جهانی‌شدن دنیای اطلاعات

مفهوم «جهانی شدن» به فرآیندی اطلاق می‌شود كه طی آن جریان آزاد اندیشه، انسان، كالا، خدمات، و سرمایه در دنیا میسر گردد. تأثیر این مفهوم، دگرگونی متغیرهای زمان و مكان را پدید آورده و گسترش ارتباطات در سطح بین‌المللی قابلیت وقوع یافته است. بر این قرار، داده‌های كمی اطلاعات در صحنه جهانی ابعاد وسیعی یافته و موجب رشد شبكه ارتباطات در صحنه بین‌المللی از نظر روابط فردی و اجتماعی شده است. در مقاله حاضر، ضمن توجه به جهانی‌شدن گستره اطلاعاتی در جهان معاصر، به ارزیابی موضوعات مذكور مبادرت شده، و در نهایت به نتیجه‌گیری درباره تأثیرات آن بر كتابداری و اطلاع‌رسانی پرداخته می‌شود.
● مقدمه
پدیده جهانی‌شدن در چند سال اخیر به نحوی گسترده منابع چاپی و الكترونیكی زبان فارسی را تحت‌الشعاع قرار داده است. نگاهی به مواد كتابی در این حوزه (به‌خصوص علوم اجتماعی) نشانگر توجه اندیشمندان ایرانی به موضوع جهانی‌شدن در رشته‌های مختلف می‌باشد[۱]. آنچه از دهه شصت میلادی و در بطن اندیشه «مك‌لوهان» برای ارائه یك تصویر وسیع ارتباطی به جامعه جهانی عرضه شد، تا به امروز كه در هزاره سوم میلادی به ارزیابی اطلاعات دیجیتال پرداخته می‌شود، مبتنی بر رابطه انسان و ابزارهای فناوری است. بر این مبنا، در گستره كنونی جهانی‌شدن، سعی می‌شود محدوده این تغییر و دگرگونی در حوزه اطلاعات مورد توجه قرار گیرد.
هدف این مقاله آن است كه مباحث موضوعی جهانی شدن را در عرصه اطلاع‌رسانی مورد شناسایی قرار دهد و با مطالعه اهم مقالات این حوزه در منابع چاپی و الكترونیكی، عرصه اطلاعات و اطلاع‌رسانی را در چارچوب جهانی‌شدن بررسی نماید.
۱) مفهوم جهانی‌شدن
از دیدگاه زبانشناختی مفهوم «جهانی‌شدن» واژه‌ای است معادل Globalization،‌ كه بار معنایی ویژه‌ای را در چارچوب اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی دارد. هر چند در متون متنوع علمی از این واژه با احتیاط سخن رفته و آن را مغایر با جامعه جهانی (World society)، نظام جهانی (World system)، بین‌المللی‌شدن (Internationalization)، و جهان‌گرایی (Globality) دانسته‌اند، ولی توصیف مشابهی از این واژه در بین عالمان رشته‌های مختلف علوم انسانی موجود است كه به فرآیند و جریان آزاد تفكر و سرمایه مرتبط می‌شود. در تعریف مادی از واژه جهانی‌شدن «ادوارد آنی‌تات» از كارمندان ارشد «صندوق بین‌المللی پول» می‌گوید: «جهانی شدن به فرآیندی اطلاق می‌شود كه طی آن جریان آزاد اندیشه، انسان، كالا، خدمات، و سرمایه در دنیا میسر می‌شود.[۲] در چارچوب این گونه تعاریف، عالمان علم جغرافیا نیز در توصیف وضعیت و جایگاه كلانشهرها بر مفهوم اقتصادی جهانی‌شدن تأكید می‌كنند، و سعی دارند محدوده تعریف مذكور را مورد توجه قرار دهند. چنانچه در یكی از این گونه مقالات ذكر شده: «جهانی شدن اقتصاد به تشدید جریان كالا، خدمات، اطلاعات، سرمایه‌گذاری و عوامل تولید در سطح بین‌المللی دلالت دارد كه منجر به یكپارچگی اقتصادی جهان می‌شود»[۳]. آنچه در تعاریف مزبور از نظر پدیده‌های جمعی مورد توجه است، پیوند فرهنگ و اقتصاد در بین آحاد اجتماعی در عرصه بین‌المللی است كه وقوع آن با شرایط نوین زمان و مكان، توجیه‌پذیر است.
هرگاه مفهوم متغیر مكان را از جنبه سیاسی و جغرافیایی ارزیابی نماییم كه تا چه حد ماهیت سیاسی آن از نظر دولت- ملت تغییر یافته، یا این كه به جهت بروز تحولات سیاسی شهروند بین‌المللی از دیدگاه دولت‌ها اهمیت یافته، روشن می‌شود كه روابط انسان با انسان،‌ و انسان با طبیعت و فناوری، عرصه پویایی را در حوزه جهانی شدن دارا می‌باشد. در مقابل، فرآیند جهانی‌شدن از نظر جغرافیایی به مسائل بومی و همگانی‌كردن بومی(Particularism) نیز مرتبط است، نمادی كه مستلزم همگانی‌شدن اجزای اجتماعی و بالطبع بومی‌كردن همگانی(Universalism)، یا جامعیت بخشیدن به آحاد جمعی خواهد شد [۴].
در خصوص متغیر زمان، به جهت دگرگونی در فرآورده‌های مادی اطلاعات و نفوذ فناوری، گستره اطلاعات و روش‌های بازیابی به حدی دگرگون شده كه بر دسترسی‌پذیری آن اثرات مختلفی گذاشته است، به نحوی كه فرایندهای كتابداری در دوره كتاب و عصر چاپی، چندان كاربردی در دنیای مدرن امروز ندارد. بر این مبنا «مانوئل‌كاستلز» اشاره‌ای به وضعیت دگرگونه كنونی در اثر خویش دارد: «عصر اطلاعات، جبر تكنولوژیك است... جهانی شدن و اطلاعات‌پردازی، ساختارهای بنیادین جوامع ما در سرتاسر جهان‌اند... فضای مجازی هم اكنون این قلمرو [همگانی] را پدید آورده است» [۵]. در مفهومی عیان و آشكار، هر چند جهانی‌شدن موجب دگرگونی در قواعد ارتباطات، خدمات و اقتصاد شده، ولی این امكان را برای ملل و جوامع فراهم آورده كه ارتباطات و حریم روابط آن، قابلیت تعریف مجدد بیابند، بر این قرار كه اجزای ارتباطات در مفاهیم الكترونیكی، وضعیت نوینی را در بین آحاد استفاده‌كنندگان تعریف می‌كند. مثلاً تصمیمات نوین در خصوص استفاده منصفانه از مواد بدون اجازه صاحب آن بر روی وب‌سایت‌ها، از مواردی است كه در ایالات متحده آمریكا شرایط جدید و نوینی را برای پژوهشگران پدیده آورده است [۶].
بر این قرار طبیعی است كه حوزه اطلاع‌رسانی، از دیدگاه جهانی‌شدن (با توجه به تعاریف ارائه‌شده) متأثر باشد، زیرا فرایند روابط جهانی‌شدن از چارچوب اطلاعات و عوامل آن در سطح بین‌المللی عبور می‌كند و این جریان، زمینه‌های اطلاع‌رسانی و عوامل خدماتی آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مفاهیم این رشته را با توجه به بنای نوین جامعه اطلاعاتی تفسیر می‌كند. در این خصوص گفته می‌شود كه اقتصاد، مرزهای جغرافیایی را در نوردیده و ارتباطات به منزله ابزاری از وسایل این انقلاب تلقی شده است:
مقوله جهانی‌سازی اقتصاد، مرزهای جغرافیایی را مقدم بر معاملات تجاری، مبادلات تحقیقات علمی و القای ارزش‌های فرهنگی بین‌المللی و آرزوهای شخصی، تغییر داده است. اینترنت و ارتباطات راه دور باعث ایجاد انقلاب در ابزارهایی شده‌اند كه از آن طریق، مبادلات تجاری، ارتباطات، تولید، دریافت، كوتاه‌سازی، تحلیل و انتشار اطلاعات به انجام می‌رسد. [۷]
۲) جهانی شدن و تأثیر آن بر آزادسازی اطلاعات
موردی كه دیدگاه و گستره جهانی شدن را در عرصه زندگی امروز توسعه بخشیده، وسعت این نظریه و مفهوم است كه جنبه‌های متنوع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، جغرافیایی، معماری، و اطلاع‌رسانی را قابل توجیه می‌كند. از دیدگاه ماهوی، جهانی‌شدن با حوزه اطلاع‌رسانی دارای روابطی است كه به ایجاد جامعه‌ای علمی متنهی می‌شود كه در آن، جریان پیوسته اطلاعات، انتشار سریع عقاید و افكار را تسهیل می‌كند [۸]. برخی از اندیشمندان ایرانی این میسر را ملازم «سهولت ارتباط بین افراد» تلفی كرده‌اند [۹]. در راستای این اندیشه، چارچوب جهانی شدن بر مبنای افزایش شمار پیوندها و ارتباطات متقابل، شكل گرفته است كه از دولت فراتر می‌رود. ارتباطات در اخذ تصمیمات و در فعالیت‌های ملی و محلی نتایج قابلی را برای افراد و جوامع دربرخواهد داشت.
بر این قرار، مفهوم جهانی شدن با متغیرهای ویژه خود (چون زمان و مكان) در عرصه اطلاع‌رسانی مؤثر واقع شده، و در عرصه اطلاعات و ارتباطات به پدیده‌ای اطلاق می‌شود كه موجب فشردگی زمان و مكان گردیده و به تعبیری،‌ «دهكده جهانی» اشاره‌ای به كوچك‌شدن زیست‌كره زمین است. زیرا فشردگی مزبور با درك متحولی از زمان و مكان همراه است كه بر حوزه‌های فرهنگی مؤثر واقع می‌شود.
ابعاد جهانی شدن متأثر از روند مؤثری است كه بی‌تردید پیامدهای فرهنگی خود را از نظر اطلاعاتی به جای خواهد گذاشت. «آنتونی ماكفرو» این تأثیر را به چهار عامل تقسیم كرده كه عبارت‌اند از: رقابت قدرت‌های بزرگ، نوآوری‌های فناورانه، جهانی شدن تولید و مبادله، و تجدد و نوگرایی [۱۰]. آنچه از تأثیرات مزبور در چارچوب دستیابی به اطلاعات همگانی بر می‌خیزد، ویژگی‌های نوین فرهنگی است كه بر مناطق مختلف اثر می‌گذارد و به سمت شبیه‌سازی سوق می‌دهد. چنین چارچوبی متأثر از پیامدهای جبر اقتصادی و سیاسی است و اهداف خود را به فرهنگ‌های ملی و محلی تحمیل می‌كند. این چارچوب در حوزه ایدئولوژی نو- محافظه‌كاران سیاسی در ایالات متحده آمریكا قابل مطالعه است؛ مثلاً در پی حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی به واشنگتن و نیویورك، افكاری در زمینه مبارزه با تروریسم بین‌المللی و اطلاعاتی پدید آمد كه احتمالاً آزادی‌های فردی و مدنی در دسترس‌پذیری به اطلاعات را محدود خواهد كرد. این موارد به دلیل امكان حذف اسناد و مدارك از اینترنت، موجب گردید خدمت‌دهندگان اینترنتی را موظف كنند كه فهرستی از اطلاعات مبادله‌شده را در بایگانی خود حفظ نمایند [۱۱].
از وجوه انتقادی بر حوزه جهانی‌شدن در عرصه اطلاعات و ارتباطات، تأثیر جنبه‌های رفتاری بر كاركرد این فرایند است؛‌ بر این قرار كه جهانی‌شدن، فرهنگ را در مقوله‌های رفتاری، بر مبنای هجوم و استیلای ابزارهای فناورانه در زندگی و اقتصاد سرمایه‌داری، دستخوش تهاجم قرار داده و با عمومیت رسانه‌های تصویری و خبری مانند تلویزیون و ماهواره و بهره‌جویی از شبكه جهانی اطلاع‌رسانی وب، زمینه مواردی مانند شبیه‌سازی و تضعیف فرهنگ ملی به منزله آسیب اجتماعی، در بین ملل و اقوام فراهم می‌شود [۱۲].
بر این قرار در عرصه پیوستگی جهانی اطلاعاتی و ارتباطی، برنامه جهانی‌سازی مبتنی بر انحصارات و الیگارشی‌های مالی است و فرهنگ محلی و ملی را در هم می‌شكند و به نوعی امپریالیسم فرهنگی منتهی می‌گردد. در تداوم وضعیت مزبور، وجه و نموداری تاریك از رابطه اطلاع‌رسانی و اطلاعات با حیات فرهنگی و اخلاقی ملل مشاهده می‌شود: «بی‌مرزسازی اقتصادی و اجتماعی بیش از آنكه به ایجاد یك نظام نوین بین‌المللی یا نظم جهانی منجر شود، به ایجاد بی‌نظمی و هرج و مرج منجر شده است [۱۳].»
آنچه مفهوم جهانی‌سازی اطلاع‌رسانی را از نظر فواید و مضرات آن قابل ترسیم می‌كند، به حد و مرز اطلاعات و نفوذ آن در چارچوب دولت- ملت وابسته است كه به نوعی، جامعه پژوهشی اقوام و ملل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به واقع آیا می‌توان بر محدودیت اطلاعات، ارتباطات، و اطلاع‌رسانی در چارچوب جهانی‌شدن اندیشید؟ طرفداران اندیشه جهانی‌شدن بر آشنایی آحاد اجتماعی مردم با فرهنگ‌های مختلف ملی و محلی و تنوع فرهنگی از منظر ارتباطی تأكید دارند و دهكده جهانی را در عصر ارتباطات، مبتنی بر تعاطی فكر و اندیشه اقوام مختلف پنداشته‌اند.
حركت در این عرصه بر چند محور قرار دارد كه بحثی مستوفا می‌طلبد. رئوس مطالب این تغییرات و دگرگونی‌ها عبارت‌اند از:
_ فناوری اطلاعات قوه تفكر انسان را توسعه می‌دهد.
_ فناوری اطلاعات تمام جهان را به هم مرتبط می‌كند.
_ فناوری اطلاعات مردم جهان را به یكدیگر نزدیك می‌كند.
_ فناوری اطلاعات از پیچیدگی‌های دنیا می‌كاهد.
به واقع زمانی كه تلگراف و تلفن بهره‌برداری می‌شد، همواره سوءاستفاده‌های اطلاعاتی، ترس غالب و مستولی بر كاربران بود. این كه فناوری‌های نوین تا چه حد جنبه‌های محدودكننده‌ای را در جهانی شدن دارد، مباحثی نو و جدید تلقی می‌شوند [۱۴].
تفكر به شیوه‌های فوق، اعم از قابلیت نفوذ عناصر فیزیكی ارتباطات در جوامع یا مقابله با آن و محدودیت و حصار فرهنگی، رویه‌های نظری و عملی را در چارچوب سیاستگذاری اطلاعاتی ترسیم می‌كند و این رویه‌ها كه به بنیادهای اجتماعی هر ملتی وابسته است، بی تردید با تضادهای فكری و عملی آحاد اجتماعی مواجه خواهد شد.۳) بررسی داده‌های كمّی از حوزه اطلاعات در صحنه جهانی
بی‌تردید موضوعی كه بر جهانی‌شدن به طور عینی تأثیر داشته رشد شبكه ارتباطات جهانی در عرصه كنونی روابط فردی و اجتماعی است. این گستره جایگاه عمیقی را از نظر فناوری و ارتباطات و وسایل و ابزار ارتباطی در صحنه بین‌المللی فراهم آورده و رشد فناوری اینترنت و زایش وب‌سایت‌ها، جایگاه نوینی را در عرصه بین‌المللی پدید آورده است. روایت‌های متفاوتی از میزان كمّی رشد اینترنت جهانی قبل از هزاره جدید در سال ۲۰۰۰ میلادی موجود است. مثلاً دكتر «فرهنگ رجایی» به نقل از نیویورك تایمز استفاده‌كنندگان از اینترنت را تا ۱۹۹۴ میلادی ۵۰ میلیون نفر شمرده [۱۵] و دكتر «حسن افراخته» كاربران را تا ۱۹۹۷ میلادی حدود ۳۰ میلیون نفر ذكر می‌كند [۱۶]. بر همین مبنا رشد وب‌سایت‌های جهانی در فاصله سال‌های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۸ میلادی نفوذ چشمگیری در عرصه اطلاعات به همراه داشته و از ۱۰۰۰۰ به ۸۰۰۰۰۰ وب‌سایت ترقی یافته. به همین دلیل بود كه «آنتونی‌گیدنز» و حامیان وی به نظریه «زمان جهانی» گرایش یافتند. یكی از مفسرین این نظریه می‌نویسد: «هر حادثه‌ای در هر گوشه‌ای از جهان به بخشی از زندگی روزمرهٔ‌ جهانی و به موضوعی تبدیل می‌گردد كه همه می‌توانند آن را ببینند، درباره‌اش داوری كنند و نسبت به آن اعمال فشار نمایند [۱۷].
گستره توجه به فناوری اطلاعات در سال‌های دهه هشتاد میلادی آغاز شد، یعنی زمانی كه صاحبان صنایع بیش از یك تریلیون دلار در این حوزه سرمایه‌گذاری كردند و تا پایان دهه نود به بازدهی قابل توجهی در صنایع تولیدی و خدماتی فناوری اطلاعات منتهی شد. بر اساس تحقیقی كه به سفارش «دانشگاه بركلی» در ایالات متحده آمریكا صورت یافته، حافظه دیجیتالی به منزله كارآمدترین رسانه ذخیره‌سازی اطلاعات مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس، قیمت حفظ و نگهداری اطلاعات به شدت در حال كاهش است، به طوری كه قیمت یك گیگا بایت ظرفیت ذخیره‌سازی اطلاعات كه در سال ۲۰۰۰ میلادی كمتر از ۱۰ دلار بود، در سال ۲۰۰۵ به یك دلار تنزل خواهد یافت [۱۸].
بر اساس این گزارش سه عامل در تولید رسانه‌های اطلاعاتی (مشتمل بر كاغذ، فیلم، دیسك‌های نوری، و مغناطیسی) مؤثر بوده كه عبارت‌اند از: كاهش میزان منابع چاپی، مردمی كردن تولید اطلاعات، و پذیرش واقعیت غلبه رسانه دیجیتال بر دیگر بسترهای اطلاعاتی. درصد رشد سالانه اطلاعات ذخیره‌شده جهان در سال ۱۹۹۹ از این قرار است: كاغذی ۲۰ درصد، فیلم ۴ درصد، دیسك‌های نوری ۷۰ درصد، و مواد مغناطیسی ۵۵ درصد.
همین گزارش در بخش ارتباطات دیجیتالی به رشد چشمگیر حجم صفحات ایستا(Html) در وب در سال ۲۰۰۰ اشاره كرد كه حدود ۲۱ ترابایت بوده و هر سال دو برابر می‌شود. بالاترین میانگین مصرف اطلاعاتی در آغاز هزاره نوین مربوط به رادیو و تلویزیون، و كمترین میانگین مصرف مربوط به رسانه‌های چاپی نظیر كتاب، مجله، و روزنامه بوده است. بالاخره این كه بالاترین رشد فزاینده مربوط به فیلم‌ها، بازی‌های ویدیویی، و استفاده از اینترنت است [۱۹].
۴) جهانی‌شدن و تأثیر آن بر حوزه اطلاع‌رسانی
از تأثیر جهانی‌سازی بر حوزه‌های موضوعی و تخصصی در رشته‌های متفاوت به تناوب سخن رفته. مثلاً در خصوص تأثیر جنبه‌های اطلاعاتی و دگرگونی‌های حاصل از آن بر مدیریت، مباحث چندی مطرح شده كه بر شیوه‌های تصمیم‌گیری مؤثر می‌باشند. تصمیم‌پذیری كمّی اطلاعات در جهان امروز مبتنی بر دگرگونی و تغییراتی است كه در ساختار كتابخانه‌ها و كاركرد منابع انسانی در دوره معاصر حاصل شده است؛ از جمله میزان انعطاف‌پذیری در مبادله اسناد، صرفه‌جویی در زمان، كوتاه‌شدن فواصل جغرافیایی، و توسعه همكاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی [۲۰]، در حالی كه آشكار است نقش كتابداران و كتابخانه‌ها در چارچوب كنترل منابع ملی در این حوزه بسیار مهم تلقی می‌شود. بر این قرار است كه بسیاری از رؤیاهای دوران گذشته مانند كتابشناسی جهانی، فهرستگان‌های منطقه‌ای، و تفاهم‌نامه‌های حق تألیف در عرصه جهانی،‌ صورت واقعیت پیدا می‌كنند.
مهم‌ترین تغییر و دگرگونی در وظایف كتابداران و اطلاع‌رسانان به تنوع محمل‌های اطلاعاتی مربوط می‌شود، و انتظار می‌رود كه ابزارهای ارتباطی در فضای عصر نوین مبتنی بر كتاب و روزنامه‌‌های الكترونیكی فزونی یابند و در شیوه بازیابی و خدمات‌دهی، وقوع یك تحول قابل ملاحظه را در نظام تعامل مراجعین و پاسخگویان موجب گردد. در این زمینه ابزارهای نوین آموزشی و فرهنگی مانند آموزش الكترونیكی، مدرسه‌های هوشمند،‌ و ابزارهای كمكی آن مثل كتابخانه‌های الكترونیكی اهمیت درخوری پیدا می‌كنند. همچنین ارتباطات الكترونیكی مانند بهره‌جویی از پست الكترونیكی، اشاعه گزینشی اطلاعات، توسعه وبلاگ‌ها و تله‌كنفرانس‌ها جایگاه وسیع‌تری را در بین عامه اهل تحقیق و عموم مردم به دست خواهند آورد.
تغییر ثانوی، مبتنی بر طرح و بنای مدیریت نوین در اداره كتابخانه‌ها است و سازمان‌های متكی بر دانش را در بطن خود خلق كرده است. استفاده گسترده از فناوری نوین موجب دگرگونی در حفظ و نگهداری اطلاعات در كتابخانه‌ها، دسترس‌پذیری به مواد، و فرآیند مهارت‌های ارتباطی در سازمان كتابخانه‌ها شده، به طوری كه مكانیسم كتابخانه‌ها، مبتنی بر فرآیند نوین فناوری تلقی می‌شود. این كه سازمان كتابخانه‌ها چه مشكلاتی را برای استقرار مدیریتی نوین دارد، بحثی مدیریتی است كه در اداره نوین كتابخانه‌ها قابلیت طرح و پیگیری دارد.
۵) نتیجه‌گیری
تبیین جهانی‌شدن در زمینه آینده تغییرپذیر جهان، بر دگرگونی در دسترسی آزاد به اطلاعات، در فرایند جامعه اطلاعاتی دنیای نوین مبتنی است. از دیدگاه «كاستلز» در كتاب سه‌گانه عصر اطلاعات، منظره نوین جهانی بر ساختار شبكه اطلاعاتی استوار است. «گیدنز» بحث جهانی شدن را بر مبنای نظریه «زمان جهانی» طرح كرده و «دراكر»(Druker) مبحث فناوری را از دیدگاه مدیریتی بررسی می‌كند. علوم متنوعی (مثلاً جغرافیا) بحث جهانی شدن را از منظر كلانشهرها و زیست انسان در شهر و محله مورد توجه قرار داده‌اند و عالمان مدیریت، تأثیر این حوزه را بر سازماندهی دانش و شیوه اداره ساختار بوروكراسی، ارزیابی كرده‌اند. در مقابل، اطلاع‌رسانی تأثیر جهانی‌شدن را بر مبنای استفاده از ابزارهای نوین دنیای فناوری و نفوذ فناوری در سازماندهی و خدمات به مراجعین، مورد توجه قرار می‌دهد. به واقع هر چند كه حوزه اقتصاد آزاد و نظریه‌های سیاسی از نظم نوین جهانی متأثر شده‌اند، ولی جهانی‌شدن و تأثیر آن در عرصه اطلاع‌رسانی از ویژگی‌های جامعه اطلاعاتی است كه مرزهای دولت- ملت را در می‌نوردد و دستیابی به اطلاعات را (با توجه به ابزارهای اطلاعاتی نوین) مورد توجه قرار می‌دهد.
این كه كشورهای در حال توسعه در هزاره جدید، به ابزارهای نوینی برای دسترسی به اطلاعات نیاز دارند، بحثی جداگانه را می‌طلبد. در حال حاضر تمدن نوین اطلاعاتی بحث‌های نویی را در اطلاع‌رسانی مورد توجه قرار داده: ابزارهای جدیدی از قبیل كتابخانه‌های دیجیتالی، كتابخانه‌های الكترونیكی، یا كتابخانه‌های بی‌كاغذ كه از ابهام معنایی برخوردارند؛ یا ابزارهای عمومی مانند دیسك‌های مغناطیسی و نوری كه جنبه‌ای عام یافته‌اند، ولی بهره‌جویی از آن‌ها نیازمند تجهیزات ویژه‌ای است.

منابع
۱. چند ویژه نامه از نشریات چاپی به جهانی شدن پرداخته‌اند كه مشخصات برخی از این مطبوعات به قرار زیر است:
- مطالعات ملی. سال سوم. شماره ۱۰ (زمستان ۱۳۸۰).
- مطالعات ملی. سال سوم. شماره ۱۱ (بهار ۱۳۸۱).
- اندیشه حوزه. سال هشتم. شماره ۶ (خرداد و تیر ۱۳۸۲).
- گزارش گفت و گو. سال دوم. شماره ۲۸ (مرداد ۱۳۸۱).
- كتاب نقد. سال ششم. شماره ۴ (پاییز ۱۳۸۱)
- كتاب نقد. سال هفتم شماره ۱ (زمستان ۱۳۸۱).
- كتاب ماه علوم اجتماعی. سال ششم. شماره ۹ و ۱۰ (تیر و مرداد ۱۳۸۲).
۲. ادوارد آنی نات. «رویارویی با چالش‌های جهانی شدن» سایت آینده‌نگر (Ayandehnegar.Com) ۶ نوامبر. ۲۰۰۳. ص ۱.
۳. حسن افراخته. «جهانی شدن اقتصاد و نقش آن در ساختار فضایی و اجتماعی شهرها». اطلاعات سیاسی-اقتصادی. سال شانزدهم- شماره اول و دوم (مهر – آبان ۱۳۸۰) ص ۱۴۴.
۴. فرهنگ رجایی. پدیده جهانی شدن: ‌وضعیت بشری و تمدن اطلاعاتی. ترجمه عبدالحسین آذرنگ. تهران:‌ نشر آگاه، ۱۳۷۹. ص ۱۴۹-۱۴۸.
۵. مانوئل كاستلز. «درباره‌ی عصر اطلاعات». ترجمه افشین جهاندیده. كتاب ماه علوم اجتماعی. سال ششم- شماره نهم و دهم (تیر و مرداد ۱۳۸۲)، ص ۶-۴.
۶. علیرضا نوروزی. حقوق مالكیت فكری؛ حق مؤلف و مالكیت صنعتی. تهران: چاپار، ۱۳۸۱، ص ۱۴۰.
۷. داود نبی‌رهنی. «فرصت‌ها و رقابت‌های علمی كشورهای در حال توسعه در قرن بیست و یكم» رهیافت. شماره ۲۹ (بهار ۱۳۸۲)، ص ۹۰.
۸ . علی اسماعیلی. «جهانی شدن: تهدیدها و فرصت‌های ناشی از آن» آموزه. شماره ۱۷ (۱۳۸۱)، ص ۲۲.
۹. ابوالحسن ریاضی. «جهانی شدن و شهر؛ بررسی پارادایم فضایی در جامعه‌شناسی شهری» اطلاعات سیاسی- اقتصادی. سال شانزدهم- شماره اول و دوم (مهر- آبان ۱۳۸۰)، ص ۱۷۰.
۱۰. سلیمان ایران‌زاده. «جهانی شدن و تحولات استراتژیك در مدیریت» اطلاعات سیاسی- اقتصادی. سال پانزدهم. شماره پانزدهم و دوازدهم (مرداد- شهریور ۱۳۸۰)، ص ۹۲
۱۱. علیرضا نوروزی، ص ۱۳۶.
۱۲. ابوالحسن ریاضی، ص ۱۷۱.
۱۳. سرژلاتوشه. غربی‌سازی جهان. ترجمه فرهاد مشتاق صفت. تهران: سمت، ۱۳۷۹. ص ۱۳۲.
۱۴. «دنیایی كه با ICT متحول می‌شود». ترجمه ثریا پاك‌نظر. وب. شماره ۵۵ (دی ۱۳۸۳)، ص ۲۲-۲۰
۱۵. فرهنگ رجایی، ص ۱۱۹.
۱۶. حسن افراخته، ص ۱۴۷.
۱۷. حسین گدازگر. «جهانی‌سازی یا محلی‌سازی؟ نقدی بر تئوری زمان جهانی آنتونی گیدنز و طرفداران او». نشریه دانشكده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. سال ۴۵. شماره ۱۸۴-۱۸۳ (تابستان – پاییز ۱۳۸۱)، ص ۲۳۴.
۱۸. عباس رجبی. «بشر در محاصره اطلاعات بیكران جهانی». وب. شماره ۴۰ (مهر ۱۳۸۲)، ص ۲۰.
۱۹. همان، ص ۲۱-۲۲.
۲۰. «دنیایی كه با ICT متحول می‌شود»، ص ۲۱.
منبع:فصلنامه علوم اطلاع‌رسانی، شماره ۷۲
نویسنده:احمد شعبانی

منبع : خبرگزاری فارس