ترکیبات غذایی اصلی در یک رژیم دیابتی چیست؟

● كربوهیدراتها:
در مقایسه با چربی‌ها و پروتئین‌ها، كربوهیدراتها بیشترین تاثیر را بر قند خون دارند. اما كربوهیدراتهای مختلف تاثیرات متفاوتی دارند. كربوهیدراتهای مركب در غلات و سبزیجات یافت شده و كربوهیدراتهای ساده درون میوه‌ها و انواع قندها وجود دارند.
كربوهیدراتهای مركب كه در غذاهای پر نشاسته مانند آرد سفید و سیب‌زمینی یافت می‌شود تاثیر مهمی بر افزایش گلوكز خون و هموگلوبین A۱C در مبتلایان به دیابت نوع ۲ دارد.
● فیبرها:
فیبر جزء مهمی از بسیاری تركیبات كربوهیدراتها است كه فقط در گیاهان بخصوص سبزیجات، میوه‌ها، غلات، دانه‌ها (نخود و لوبیا) یافت می‌شود. فیبر قابل هضم نیست از روده‌ها عبور كرده و دفع می‌شود. افراد دیابتی بهتر است روزانه تا ۵۵ گرم فیبر مصرف كنند. مطالعات نشان داده رژیم‌های غنی از فیبر شامل غلات كامل خطر دیابت نوع دوم را كاهش می‌دهد. منابعی شامل نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و سبوس‌دار و فیبرهای غیر محلول كه در سبوس برنج، جو و گندم، دانه‌ها، میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود ممكن است به كاهش وزن كمك كند.
فیبرهای محلول كه در حبوبات خشك شده و سبوس جوی صحرایی، سیب، مركبات و سیب‌زمینی یافت می‌شود مزایای مهمی برای قلب به ویژه رسیدن به سطح مناسب كلسترول و فشار خون دارد. افراد با افزایش مصرف فیبرهای محلول باید میزان آب و مایعات مصرفی خود را بالا ببرند. هر چند تاثیر فیبرها بر دیابت به خودی خود قطعی نیست ولی بررسی‌ها نشان داد كه مصرف بالای فیبر (۵۰ گرم) كه بهتر است از نوع محلول باشد با بهبود كنترل گلوكز و انسولین در بیماران دیابتی نوع ۲ رابطه مستقیم دارد.
● قند:
به نظر می‌رسد كه تفاوتی بین كربوهیدراتهای مركب و قند ساده در بالا بردن گلوكز خون در افراد مبتلا به دیابت وجود نداشته باشد. فروكتوز كه در میوه‌ها یافت می‌شود نسبت به ساكارز تاثیر تدریجی‌تری بر افزایش قند خون دارد.
البته مقدار مصرف میوه باید متعادل باشد و مصرف زیاد فروكتوز می‌تواند سبب بالا رفتن تری‌گلیسیرید خون شود. افراد دیابتی باید از مصرف محصولاتی كه بیش از ۵ گرم قند دارند در هر وعده بپرهیزند و در صورتی كه میزان قند موجود در محصول ذكر نشده باشد مبتلایان باید از مصرف محصولاتی كه شكر جزء چهار تركیب اولیه آن باشد بپرهیزند.
● شیرین‌كننده‌های مصنوعی:
بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد كه قندهای مصنوعی شامل ساخارین، آسپارتام، ساکرالوز خطر ابتلا به سرطان (بخصوص سرطان مثانه) را افزایش می‌دهد، در موارد نادری نشان داده شده است.
مصرف آسپارتام با اختلالات عصبی نظیر سردرد و سرگیجه همراه می‌باشد.
● پروتئین:
بیماران دیابتی باید مصرف پروتئین خود را محدود كنند یعنی حدود ۱۰ درصد كالری مورد نیاز روزانه خود را از پروتئین تامین كنند. كاهش مصرف پروتئین باعث كند شدن بیماری‌های كلیه می‌شود.
● ماهی:
ماهی بهترین منبع پروتئین برای افراد دیابتی است. ماهی‌های روغنی مانند سالمون، ماهی شمشیری و تن به نظر مفید می‌رسند و بررسی‌ها نشان داده كه مصرف مكمل‌های روغن ماهی مانند امگا ۳ به اندازه مصرف خود ماهی مفید نیست، همچنین نشان داده شده كه مصرف ماهی میزان تری‌گلیسیرید و لیپوپروتئین را كاهش می‌دهد.
● سویا:
سویا یك غذای عالی سرشار از فیبرهای محلول و غیرمحلول، اسیدهای چرب امگا ۳ است و همه پروتئین‌های بدن را تامین می‌كند. دانه‌های سویا حاوی استروژن‌های طبیعی به نام ایزوفلاون است كه تاثیر مهمی روی سطح چربی دارد.
● چربی‌ها:
مصرف چربی‌ها باید محدود گردد. اسیدهای چرب اشباع در محصولات دامی مانند گوشت و لبنیات یافت می‌شود. كره، روغن، خرما و نارگیل هم دارای اسید چرب اشباع بالایی هستند. اسیدهای چرب ترانس كه در محصولات غذایی تجاری و Fast Food وجود دارد و نیز مضر می‌باشند و LDL را افزایش و HDL را كاهش می‌دهند.
● چربی‌ها و روغن مفید:
روغنهای مفید در دانه كتان، آفتابگردان، ذرت، زیتون، كانولا و روغن دانه نخود و روغن ماهی یافت می‌شود. شواهد موجود در مورد اثر این روغن‌ها بر گلوكز و انسولین شفاف نیستند. بعضی بررسی‌ها تاثیری را نشان نمی‌دهند و بعضی مطالعات نشان میدهد كه در كنترل قندخون موثرند. محققان بیشتر به نوعی اسیدهای چرب با ساختار كوچكتر علاقمندند كه اسیدهای چرب حیاتی نامیده می‌شوند و شامل امگا ۳، ۶ و ۹ هستند.
● امگا ۳ :
در یك گروه‌بندی مفصل­تر به عنوان اسیدهای لینولئیك طبقه‌بندی می­شود و منابع آن روغن كانولا، دانه‌های سویا، دانه كتان و دانه‌های روغنی و روغن ماهی می‌باشد. این روغنها از قلب محافظت می‌كنند و همچنین مطالعات نشان داده روغن زیتون برای مبتلایان دیابت نوع ۲ مفید است. روغن ماهی روی تنظیم انسولین موثر است و برای جلوگیری از انسداد رگهای خونی مفید می‌باشد.
● امگا ۶:
منابع آن دانه كتان، ذرت، سویا و كانولا می‌باشد و مطالعات نشان می‌دهد امگا ۶ تاثیر بیشتری در حفاظت قلب نسبت به امگا ۳ دارد.
● امگا ۹:
مطالعات نشان می‌دهد این چربیها برای تعادل سلامتی ضروری است و امگا ۳ و امگا ۹ حاوی مواد شیمیایی هستند كه Eicosanoid مضر كه در امگا ۶ یافت می‌شود را بلوك می‌كنند. پس مصرف چربی‌های مضر در بیماران دیابت نوع ۲ باید محدود گردد تا ریسك حمله قلبی در این افراد كاهشی یابد.
● ویتامین‌ها:
آنتی‌اكسیدان‌ها- اخیراً مهمترین مزیتی كه برای ویتامین­‌های E, C, A و كاروتنوئیدها در نظر گرفته می‌شود نقش آنها به عنوان آنتی‌اكسیدان است. آنتی‌اكسیدانها رادیكالهای آزادند و اكسیدانها كه در بسیاری فرایندهای شیمیایی بدن تولید می‌شوند و باعث ناهنجاریهایی مانند دیابت، حمله قلبی، سرطان و ... می‌شوند را دفع می‌كنند.
● ویتامین E :
از ایجاد لخته و پلاكهای چربی در عروق جلوگیری می‌كند و در افراد دیابت نوع ۲ كه مقادیر بالای ویتامین E (۱۲۰۰ واحد) دریافت می‌كنند خطر بیماری­های قلبی كاهش می‌یابد. همچنین برای مبتلایان دیابت نوع ۱ مصرف طولانی مدت ویتامین E توصیه می‌شود.
● ویتامینC :
به نظر می‌رسد در ثابت نگه داشتن انعطاف عروق خونی و بهبود چرخش خون در سرخرگ افراد سیگاری مفید می­باشد البته مصرف زیاد این ویتامین تحریك سرخرگها را تسریع می‌كند .
● ویتامین B :
ویتامین گروه B (فولیك اسید، B۱۲, B۶ ) باعث كاهش بیماریهای قلبی در بیماران دیابت نوع ۲ می‌شود. نوع دیگر از ویتامین‌های گروه B به نام نیاسین سطح كلسترول و تری‌گلیسیرید را كاهش می‌دهد ولی تاثیر مهمی بر گلوكز خون ندارد.
● هشدار ویژه درباره مصرف زیاد مكمل‌های آنتی‌اكسیدان:
بررسی‌ها نشان می‌دهد كه مصرف زیاد آنتی‌اكسیدان ممكن است با مواد غذایی دیگر واكنش دهد و تبدیل به پراكسیدان شود كه مضر است. مصرف زیاد این مكمل‌ها درافراد سیگاری احتمال سرطان مثانه را افزایش می‌دهد و مقدار زیاد ویتامین C ممكن است تصلب شرایین را تسریع كند.
● مواد معدنی
▪ منیزیم:
كمبود منیزیم در مقاومت به انسولین و افزایش خطر دیابت نوع دوم نقش دارد همچنین می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.
▪ كروم و روی:
مطالعات نشان داده است كه بین كمبود كروم و روی و خطر ایجاد دیابت نوع ۲ ارتباط وجود دارد. البته مصرف روی زیاد احتمال سرطان پروستات را افزایش می‌دهد.
▪ نمك و سدیم :
نمك فشار خون را افزایش می‌دهد و مبتلایان به دیابت باید مصرف نمك را محدود كنند. مصرف زیاد نمك در افراد چاق خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد و مصرف زیاد نمك در افرادی كه به آن حساسند خطر ابتلا به بیماری‌های كلیوی و مغزی را افزایش می‌دهد.
▪ الكل:
بررسی‌ها نشان می­دهد مصرف متعادل الكل به ویژه شراب قرمز برای افراد دیابت نوع ۲ مفید است. الكل به خودی خود تاثیری بر گلوكز یا انسولین خون ندارد بلكه باعث كم شدن قندخون می‌شود و سطح گلوكز خون را پایین می‌آورد.
● نوشیدنی‌های كافئینی:
▪ چای:
اثرات مثبتی بر قلب دارد چای سبز مزایای شناخته شده‌ای دارد ولی چای سیاه هم مفید است. همچنین حاوی اسید فولیك است و بیماریهای کرونر را كاهش می‌دهد.
▪ قهوه:
یك افزایش موقت در سطح فشارخون همه ایجاد می‌كند كه برای افراد با فشارخون معمولی مضر است.
مبتلایان به دیابت كه ۳-۲ فنجان قهوه در روز می‌نوشند احساس می‌كنند كه گلوكز خونشان كاهش یافته در صورتی كه وضعیت آن نرمال است. یک بررسی نشان می‌دهد كه این تاثیر می‌تواند به هوشیاری بیمار نسبت به كاهش قندخون كمك كند.

منبع : پزشک آن لاین