گوش دادن هنر است

آیا می خواهید دوستان فراوانی داشته باشید؟ روابط خانوادگی خود را محکم‌تر کنید و از زندگی خود لذت ببرید؟ گوش سپردن به روش صحیح سبب می‌شود تا شما دوستان فراوانی به دست آورید. روابط خانوادگی تان را بهبود بخشید، در شغل و حرفه خود منافع فراوانی به دست آورید و کسب و کار خود را رونق دهید. همچنین گوش دادن به سخنان دیگران باعث می‌شود که آنان از بودن با شما لذت ببرند و همه جا قدم به قدم در کنارتان باشند. شاید شما جزء کسانی باشید که دائماُ به خود می‌گویید ، وای خدای من! چقدر باید به سخنان دیگران گوش داد. اما آیا می‌دانید که در حقیقت این چنین نیست؟
اکثر ما انسان‌ها اغلب شنوندگان خوبی نیستیم. دلیلش این نیست که ما تنبل هستیم و نسبت به دیگران احساس تعهد نمی‌کنیم و یا چیزهایی نظیر این، بلکه فقط دلیلش این است که گوش دادن برای ما، بسیار مشکل است برخلاف آن که اکثر مردم اعتقاد دارند شنونده خوبی هستند. بنابراین اگر چه روابط خانوادگی و دوستانه مستقیماً به مهارت گوش سپردن مرتبط است اما اکثر نصایحی که ما در مورد بهبود و تقویت گوش دادن‌مان می‌شنویم، موثر نخواهد بود زیرا اغلب این نصایح بر پایه ابعاد تخصصی گوش دادن از قبیل: واکنش نشان دادن، نگاه کردن، پرسیدن سؤالاتی در زمینه سخنان طرف مقابل و همچنین قطع نکردن سخنان شخص هنگام صحبت کردن متمرکز است. تمامی این روش‌ها خوب و مفید هستند اما گوش سپردن فقط با اجرای این امور انجام نمی‌پذیرد و البته معمولاً این روش‌ها ما را در بهتر گوش سپردن یاری نمی‌کنند. پس بهتر است دقت کنیم که آیا به راستی ما شنونده خوبی هستیم؟
● کاری سراسر فعالیت و جنب جوش
در حالی که به نظر می‌رسد گوش دادن کاری عاری از هرگونه فعالیت و تحرک باشد، اما اگر شنونده آن را به درستی اجرا کند، در حقیقت چندین مرحله فعال و پر جنب و جوش در حال انجام است.
● گوش دادن فقط شنیدن نیست
اگر چنین بود، قطعاً انسان می‌توانست آن را به رایانه‌ها آموزش دهد. اما مهارت گوش سپردن به فرد کاری است که فراتر از شنیدن سخنان است. به طوری که رایانه‌ها هیچ‌گاه قادر نیستند حرف افراد را بشنوند. گوش دادن فقط شنیدن سخنان مردم نیست بلکه مواردی نظیر توجه به اینکه گوینده کیست. دیدگاه او نسبت به زندگی و جهان چیست، می‌خواهد چه کاری انجام دهد، چه امیالی دارد، چه مسائلی نگرانش می‌کند، احساساتش چگونه است، از شخص شنونده چه انتظاری دارد و مواردی نظیر این است. بنابراین، اگر می‌خواهیم شنونده خوبی باشیم، فقط با شنیدن سخنان دیگران نمی‌توانیم به این هدف دست یابیم. ما باید جزئیات و جوانب بسیار ظریفی را در نظر بگیریم که دیدنی نیستند اما بسیار مهم‌اند. به همین دلیل تشخیص اینکه چه کاری سبب می‌شود شنوندگان ماهر موفقیت به دست آورند، بسیار مشکل است زیرا تمام آنچه که در سر و دیگر اعضای بدن آنها روی می‌دهد، دیدنی و قابل مشاهده نیست.
● گوش دادن برای شناختن احساسات افراد
مردم زمانی که صحبت می‌کنند، همواره افکار، آرزوها و تمایلات خود را آشکار می‌سازند. اکثر اوقات، نه گوینده و نه شنونده هیچ یک به این مسائل نهفته و مهم پی نمی‌برند، اما اینها به راستی وجود دارند. اما از سوی دیگر، شنونده خوب و ماهر اغلب به جزئیات مسائل، احساسات و امیال بازگو نشده توجه دارد و زمانی که این نکات ظریف و دقیق را می‌شنود، با گوینده در مورد آنها چه به صورت کلامی و یا غیرکلامی همدردی می‌کند. گوینده اغلب ابراز می‌داردکه «اوه! تو واقعاً می‌دانی که من چه احساسی دارم!» و یا «خدای من! تو واقعاً درک می‌کنی که چه اتفاقی برایم افتاده است؟»
● افزایش دانش
اگر از انسان شناخت دقیقی نداشته باشید، نمی‌توانید شنونده خوبی باشید و منظور انسان به معنای واقعی آن است. چگونه می‌توان چنین درک و شناختی را به دست آورد؟ هر قدر در مورد زندگی اطلاعات بیشتری داشته باشید، می‌توانید شنونده ماهرتری باشید. اما اگر آگاهی کاملی در مورد اشخاص ندارید، نمی‌توانید به درستی آنان را درک کنید. اگر می‌خواهید شنونده خوبی باشید، افق‌های دید و شناخت خود را گسترش دهید. تا می‌توانید به مطالعه کتاب‌های متعدد داستانی و غیرداستانی بپردازید. نوار گوش دهید. در سخنرانی‌ها، سمینارها و کارگاه‌های آموزشی متعددی شرکت کنید. مهم نیست که چقدر می‌دانید و چقدر باهوش هستید، اما همواره سعی کنید بیشتر بیاموزید.
● خیلی محترمانه و با آرامش گوش دهید
یکی از مهم‌ترین رموزی که از طریق آن می‌توان شنونده خوبی شد، این است که همواره در سخنانی که دیگران به زبان می‌آورند، به دنبال مطلبی قابل تأیید و احترام باشید. اغلب اوقات، زمانی که به سخنان دیگران گوش می‌دهیم، به دنبال خطاها و نقاط ضعف آنان می‌گردیم. اغلب چه با ذکر مطلبی و یا با سکوت خود، عقاید، احساسات، نگرش‌ها و نظرات دیگران را رد می‌کنیم. اما هیچ کس تمایل ندارد که دیگران با او مخالفت کنند. همه ما می‌خواهیم دیگران با نظرات ما موافقت کنند و یا حداقل به افکار و احساسات ما احترام بگذارند و آنها را تأیید کنند. حتی اگر نظرات و نگرش‌های ما بر پایه و اساس نادرستی قرار دارند، ما از دیگران انتظار داریم که برای این عقاید و احساسات که برای خودمان کاملاً معنی‌دار است، ارزش قائل شوند. اگر شما باعث می‌شوید که دیگران تصور کنند به عقایدشان احترام نمی‌گذارید، این امر سبب می‌شود تا آنان احساس کنند شما شنونده خوبی نیستید.
برای مثال، والدین اغلب زمانی که با فرزندان‌شان صحبت و تبادل‌نظر می‌کنند، در گوش دادن به صحبت‌های آنها دچار اشتباه می‌شوند و فکر می‌کنند که آنها «بزرگسالان کوچک» هستند. اما در حقیقت این چنین نیست. کودکان مانند بزرگسالان فکر نمی‌کنند، احساس نمی‌کنند و دلیل و برهان نمی‌آورند. مراحل تفکر و استدلال آنها کاملاً متفاوت از بزرگسالان است. آنها آن گونه که ما در مقابل محرکها عکس العمل نشان می‌دهیم، نیستند. آنان به نتایج و ثمرات کارهایی که انجام می‌دهند، توجهی ندارند. همچنین هیچ تمایلی ندارند که مطالب برایشان مفصلاً توضیح داده شود.
● بدون توجه به اینکه خودتان چگونه عکس‌العمل نشان می‌دهید، گوش کنید
اگر شما کاملاً به آنچه که دیگران می‌گویند یا احساس می‌کنند، توجه نکنید، در هر سطحی که باشید به سختی می‌توانید شنونده خوبی باشید. اغلب اوقات زمانی که مردم با ما صحبت می‌کنند، افکار و عقاید خودمان به سراغ‌مان می‌آیند. فکر می‌کنیم اگر ما بودیم، چگونه فکر می‌کردیم و یا چه احساسی داشتیم. اما برای آنکه بتوانید شنونده خوبی باشید، باید این افکار را رها کنید و کاملاً به صحبت‌های طرف مقابل‌تان گوش بسپارید. شماباید کاملاً سخنان و احساسات درونی افراد را درک کنید. نکته مهم دیگری که وجود دارد این است که نباید در مورد نکات مهم و ارزشمندی که در گفتار دیگران وجود دارد، پیش داوری و یا نسنجیده قضاوت کنیم. بسیار اتفاق افتاده است که با توجه به تجاربی که قبلاً داشته‌ایم، به سخنان شخصی گوش می‌دهیم و فکر می‌کنیم که هیچ نکته مفیدی در کلام او وجود ندارد. بنا بر این به سخنانش توجهی نمی‌کنیم و تظاهر می‌کنیم که کاملاً حرف‌هایش را شنیده‌ایم. کودکان برخلاف بزرگسالان، زمانی که از موضوعی لذت نمی‌برند، به وضوح احساسات خود را نشان می‌دهند. زیرا آنها هنوز مهارت تظاهر کردن به بسیاری از امور را نیاموخته‌اند.
● نشانه‌های مشکلات را در سخنان افراد جستجو کنید
راز مهم دیگر برای خوب گوش سپردن این است که همواره به دنبال یافتن مشکلات و مصائبی باشید که در سخنان افراد وجود دارند. متأسفانه اغلب مردم زمانی که با شما مشکلی دارند و ناراحت هستند و یا زمانی که قصد ندارند انتظارات شما را برآورده کنند، به شما مستقیماً نمی‌گویند. آنان اغلب از مطرح کردن موضوع نگران و ناراحت هستند و یا می‌خواهند از مواجهه و رویارویی اجتناب کنند. اما به نکته‌هایی در مورد ناراحتی و عصبانیت‌شان اشاره می‌کنند. حتی گروهی نیز بر این عقیده‌اند که با شما به طور مستقیم ارتباط برقرار می‌کنند. بنابراین زمانی که متوجه نکاتی که اشاره می‌کنند، نمی‌شوید، آنها دلیل می‌آورند که شما واقعاً تمایلی به گوش دادن ندارید و یا واقعاً توجهی به سخنان آنان نمی‌کنید. در روابط شخصی نیز زمانی که کاری را نادرست انجام داده‌ایم و یا در روابط مان با والدین خود قصور کرده‌ایم، ممکن است آنان نکات ظریفی را به ما گوشزد کنند. ممکن است آنان کاملاً واضح و مستقیماً این موارد را بازگو نکنند اما انتظار دارند که ما اشارات آنان را دریابیم، تعبیر کنیم و روش اصلاحی را در کار و رفتارمان پیش بگیریم.
● با خوش‌بینی و مثبت‌گرایی گوش دهید
بسیاری از افراد قربانی تفکرات و احساسات منفی خود می‌شوند. زمانی که این قبیل اشخاص با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند، این افکار منفی سر بر می‌آورند و حتی ممکن است این افراد تمایل داشته باشند که دیگران این تفکرات و احساسات منفی را تأیید و با آنان همدلی کنند. اما شنونده خوب کسی است که اگر چه فردی با بیان و کلمات منفی با او سخن می‌گوید اما او به این تفکرات منفی با دید مثبت گوش فرامی‌دهد. مثلاً ممکن است برای ابراز همدردی با شخص گوینده چنین بگوید: «اوه، خدای من! توفان خانه ات را خراب کرده و تمام دارایی ات از بین رفته است، غم بزرگی است اما خدا را شکر که خودت هنوز زنده و سلامتی.» و یا بگوید: «خدای من! این واقعاً فجیع است اما نگران نباش پس از گذشت ۶ ماه قطعاً فراموش خواهی کرد که چنین اتفاقی افتاده است.»
شما می‌توانید با فرد مصبیت‌زده کاملاً ارتباط برقرار و با او همدردی کنید. اما همچنین می‌توانید با دید مثبت و توجه به نقاط قوت و توانایی‌های درونی‌اش سخنانش را بشنوید و راهنمایی‌اش کنید. گاهی اوقات برخی از مردم شدیداً به منفی‌گرایی تمایل دارند، به‌طوری که حتی خصلت‌های انسانی خود را فراموش می‌کنند. شما به عنوان یک شنونده خوب، می‌توانید با تدبیر، در زمان مناسب و به‌طور کاملاً سنجیده‌ای خصوصیات مثبت و خوبشان را به آنان یادآوری کنید. زمانی که اصل وجودی مثبت و خوب فردی را تایید و تصدیق می‌کنید، اغلب او از این حمایت شما قدردانی می‌کند.
بگذارید مردم دریابند که شما می‌دانید آنان تا چه اندازه در حوادث و شرایط حساس زندگی افرادی شجاع، متهور و با اراده هستند و در این شرایط گوش سپردن به سخنان آنان کاری بس پرفایده است. گاهی ممکن است برخی از افراد از اینکه شما استعدادهای ارزشمند آنان را ذکر می‌کنید، خوشحال نشوند. اما اغلب آنان از اینکه شما به آنها اظهار عشق، محبت و حمایت کرده‌اید، قدردانی می‌کنند و از دیگران می‌خواهند که همواره شما را دوست بدارند. آنها احساس می‌کنند که شما با عمق وجودشان ارتباط برقرار کرده اید و این عمل شما را با ارزش می‌دانند؛ حتی اگر به وضوح از شما تشکر و یا قدردانی نکنند.
علاوه بر این زمانی که شما خود را عادت می‌دهید که استعدادها و صفات خوب افراد را دریابید، خصوصیات انسانی خود را نیز تقویت می‌کنید. بنابراین اگر بار دیگر خودتان گرفتار بدبینی شدید، قادر خواهید بود با دقت بیشتر به خوش‌بینی و صفات خوب انسانی خود رجوع کنید. بهتر است بدانید که فقط دانستن اینها سبب نمی‌شود شما آنها را به کار ببندید. هر قدر بیشتر به این نکات مهم می‌اندیشیم و هر قدر که بیشتر سعی می‌کنیم این موارد را در زندگی به‌کار بندیم، فکر می‌کنیم که شنونده ماهرتری شده‌ایم. سعی کنید همواره این نکات را به‌خاطر داشته باشید و مهارت گوش دادن خود را تقویت کنید. قطعاً روابط شخصی و اجتماعی تان روز به روز بهتر و مستحکم‌تر خواهد شد.

منبع : روزنامه اطلاعات