دوشنبه, ۲۸ خرداد, ۱۴۰۳ / 17 June, 2024
مجله ویستا
ملاحظاتی انتقادی در باب مواجهه با مسألۀ علم، دین و توسعه
![ملاحظاتی انتقادی در باب مواجهه با مسألۀ علم، دین و توسعه](/mag/i/2/3gglh.jpg)
در خصوص رابطۀ علم و دین و تأثیر آن بر توسعه دیدگاه های مختلفی ارایه شده است که کثرت آنها، مانع از امکان بررسی همهٔ آنها در یک مقاله است. این مقاله نیز چنین هدفی را دنبال نمی¬کند. اما قضاوت عجولانه و رایجی وجود دارد که بر اساس آن علوم عقلی، در نظر قاطبۀ مسلمانان بی¬فایده، بیگانه، و شاید هم خطرناک تلقی می شده است و نزد علمای سنتی این علوم نیاز بنیادینی را برآورده نمی ساخته و لذا از دستگاه تعلیم و تربیت کنار گذاشته شده بودند، بطوریکه در نهایت این علوم هرگز عمیقاً جزئی از فرهنگ اسلامی نشدند، بلکه در حاشیه باقی ماندند و آن مقدار فعالیت جزئی هم که صورت گرفته، اغلب حاصل محافل منفرد کسانی بوده است که از فشار علمای مذهبی در امان بودند و یا به دلایلی شخصی برخلاف جریان فرهنگی شنا کردند، و بطور خلاصه در این دیدگاه، علم درتاریخ اسلام جز فعالیتی حاشیه ای نبوده است. همراستا، و نه لزوماً همسان با چنین خط فکری، برخی نیز بر تفاوت ماهوی علم قدیم و جدید تأکید می کنند و بر این باورند که به علت یک تلقی سنتی و دینی از علم، علمِ نوین در کشورهای اسلامی رشد نکرده است. صاحبان چنین عقیده ای بر اساس چنین زمینه ای به این دیدگاه متمایل شده اند که پس ” ... عاملی ویژۀ اسلام و فرهنگ کشورهای اسلامی باید باعث این رکود و درجازدگی کشورهای اسلامی شده باشد ... [که] هیچ کدام از کشورهای اسلامی، پس از حدود ۲۰۰ سال آشنایی با غرب، هنوز نتوانسته اند از سد عقب ماندگی عبور کنند و به عنوان کشوری پیشرفته به جمع پرچمداران توسعه اقتصادی، علمی و فنی بپیوندند.“ (تأکید من؛ منصوری، ۱۳۸۶). در واقع، به تعبیر فلاسفۀ علم، آنان این عقیده را تبیین خوبی برای آن امر تبیین خواه ، یعنی ’رکود و درجازدگی و عقب ماندگی کشورهای اسلامی‘ که واقعیتی تاریخی، اجتماعی و فرهنگی انگاشته می شود، می دانند. در اینجا قبل از اینکه به بررسی انتقادی تبیین مذکور بپردازم، ابتدا ببینیم، موضوع مورد تبیین یا تبیین خواه، تا چه حد صحت و واقعیت دارد.
نویسنده: علیرضا منصوری
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
منبع: در فصلنامۀ حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۷، ش ۵۴، صص. ۱۱۴-۸۷
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
منبع: در فصلنامۀ حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۷، ش ۵۴، صص. ۱۱۴-۸۷
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات انتخابات ریاست جمهوری 1403 مسعود پزشکیان ایران سعید جلیلی انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم حمید نوری علیرضا زاکانی قالیباف محمدباقر قالیباف مصطفی پورمحمدی
هواشناسی سازمان هواشناسی پلیس راهور معدن شازند ریزش معدن تهران سیل وزارت بهداشت شهرداری تهران جاده چالوس قتل
حقوق بازنشستگان قیمت خودرو قیمت طلا خودرو سهام عدالت همراه اول قیمت دلار دولت سیزدهم همستر کامبت ایران خودرو بورس قیمت سکه
تلویزیون فیلم سینمایی سینمای ایران حج سریال رضا کیانیان رسانه ملی موسیقی سینما دفاع مقدس کربلا بازیگر
وزارت علوم دانشگاه آزاد اسلامی ایکس
رژیم صهیونیستی روسیه غزه اسرائیل فلسطین جنگ غزه آمریکا اوکراین چین حزب الله لبنان جنگ اوکراین یمن
فوتبال یورو 2024 پرسپولیس استقلال سپاهان تیم ملی انگلیس مس رفسنجان جام ملت های اروپا باشگاه پرسپولیس جام حذفی لیگ برتر یورو
اپل اینترنت تلگرام ناسا ایلان ماسک سامسونگ فناوری
قهوه ویتامین کاهش وزن سازمان غذا و دارو دیابت چاقی سنگ کلیه میگرن