرش نیز تغییراتی بوجود آمده فروشندگان قدیمی ‌اکثرا خبره‌، صاحب فروشگاه‌، مشتری شناس‌، کسب تجربه از طریق استاد شاگردی و آنقدر به فرش مسلط بودند که به مشتری دیکته می‌کردند که چه فرشی را بخرد اما فروشندگان جدید عمدتا خبره فرش نبوده و خرید فرش توسط آنان انجام نمی‌گیرد و چون عمدتا فرش شناس نیستند اطلا‌عات فرش را از طریق مطالعه بر چسب آن در اختیار خریداران فرش قرار میدهند لذا مورد اعتماد خریداران نیستند و دیگر فرش نه فقط در فروشگاه‌های تخصصی که در همه فروشگاه‌های بزرگ لوازم منزل عرضه می‌شود‌.
در عوض فروشندگان فعلی فرش به جای شناخت نکات فنی فرش شناخت کاملی از راه‌های افزایش فروش‌، روانشناسی بازار و چگونگی غلبه بر روحیه و تفکر خریدار را دارند‌. علا‌وه بر این موضوع امروزه فروشگاه‌های اینترنتی و انبارهای مجازی نقش فعالی در فروش فرش دارند‌. تلویزیون‌های ماهواره‌ای نیز از جمله کانال‌های فروش فرش هستند‌.
فرش‌های تولیدی قبل عمدتا دارای مواد اولیه مرغوب‌، کیفیت نسبتا مطلوب و توسط بافندگان حرفه‌ای بافته می‌شد که دارای طرح‌های عمدتا شلوغ و پر کار بود که طرفدارانی داشت رنگ‌های قالی‌های تولیدی تنوع زیادی نداشت و عمدتا رنگ سورمه‌ای ولا‌کی رنگ‌های غالب این فرش‌ها بودند و از رنگ‌های روشن به واسطه چرکتاب نبودن استفاده نمی‌شد محل بافت این قالی‌ها بسیار مهم بود و البته در صورت فروش نرفتن بافنده مطمئنی بود که فردا فرش بافته شده ارزش بیشتری خواهد داشت. اما دیگر همه جور فرش و با همه نوع مواداولیه بافته شده و بافندگان در بسیاری از موارد نسبت به فرش بافته شده تعلق خاطری نداشته و از جهت امرار معاش به بافت فرش روی آورده‌اند بر خلا‌ف لچک ترنج‌های شلوغ قبلی طرح‌های عمدتا خلوت و کم کار و گل‌های شاه عباسی درشت با رنگ‌های روشن شکلا‌تی‌، قهوه‌ای کم‌رنگ‌، سبز سدری‌، طلا‌یی‌، عاجی و نخودی‌، طوسی و نقره‌ای بافته می‌شود‌. پارامترهایی همچون اندازه‌، رنگبندی‌، طرح و نقشه و قیمت مناسب مطلوبت‌های یک فرش خوب است‌.
تغییرات به وجود آمده در مد و نحوه دکوراسیون منازل که خوشبختانه در بسیاری از بازارهای هدف استفاده از موکت کم شده و اکثر منازل دارای پارکت و سرامیک هستند نیاز به فرش دستباف بیشتر می‌شود چنانچه سلا‌یق‌، نیاز و خواست مشتریان مورد توجه بازارهای هدف قرار گیرد یقینا سهم ایران در بازارهای جهانی فرش افزایش خواهد یافت‌.

عبدالله احراری
مدرس دانشگاه آزادی اسلا‌می‌‌بیرجند

منبع : روزنامه حیات نو