اینجا برای زندگی مهارت می‌آموزند

هوا تاریک می‌شود. گرم نیست اما سرد هم نیست. کنار خیابان می‌دود، مدام به اطراف نگاه می‌کند، گاهی به پشت سرش، سرک می‌کشد.
● فرار می‌کند. شاید از جایی، شاید از کسی!
در میان انبوه جمعیت، آمد و رفت ماشین‌ها و هیاهوی داخل شهر تنهای تنها با یک جفت کتانی سفید رنگ، ‌سرگردان است.
گاهی به اتوبوس‌های پارک شده، ‌داخل ایستگاه تکیه می‌دهد، ‌گاهی به تیر چراغ برق، گاه هم به سکویی.
در خیابان‌های شهر، ‌داخل پارک‌ها و ترمینال‌ها بسیار دختران و زنان تنهایی هستند. آنها تنها نیازمند یک نگاه امن و یاری‌اند.
بنیاد امید مهر داخل یکی از کوچه پس‌کوچه‌های شمال شهر تهران است. محله‌ای که مردمانش با فقر، ‌نداری، گرسنگی و بی‌خانمانی تقریبا بیگانه‌اند. محل گذر مردمانی شیک‌پوش با ماشین‌های لوکس.
چند نفر نگاهم می‌کنند اما یکی جلوتر می‌آید:‌ با کی کار داری؟
منتظر جواب نمی‌ماند می‌گوید: ‌از پله‌ها بالا بروم سمت چپ اولین اتاق، ‌خانم مدیر اونجاست.
اینجا بنیاد امید مهر است، بنیاد امید مهر، جایی برای خدمات‌رسانی به زنان و دختران با شرایط سنی ۱۵ تا ۲۵ سال است که مشکلات بدسرپرستی، بی‌سرپرستی، فقر و نداری دارند و اکنون به بیش از ۱۰۰ مددجوی زن خدمات آموزشی و پرورشی ارائه می‌دهد، ساختمانی نه خیلی بزرگ با مساحت ۱۵۰ متر در یکی از خیابان‌های تهران بزرگ، ‌ساختمانی که می‌توان در آن به ۱۰۰ دختر و زن گرفتار با ناهنجاری‌های اجتماعی خدمات ارائه داد.
ساختمانی که می‌توان از پله‌ها بالا و پایین رفت، استراحت کرد، ‌غذا خورد، ‌درس خواند، مهارت و حرفه آموخت و حتی الگو شد؛ دور از کسانی که خشونت اعمال می‌کنند.
اینجا بنیاد امید مهر، خانه ایست امن برای دختران و زنان آسیب دیده یا در معرض آسیب که عمده فعالیت‌هایش مهارت و حرفه آموزی است اما جایی برای خواب شب ندارد. ‌خانه‌ای که حیاطش بزرگ نیست اما کوچک هم نیست تنها راه خروجی یک در کوچک خاکستری رنگ است و می‌توان کسی را که زنگ آنجا را به صدا در می‌آورد از داخل دستگاه نصب شده به دیوار دید.
● خانه‌ای برای من
اختر ۱۹ سال سن دارد، ‌لاغر اندام است . ‌می‌نشیند روی صندلی روبه‌رویم، ‌پاهایش را کنار هم جفت می‌کند.۱۲ ساله بوده که پدر و مادرش از هم جدا شده‌اند تا ۱۵ سالگی در خانه‌ای محقر با پدربزرگی که شغل جوبگردی داشت و مادربزرگی که شاگرد نانوا بود زندگی می‌کرده است اما فقر و نداری بی‌اندازه او را از خانواده جدا کرد.اختر در یکی از واحدهای بهزیستی زندگی می‌کند. چند وقت است که به بنیاد امید مهر برای خدمات گرفتن معرفی شده است.او امروز توانسته است ادامه تحصیل بدهد، ‌دوره تخصصی حسابداری را بگذراند و وارد دانشگاه شود. حالا اختر نه‌تنها باسواد است بلکه وارد طبقه فرهنگی جامعه شده است.
اختر از آرزوهایش می‌گوید، ‌علاقه‌مند است حسابدار موفقی باشد، خانه بخرد و استقلال مالی داشته باشد، ‌تشکیل خانواده بدهد و یک دختر با موهای صاف و براق مشکی داشته باشد که چشمانش هم سیاه و درشت باشد. اختر تکیه داده به صندلی؛ حالت پاهایش را عوض می‌کند و روی هم می‌گذارد. او فکر می‌کند ۲ سال بعد از اتمام تحصیلات دانشگاهی کاری پیدا و به پدربزرگش کمک مالی می‌کند و وقتی خیالش راحت شد ازدواج می‌کند با مردی که اولین خواستگارش نیست. او نمی‌خواهد زندگی پدر و مادرش را تکرار کند.بنیاد امید مهر دو طبقه است. طبقه اول آن آشپزخانه دارد، ‌سرویس بهداشتی، ‌اتاق مددکاری، ‌سالن غذا خوری و یک نشیمن و اتاق اداری.هر ماه در همان سالن غذا خوری کارگاه‌های توانمندسازی برگزار می‌شود. طبقه دوم، کلاس‌های مهارت و حرفه‌آموزی همراه با دفتر مدیریت، آموزش و روانشناسی است.
● مثل مادر
عشرت قلی‌پور مدیریت اجرایی بنیاد امید مهر را بر عهده دارد. او یکسال پس از تاسیس با بچه‌ها بوده است. بچه‌ها او را دوست دارند، نه به اندازه مادرشان اما مثل او.
او با اشاره به نام مدیر موسس، دکتر مرجانه حالتی روانکاو و روانشناس، در معرفی بنیاد امید مهر می‌گوید: ‌بنیاد در سال ۱۳۸۲ تاسیس شد اما فعالیت‌های عمده از سال ۱۳۸۳ در ۵ بخش اجرایی، آموزشی، روانشناسی، مددکاری و اداری آغاز شد.
● چه می‌کنند؟
بنیاد امید مهر برای خدمات رسانی وتوانمندسازی دختران و زنان آسیب دیده یا در معرض آسیب است.خدمات در بنیاد به‌طور رایگان و با همکاری نیروهای متخصص ارائه می‌شود.
قلی‌پور به نحوه پذیرش مراجعان اشاره می‌کند و می‌گوید:‌ دختران و زنان با شرایط سنی بین ۱۵ تا ۲۵ سال برای یک دوره ۱۸ ماهه در بنیاد پذیرفته می‌شوند که پس از پایان این دوره به یکی از دوره‌های تخصصی آن هم به تشخیص ۴ واحد اجرایی معرفی می‌شوند بعد از دریافت مدرک تخصصی از سازمان فنی و حرفه‌ای مهارت جویان جذب محیط کار در داخل بنیاد یا خارج، آن هم با نظارت مستقیم مددکاران و کارشناسان می‌شوند.
۶۰ درصد از مهارت جویان امید مهر از سوی بهزیستی و کلانتری‌ها معرفی می‌شوند و ۴۰ درصد دیگر از قشرهای بسیار فقیر جامعه ازجنوبی‌ترین مناطق شهر می‌آیند. تعدادی هم از دختران و زنان خود معرف‌اند. مدیر اجرایی بنیاد امید مهر در خصوص زنان و دختران خود معرف توضیح می‌دهد: خود معرف‌ها کسانی هستند که از دور عملکرد بنیاد را شنیده‌اند و خود به محل مراجعه می‌کنند که عمده آنان از خانواده‌های بی‌سرپرست، ‌تک سرپرست یا بد سرپرست هستند. داشتن حداقل مدرک تحصیلی پایان دوره راهنمایی، ‌دیپلم یا پیش دانشگاهی یکی دیگر از شروط پذیرش در بنیاد امید مهر است.
برخورداری از بهره هوشی نرمال، ‌نداشتن معلولیت جسمی و اختلالات روانی آن هم به تشخیص روانشناس یا در صورت لزوم روانپزشک، عدم‌اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی، عدم سوء‌پیشینه و تحت‌پیگرد قانونی نبودن از دیگر شرایط پذیرش مهارت‌ جویان است اما اولویت‌ها با کسانی است که از سوی خانواده ها، ‌کلانتری‌ها یا بهزیستی معرفی می‌شوند.
گفتنی است که در خصوص بهزیستی و مراکز نگهداری‌ها می‌توان به شرایطی اشاره کرد که این مراکز قادر به حمایت‌های آموزشی، پرورشی و پیشرفت برای مهارت جو را نباشند. پس از گذشت این مراحل مددکاران از منازل مددجویان بازدید به عمل می‌آورند که بعد از آن ارائه خدمات بنیاد آغاز می‌شود.
● چه چیزهایی یاد می‌گیرند
در صورت داشتن اختلالات روانی و رفتاری بنابر تشخیص واحد روانشناسی به مراکز درمانی خارج از بنیاد امید مهر معرفی می‌شوند تا پس از آمادگی، توانایی شرکت در کلاس‌های آموزشی را داشته باشند. در بنیاد می‌توان به موارد پذیرش استثنا دختران بالای ۲۵ سال، کم‌سواد یا بی‌سواد، گاه تحصیلکرده حتی گرفتار به مواد مخدر اشاره کرد. ارائه خدمات برای این استثناها در خارج از بنیاد صورت می‌گیرد.
طیف گسترده خدمات در بنیاد امید مهر دربرگیرنده مراحل پرورشی، مهارت‌های زندگی، ‌گروه درمانی، ‌فن بیان، خلاقیت، مبانی هنرهای تجسمی و مؤلفه‌های چند عاملی فرهنگ شامل آشنایی با آداب و رسوم، سنن، مذاهب گوناگون، اقوام مختلف ایرانی و... است. در مراحل آموزشی هم در زمینه‌های اپراتوری، آشنایی با نرم افزار، ‌گرافیک، برنامه ریزی، منشی گری، حسابداری، نقشه کشی، آشپزی، خیاطی، ‌کتاب داری و.. آموزش داده می‌شود.
معرفی ۶ زن موفق ایرانی با طرح و تعریف "‌قصه موفقیت "‌ یکی دیگر از اقداماتی است که در بنیاد امید مهر انجام می‌شود. حتی می‌توان به آخرین نشست بنیاد با مدیران وزارت بهداشت و درمان اشاره کرد، ‌که طی توافق طرفین مصوب شد وزارت بهداشت هر ماه با معرفی کارشناسان مجرب به منظور آموزش بهداشت فردی، ‌عمومی، تنظیم خانواده و.. به مددجویان خدمات ارائه دهد.
● سکوی پرش طلایی
سودابه، مهارت جوی ۲۰ ساله بنیاد است. او معتقد است که این مرکز سکوی پرش طلایی اوست. سودابه از یک خانواده هشت نفره فقیر است مادر و پدرش از هم جدا شده‌اند اما مادر به خاطر نداری شوهر دومش و بی‌خانمانی دوباره، زیر سقف نیمه شکسته خانواده برگشته است. دعوا و مشاجره میان آن دو، تجمع همسایگان و مردم کوچه و محل، دخیل‌کردن نیروی پلیس عرصه زندگی را برای تک‌تک اعضای خانه تنگ کرده است.
او از طریق کانون اصلاح و تربیت به بنیاد امید مهر معرفی شده است. امروز سودابه هنوز همان خانواده را دارد آنها عوض نشده‌اند اما او زندگی را از دریچه دیگری دیده است حالا در حد یک مترجم زبان انگلیسی موفق است. دوره حسابداری تخصصی را خوب می‌داند به همین زودی منتظر است شاغل شود.
● امید داشته باش
به گفته عشرت قلی‌پور فقر، ‌نداری، ‌بیکاری، بی‌سوادی یا کم‌سوادی، ‌فقر فرهنگی، ‌عدم آگاهی و شرایط نامساعد محیط به‌ویژه خانواده عواملی هستند که وضعیت بحرانی این‌گونه از دختران و زنان جوان را به مخاطره می‌اندازند.
در تصدیق سخنان مدیر اجرایی بنیاد امید مهر یکی از مددکاران نیز معتقد است که پایه‌های سست خانواده، مشکلات عا‌طفی دوران کودکی و نوجوانی، مشکلات اجتماعی وفرهنگی، نداشتن امکانات، عدم آموزش، فقر مالی و... عواملی هستند که می‌توانند منجربه بروز ناهنجاری‌های اجتماعی شوند.
مهری ۱۹ ساله است، یکی از صدها دختری است که به بنیاد آمده‌اند و رفته‌اند، ‌مهارت آموخته‌اند، پیش رفته‌اند یا نیمه، محیط را رها کرده‌اند. او هیچ علاقه‌ای به ادامه تحصیل ندارد اما توانسته است با کسب مهارت در دوره‌های خیاطی اکنون خیاط زبردستی شود. حالا مهری نه تنها پول توجیبی خود را در می‌آورد و ‌برای خود لباس می‌دوزد، بلکه کمک حال مادر و ۵ خواهر و برادر ۶ ساله‌اش شده است.
● به خانه بازگرد
در بنیاد امید مهر تلاش می‌شود تا به مهارت‌جویان برای بازگشت به خانواده انگیزه داده شود. به گفته قلی‌پور هدف دیگر بنیاد شناسایی نیازها و حتی‌الامکان رفع نیازهای مراجعان است اما فضای محدود و کوچک جوابگوی این تعداد مهارت‌جو هم نیست اما چشم‌انداز آینده ما آموزش و توانمندسازی مادران مهارت جویان است ولی برای عملی‌کردن آن بنیاد امید مهر نیازمند فضایی بزرگ‌تر از محیط کنونی است و آن مستلزم کمک و یاری نیکوکارانی است که علاقه‌مند یاری رسانی‌اند.
● یاری نیکوکاران
لادن کنی که مسوول آموزش بنیاد است در تایید اظهارات قلی‌پور می‌گوید:‌ فضای کوچک ۱۵۰ متری و ارائه خدمات به ۱۰۰ مهارت‌جو مشکلی است که پذیرش مددجویان جدید را به تاخیر می‌اندازد. بیش از۱۰۰ نفر دیگر واجد شرایط ورود به بنیاد هستند. کنی امیدوار است که توجه و یاری نیکوکاران منجر به تسهیل در روند پذیرش نیروی جدید مهارت‌جو باشد.

لیلا عزالدین

منبع : روزنامه تهران امروز