کیش و آثار تاریخی اش

«ایران زمین» قدیمی‌ترین فرهنگ و تمدن را در طول زندگی بشر داراست؛ فرهنگ و تمدن دیرپا كه ریشه‌های آن را می‌توان در ...
جای جای این سرزمین پهناور جست و جو كرد، ذوق و خلاقیت هنری مردمان این دیار كهن كه با اعتقادات و رسوم آنان در هم آمیخته و در آثار هنری آنان نمود پیدا كرده است .
سرزمین ما آثار ارزشمند بسیاری را در دل خاك خود جای داده، آثاری كه هر كدام به تنهایی می‌تواند برگ زرینی بر تمدن هر سرزمین باشد.
كشور ما با داشتن میلیون‌ها آثار و اماكن باستانی كه به عنوان سندی دال بر تمدن باستانی این مرز و بوم است در تاریخ به عنوان تمدن عظیم مشرق زمین بر خود می‌بالد.
این در حالی است كه بسیاری از كشورها برای مشروعیت بخشیدن به تاریخ خود افسانه‌ها را به تاریخ مبدل می‌كنند.
در میان هزاران اثر تاریخی كشورمان، آثار باستانی كیش هم چون شهر تاریخی حریره از جمله آثاری است كه در سال‌های اخیر با معرفی آن به یك میلیون گردشگر داخلی و خارجی بازدید كننده از آن جایگاه ویژه‌ای پیدا كرده است.
از تاریخ كیش در زمان پیش از اسلام اطلاعات دقیقی در دست نیست، تنها منبع قابل اعتنا در این زمینه نوشته‌های «نیارخوس» دریا سالار یونانی است كه در سال ۳۲۵ قبل از میلاد به فرمان اسكندر مامور شد سفر اكتشفای را در سواحل دریای عمان و خلیج فارس انجام دهد.
نوشته‌های نیارخوس دلالت بر آن می‌كند كه وی جزیره كیش یا آراراكتا را در قرن چهارم پیش از میلاد مورد بازدید قرار داده است.
مشخصاتی كه وی ارایه می‌دهد، بامشخصات كیش مطابقت دارد. به طوری كه نیار خوس می‌نویسد در این جزیره بوستانها و نخل‌ستان‌های فراوانی وجود داشته است.
در دوره هخامنشیان، كیش مركز عمده صید مروارید بین‌النهرین و هندوستان بود و بازرگانان بزرگ دنیا به این جزیره رفت و آمد داشتند. دوران عظمت و شكوفایی تاریخ كیش از قرن چهارم هجری، پس از وقوع زلزله در بندر تاریخی سیراف به سال ۳۵۶ هجری قمری آغاز شد؛ تا جایی كه از اوایل قرن پنجم تا اواسط قرن دهم هجری به عنوان مهمترین مركز تجاری و بازرگانی منطقه خلیج فارس شناخته شده و نقش مهمی را در برقراری ارتباط اقوام و ملل مختلف داشته است.
آثار تاریخی موجود كه به صورت تپه‌هایی در كرانه شمالی این جزیره مشاهده می‌شود، بیانگر وجود شهری بزرگ و آباد است كه امروز به نام حریره شناخته می‌شود.
در اسناد و متون تاریخی به رونق چشمگیر جزیره كیش بسیار اشاره شده؛ به طوری كه سعدی شاعر نامی كشورمان در كتاب گلستان از سفر خود به این جزیره سخن می‌گفته است و ابن بطوطه و یاقوت حموی و دیگر مورخان، در اهمیت و عظمت كیش قلم زده‌اند.
در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی باستان شناسان داخلی و خارجی در جزیره كیش به بررسی و كاوش پرداختند كه در همان سال‌ها باستان شناسی به نام هامیلتون توسط سازمان عمران كیش مامور انجام پژوهش‌های باستان شناسی در كیش شد.
این باستان شناس در یك فصل بررسی كاوش و گمانه زنی اقدام به جمع آوری و طبقه بندی مجدد سفال‌ها و آثار سطحی جزیره نمود.
كمی بعد باستان شناسان دیگری به نام دیوید وایت هاوس كه سرپرستی هیات باستان شناسی بندر سیراف را به عهده داشت، به دعوت هامیلتون به كیش آمده و پس از بررسی سطحی آثار تاریخی و سفال‌های موجود، مقاله‌ای كوتاه راجع به این آثار در مجله ایران به چاپ رساند (۱،۳۵۵) تا این كه در سال ۱۳۷۰ در راستای پیشبرد برنامه‌های توسعه سیاحتی جزیره كیش و ایجاد جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی، سازمان عمران كیش با همكاری سازمان میراث فرهنگی قرارداد انجام یك سلسله كاوش‌های باستان شناسی و مرمت بناها و مساجد تاریخی كیش را منعقد كرد.
كارشناسان میراث فرهنگی در چند نقطه از محدوده شهر حریره اقدام به كاوش كرد كه در نتیجه آن قسمتی از آثار معماری مدفون شده در تپه‌های تاریخی آن نمایان شد.
عمارت اعیانی، حمام، مجموعه بندرگاه شهر تاریخی حریره و مسجد كهن آثاری است كه تا كنون در این شهر تاریخی شناسایی و از دل خاك بیرون آمده است.
ساكنان باستانی كیش برای تامین آب شرب مورد نیاز خود چندین رشته قنات حفر كرده بودند كه در سال ۱۳۷۲ این رشته قنات‌ها كشف و با سرمایه‌گذاری مشترك سازمان منطقه آزاد كیش و بخش خصوصی مرمت و بازسازی شد و در حال حاضر تحت نام كاریز به یكی از مكان‌های فرهنگی و گردشگری كیش تبدیل شده است.
در سال‌های اخیر با مطرح شدن صنعت گردشگری به عنوان گزینه‌ای مهم در برنامه‌های توسعه فراگیر كیش و اختصاص بیش از پنجاه درصد از طرح جامع این منطقه به امر سیاحت، مجموعه آثار تاریخی جزیره كیش مورد توجه ویژه قرار گرفت.
به تازگی در پی همكاری‌های مشترك سازمان منطقه آزاد كیش و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری طرح مرمت مسجد تاریخی ماشه تصویب و كارگاه مرمت این اثر باستانی در دست تجهیز است.
این مسجد تنها بنای به جای مانده از محله ماشه قدیم است كه طبق كتیبه موجود در سال ۱۳۱۹ هجری قمری ساخته شده و علاوه بر داشتن ارزش‌های پژوهشی و مطالعاتی در شناخت مشخصه‌های معماری بومی و باستانی جزیره، (به دلیل داشتن موقعیت ایده‌ آل مكانی) توان تبدیل شدن به مركزی فرهنگی و آموزشی را دارد.
در طرح پیشنهادی اولیه بخشی از فضای مسجد ضمن رعایت كاربری مذهبی به موزه معماری مساجد منطقه خلیج فارس تبدیل می‌شود و در صورت تایید این طرح ماكت فنی مساجد تاریخی كرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان برای بازدید گردشگران به نمایش گذاشته می‌شود.

منبع: ایسنا

منبع : مجله اینترنتی صبح بخیر ایران