اثبات یگانگی خدا

● اثبات یگانگی خدا
در باب اثبات یگانگی خداوند، دلایل گوناگونی ذکر شده است که در این اختصار نمی‏توان همه آنها را شمارش و تبیین کرد؛ از این رو تنها به تحلیل و تشریح یک دلیل بسنده می‏کنیم. فهم این برهان، نیازمند توجّه به دو مقدمه است:
۱) وجود هر معلولی، وابسته به علت خویش می‏باشد؛ به عبارت دیگر بنابر اصل علیّت - که در جای خود مستدل و مبرهن گشته - هر معلولی وجود خودش را - با همه شؤون و متعلقاتش - از علّت هستی‏بخش خویش، دریافت می‏دارد و اگر احتیاج به شروط و معدّاتی هم داشته باشد، می‏بایست وجود آنها هم مستند به علّت هستی‏بخش خودش باشد. بنابراین اگر دو، یا چند علت هستی‏بخش، در عرض هم فرض شوند، معلول هر یک از آنها، وابسته به علّت خودش می‏باشد و هیچ‏گونه وابستگی به علت دیگر یا معلول‏های آن، نخواهد داشت. و بدین ترتیب، ارتباط و وابستگی میان معلول‏های آنها، به وجود نخواهد آمد.
۲) نظام این جهانِ مشهود، نظام واحدی است که در آن، پدیده‏های هم‏زمان و ناهم‏زمان، با یکدیگر ارتباط و وابستگی دارند. امّا ارتباط پدیده‏های هم‏زمان، همان تأثیر و تأثراتِ علّی و معلولی گوناگون، در میان آنها است که موجب تغییرات و دگرگونی‏هایی در آنها می‏شود و به هیچ وجه، قابل انکار نیست. امّا ارتباط میان پدیده‏های گذشته، حال و آینده، به این صورت است که پدیده‏های «گذشته»، زمینه پیدایش پدیده‏های «کنونی» را فراهم کرده‏اند و پدیده‏های «کنونی» نیز به نوبه خود، زمینه پیدایش پدیده‏های «آینده» را فراهم می‏سازند. اگر روابط علّی و اعدادی، از میان پدیده‏های جهان برداشته شود، جهانی باقی نخواهد ماند و هیچ پدیده دیگری هم، به وجود نخواهد آمد. چنان‏که اگر ارتباط وجود انسان با هوا، نور، آب و مواد غذایی بریده شود، دیگر نمی‏تواند به وجود خود ادامه دهد و زمینه پیدایش انسان دیگر یا پدیده دیگری را فراهم سازد.
با ضمیمه این دو مقدمه، می‏توان نتیجه گرفت که نظام این جهان - که شامل مجموعه پدیده‏های بی‏شمار گذشته، حال و آینده است - آفریده یک آفریدگار می‏باشد و تحت تدبیر حکیمانه او اداره می‏شود؛ زیرا، اگر یک یا چند آفریدگار دیگری می‏بود، ارتباطی میان آفریدگان به وجود نمی‏آمد و نظام واحدی بر آنها حاکم نمی‏شد؛ بلکه هر آفریده ‏ای از طرف آفریدگار خودش، به وجود می‏آمد و به کمک دیگر آفریدگان همان آفریدگار، پرورش می‏یافت. در نتیجه، نظام‏های متعدد و مستقلی، به وجود می‏آمد و ارتباط و پیوندی میان آنها برقرار نمی ‏شد. در صورتی که نظام موجود در جهان، نظام واحد همبسته ‏ای است و پیوند میان پدیده‏های آن، مشهود است.مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، ج ۲، ص ۳۵۹ و ۳۶۰؛ برای اطلاع بیشتر از تقریرهای گوناگون این موضوع نگاه کنید به: طباطبایی، سیدمحمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج ۵، صص ۱۱۱ - ۱۲۳.

منبع : نشریه الکترونیکی پرسمان