آقای وزیر خبر دارند؟!

در آخرین گفت‌وگوئی که با دکتر کاردان انجام داده بودیم وی خاطرنشان ساخت و حتی پیشنهاد داد که عنوان مصاحبه را بگذاریم ”کدام بحران؟ بحرانی در صنعت نساجی وجود ندارد!“ اما این‌بار بحران کمبود مواد اولیه را مطرح می‌کند و می‌گوید در صنعت نساجی با بحران مواد اولیه روبه‌رو هستیم. وی در خلال صحبت‌هایش پیرامون پنبه به نمایشگاه‌ ”هایم تکستیل“ که چندی پیش در آلمان برگزار شده بود و یکی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های صنعت نساجی به شمار می‌آید؛ نیز اشاره داشت و گفت: از وزیر محترم بپرسید چرا حتی نباید یک نماینده از ایران در این نمایشگاه جهانی حضور داشته باشد؟ مشکلات زیاد است و درددل‌های وی بیشتر؛ به نظر می‌رسد پیش از آن‌که دغدغه پنبه و مواد اولیه را داشته باشیم باید نگران صنعتگران و تولیدکنندگانی باشیم که تولید را با تمام علاقه و تعصبی که دارند، رها می‌سازند و تبدیل به واردکنندگانی می‌شوند که نه دغدغه کارگر دارند و نه نگرانی مواد اولیه و ... ماحصل گفت‌وگوی ما را با وی می‌خوانید:
▪ نیاز واحدهای نساجی به پنبه چه میزان است و از این میان چه حجمی از پنبه داخلی و چه حجمی از پنبه وارداتی مرتفع می‌شود؟
ـ فکر می‌کنم در شرایط فعلی میزان نیاز کارخانجات ریسندگی ایران به پنبه به بیش از ۱۵۰ هزار تن در سال باشد. از این میزان حدود ۵۰ هزار تن در ایران تأمین می‌شود و ۱۰۰ هزار تنن از خارج کشور وارد می‌شود. اصلاً در ایران الان پنبه‌ای نیست که بخواهیم بخریم، پنبه نایاب است ولی عده‌ای تبلیغات منفی انجام می‌دهند که پنبه‌های داخلی مانده است، هرکس پنبه‌اش مانده به ما اعلام کند ما قطعاً خواهیم خرید.
▪ اما تولیدکنندگان پنبه معتقدند پنبه داخلی مشکلی ندارد و در انبارها باقی مانده و عدم خرید نساجی‌ها بهانه‌ای برای واردات است، دیدگاه شما در این زمینه چیست؟
ـ بله پنبه داخلی کیفیت خوبی دارد اما تا وقتی در داخل مزارع است! زمانی‌که وارد کارخانجات پنبه‌ پاک‌کنی می‌شود، کیفیتش کاهش می‌یابد زیرا دستگاه‌های پنبه پاک‌کنی نوسازی نشده و پنبه‌ها را خرد می‌کنند و سایر بلاها که در این جریان بر سر پنبه موارد می‌شود و نهایتاً وقتی به‌دست ما می‌رسد کیفیت خوبی ندارد. به هر حال تدریجاً قابل استفاده کارخانجات مدرن امروزی نیست که می‌خواهند نخ ظریف تولید کنند و احتمالاً محصولاتشان را به خارج کشور صادر کنند. ما به سختی از پنبه داخلی استفاده می‌ کنیم اما با این حال اگر موجود باشد از آن استفاده می‌کنیم. امیدوارم تولید پنبه در ایران بیش از ۲۰۰هزار تن شود که اضافه آن را هم صادر کنیم. اما متأسفانه در حال حاضر پنبه‌ای نیست که بخریم.
▪ پنبه‌ای نیست که بخریم یعنی چه؟
ـ یعنی در ایران پنبه نیست اگر هم باشد دلال‌ها آن را مخفی می‌کنند که آخر فصل به قیمت گران‌تر بفروشند. اگر پنبه‌ای هست اعلام کنند تا خریداری کنیم.
▪ پنبه وارداتی از نظر مشخصه کیفی چگونه است؟ وزارت جهاد کشاورزی واردات پنبه به چه طول از الیاف را مجاز می‌دانند و واردات پنبه بیشتر از چه کشورهائی انجام می‌شود؟
ـ معمولاً پنبه با طول بیش از ۳۰ میلی در کشورهای استرالیا، کشورهای مصر، سودان، ساحل عاج، کشورهای آفریقائی و مناطق گرمسیری پنبه‌های خوبی هستند اما متأسفانه مشکل دیگر ما این است که وزارت کشاورزی ورودی اکثر پنبه‌های این کشورها را به ایران ممنوع کرده است اصلاً نمی‌دانیم به چه دلیلی می‌گویند این نوع پنبه‌های وارداتی کرم سرخ دارند!، داستان وجود کرم سرخ در پنبه متعلق به ۵۰ سال پیش است اما هنوز از آن یاد می‌کنند آن سال‌ها، مواد ضدعفونی‌کننده وجود نداشت در حالی‌که امروزه پنبه را در داخل کانتینرها ضدعفونی می‌کنند و هیچ کرم سرخ یا مواد آلوده‌ای ندارند. متأسفانه به دلایل نامعلومی که برای ما روشن نیست واردات پنبه از مصر که تولیدکننده بهترین نوع پنبه دنیا محسوب می‌شود، ممنوع است یا واردات از سودان، آمریکا، سوریه و استرالیا ممنوع است، استرالیا در دو سال گذشته برای بهبود کیفیت پنبه‌های تولیدی خود سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری در مزارع پنبه انجام داد. این در حالی است که به ما اعلام می‌کنند ورود پنبه استرالیا به ایران ممنوع است واقعاً نمی‌دانم دلیل این ممنوعیت چیست، کاش کسی این مسئله را برایمان روشن می‌کرد. به ما بگوئید پنبه استرالیا کرم سرخ دارد یعنی چه؟؟ ما متوجه نمی‌شویم!
واردات فقط از کشورهای آسیای میانه مانند ازبکستان، تاجیکستان و ارمنستان صورت می‌گیرد و معتقدند این پنبه‌ها کرم سرخ ندارند!! این کشورها هم می‌دانند ما مجبوریم فقط پنبه را از آنها خریداری کنیم لذا شرایط را فوق‌العاده برایمان سخت‌تر می‌کنند مثلاً باید پنبه را به‌صورت نقدی از آنها خریداری کنیم، بدین صورت که ابتدا پول را بفرستیم تا برایمان پنبه را ارسال کنند در نتیجه ممکن است آنها پول ما را بگیرند و پنبه‌ای نفرستند. LC هم نمی‌پذیرند. این شرایط را چه کسی برایمان ایجاد کرده است؟ در چنین شرایطی که با سختی پنبه وارد می‌کنیم، ترجیح می‌دهیم از پنبه ایرانی که در دسترس است استفاده کنیم اما از سوی دیگر شایعه می‌کنند نساج‌ها نمی‌خواهند پنبه ایرانی بخرند، چرا؟ مگر ما وطن‌فروش هستیم؟ ما از خدا می‌خواهیم در ایران پنبه خوب با قیمت مناسب تولید شود تا از آن استفاده کنیم. ای کاش وزارت جهاد کشاورزی کوتاهی خود را در مورد از بین رفتن مزارع پنبه به‌نحوی جبران می‌نمود و دست از فرافکنی برمی‌داشت.
▪ خریداران پنبه می‌گویند چینی‌ها حجم زیادی از پنبه ازبکستان را خریداری می‌کنند در نتیجه پنبه نامرغوب برایمان می‌ماند، این مطلب صحت دارد؟
ـ بله دقیقاً این‌طور است. صحبتی بود که تعرفه پنبه را از سال آینده به‌جای ۱۵ درصد از اردیبهشت ماه، ۱۰ درصد کنند. این اقدام اشتباه است زیرا هرچه پنبه نامرغوب است برای ما خریدار ایرانی باقی می‌ماند. پنبه کالای طبیعی است و باید اول فصل تهیه شود بنابراین کشورهائی مثل چین، ترکیه، پاکستان و ... در ابتدای فصل اقدام به خرید پنبه می‌کنند ما هم باید این کار را انجام دهیم. متأسفانه با وجود این مشکلات است که ما در صنعت نساجی نمی‌توانیم عرض اندام کنیم برای مثال در نمایشگاه‌ هایم تکستیل امسال که یکی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های نساجی دنیاست اصلاً از ایران شرکت‌کننده‌ای حضور نداشت و پرچم ایران آن‌جا افراشته نشده، اگر به‌جای وزیر صنایع بودم از متولیان و مسئولین نساجی و پوشاک می‌پرسیدم چه‌طور از کشور ایران حتی یک واحد نساجی هم در این نمایشگاه حضور نداشت؟ این مسئولین باید پاسخگو باشند. چرا یک واحد نساجی از ایران نباید در هایم‌تکس حضور داشته باشد در حالی‌که از پاکستان ۱۴۲ واحد، چین ۲۸۶ واحد، هند ۳۴۶، ترکیه ۲۴۰ واحد، تایوان ۵۱ واحد، هنگ‌کنگ ۲۹ واحد، مصر ۲۴ واحد و بنگلادش ۱۰ واحد شرکت کردند. پس رسالت مسئولین نساجی و پوشاک وزارت صنایع و معادن چیست؟ آقای وزیر به خوبی می‌دانند نساجی اشتغال‌زاترین صنعت ایران است پس چرا در هایم‌تکس شرکت‌کننده‌ای نداشتیم؟ باید دلیل عدم حضور صنعتگران ایرانی را جستجو کنند. دو سال است به دفتر نساجی اعلام می‌کنیم تعرفه پنبه بالاتر از تعرفه نخ است، اما هنوز نتیجه‌ای ندیده‌ایم. تعرفه نخ ۱۰ درصد و تعرفه پنبه ۱۵ درصد است بدین صورت تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند نخ را وارد کنند هم‌چنان‌که ملاحظه می‌کنید نخ اکراینی و هندی در بازار ایران بسیار است. البته کم‌اظهاری هم صورت می‌گیرد و قیمت نخ را زیر قیمت معمول می‌آورند بعد هم تعرفه آن را ۱۰ درصد اعلام می‌کنند. نهایتاً این‌که کارخانجات ریسندگی نمی‌توانند به کارشان ادامه دهند. فکر می‌کنم این یک مسئله بسیار حساس است که وزارت صنایع باید روی آن تصمیم‌گیری کند. خوشحال بودیم که آقای وزیر صنایع در روزهای اول وزارت خود می‌گفتند فقط وزیر خودرو نیستم، اما متأسفانه ایشان هم به خودرو توجه نشان دادن و ظاهراً کاری به صنایع نساجی که بیشترین میزان اشتغال را در کشور ایجاد کرده‌اند، ندارند.
▪ مزیت نسبی پنبه نسبت به سایر محصولات کشاورزی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ در مقایسه با گندم و پنبه مزیت کدامیک را بالاتر می‌دانید؟ چرا؟
ـ البته تخصصی در امر کشاورزی ندارم اما فکر می‌کنم پنبه کالائی است که تمام کشورها به خاطر استراتژیک بودنش به آن توجه نشان می‌دهند. به نظرم پنبه از نظر استراتژیکی کمتر از گندم نباشد. اکثر کشورهای دنیا به پنبه‌کاران یارانه پرداخت می‌کنند کمااین‌که به گندم‌کاران ایرانی هم یارانه پرداخت می‌شود. بنابراین اگر کشت پنبه برای کشاورز ایرانی مقرون به‌صرفه بود ترجیح می‌داد زمین خود را زیر کشت این محصول ببرد نه صیفی‌جات. ما نساج‌ها از خدا می‌خواهیم تولید پنبه در ایران رونق بگیرد و با قیمت مناسب و بین‌المللی در اختیارمان قرار گیرد که خواست غیرمشروع و غیرمنطقی نیست!
در شرایط فعلی کارخانجات پنبه پاک‌کنی نمی‌توانند پنبه خوب تهیه کنند اگر پنبه تولیدی آنها مرغوب و قیمت آنها مناسب است چرا مانند ازبکستان صادر نمی‌کنند؟ پس کیفیت پنبه خوب نیست، زیرا رطوبتش بالاست و لفافه‌اش مناسب نیست (البته اخیراً لفافه پنبه وضعیت بهتری پیدا کرده است)، خاشاکش زیاد است و اختلاف وزن دارد، اگر پنبه تولید ایران این مشکلات را نداشته باشد که ما اقدام به واردات پنبه با آن همه مشکلات از ازبکستان نمی‌کنیم. این چه منطقی است که تقصیر را گردن ما نساج‌ها می‌اندازند؟ ما نمی‌توانیم محصول نامرغوب را به قیمتی بالاتر از نرخ جهانی بخریم. این غیرمنصفانه است. صنعت نساجی مشکلات عدیده‌ای دارد که اگر این مشکل هم به آن اضافه شود (که اضافه هم شده است)، ضعیف‌تر خواهد شد.
▪ تأثیرات افزایش یا کاهش قیمت پنبه به روی تولیدات نساجی چیست؟
ـ بسیار اثرگذار است، اگر در ایران پنبه به اندازه کافی وجود داشت کمتر دستخوش افزایش قیمت پنبه خارجی می‌شدیم اما متأسفانه با توجه به وضعیت قیمت یورو و شرایطی که ایجاد شده دستخوش این مسائل قرار می‌گیریم و تهیه پنبه با تعرفه‌ای بالائی که دارد و پول نقدی که باید بپردازیم مشکل دوچندان شده است. ازبکستان از ما LC قبول نمی‌کند و فقط پول نقد را می‌پذیرد این امر بهترین دلیل است که ترجیح می‌دهیم پنبه از ایران بخریم اما در ایران فقط ۵۰ هزار تن پنبه وجود دارد و این مقدار هم دارای مشکلاتی است که به آن اشاره کردم اگر بتوانند مشکلات مربوط به کیفیت پنبه‌های داخلی را حل کنند با کمال میل پنبه تولید ایران را خریداری می‌کنیم. وقتی نخ ظریف است باید پنبه‌اش مرغوب‌تر و الیافش ظریف‌ت باشد. مثلاً برای تولید پوشاک بسیار مرغوب از پنبه مصر استفاده می‌شود زیرا پنبه مصر طول بلند است. تولیدکننده می‌خواهد تا از پنبه تمیز استفاده شود که الیاف غریبه نداشته باشد تا بتوانند محصول باکیفیت از آن تهیه و روانه بازار کند. اگر بتوانیم وضعیت پنبه را سروسامان دهیم کالایمان مرغوب‌تر می‌شود و مردم به کالای خارجی علاقه نشان می‌دهند زیرا با مواد اولیه نامرغوب نمی‌توان کالای خوب نساجی را تولید کرد.
به وزرات جهاد کشاورزی پیشنهاد می‌کنیم که با تسهیلاتی که فراهم می‌آورد به کشت و تولید پنبه مرغوب اقدام کنند. در حال حاضر کشت پنبه برای کشاورز ایرانی به‌صرفه نیست پس باید برای پنبه یارانه در نظر بگیرند تا کشاورزان به کشت علاقه نشان دهند.
▪ این مسائل را از طریق انجمن صنایع نساجی به مسئولین گوشزد کرده‌اید و به نتیجه‌ هم رسیده‌اید؟
ـ بله، انجمن ۴ـ۳ سال است این مسئله را به گوش آقای رئیس‌جمهور، مجلس، وزارت صنایع و معادن، مدیر کل دفتر صنایع نساجی و پوشاک رسانده است. برایمان جای سئوال است که چگونه تعرفه پرتقال، نارنگی، سیب، یا موبایل را یک روزه کاهش یا افزایش می‌دهند اما برای پنبه (این کالای صنعتی) این‌قدر حساسیت منفی نشان می‌دهند. اگر اشتغال نباشد که مردم نمی‌توانند نارنگی بخرند!!! پس باید کارها را به‌صورت اساسی دنبال کنیم. اساس این است که برای مردم ایجاد اشتغال کنیم اما وقتی به این شکل عمل می‌کنیم و پنبه را با این قیمت می‌خریم صنعت به‌تدریج از بین می‌رود. بررسی کنید که طی سال گذشته چه تعداد از کارخانجات نساجی تعطیل شده‌اند؟ اگر وضع به همین منوال باشد ممکن است ما هم یکی از واحدهای خود را به زودی تعطیل کنیم زیرا تولید این واحد اصلاً مقرون‌به‌صرفه نیست و در چند سال گذشته مکرر متحمل ضرر شده‌ایم.
▪ روند استفاده از پنبه و در مقابل آن، الیاف مصنوعی در دنیا و ایران چگونه است؟
ـ یکی از کشورهائی که هنوز ملحفه پلی‌استر پنبه تولید می‌کند ایران است. ولی متأسفانه این فرهنگ نادرستی است. به نظرم وزارت بهداشت برای جلوگیری از افزایش بیماری‌های پوستی باید فرهنگ‌سازی کند و مردم را به استفاده از پارچه‌های پنبه‌ای تشویق کند. در بیشتر کشورهای دنیا ترجیح می‌دهند لباس‌ها و ملحفه‌ها صددرصد از پنبه باشد. اما در ایران هنوز به علت این‌که این مسائل بهداشتی مورد توجه قرار نمی‌گیرد از الیاف مصنوعی استفاده می‌شود. مردم به دنبال این هستند که ملحفه‌ای را استفاده کنند که چروک نشود، استفاده و تهیه آن راحت‌تر و ارزان‌تر باشد. اما نمی‌گویند این ملحفه باید از نظر بهداشتی سالم‌تر باشد. در ایران تار پارچه‌ها از پلی‌استر است که ارزان‌تر می‌باشد و پود را از پنبه استفاده می‌کنند در حالی‌که تار و پود هر دو باید از پنبه باشد.
▪ پنبهاد شما برای وزارت بازرگانی و صنایع و معادن در خصوص نحوه حمایت از تولید و واردات پنبه چیست؟
ـ پیشنهادم این است که وزارت کشاورزی در کنار پرداخت یارانه به سایر محصولات کشاورزی به کشاورزان پنبه‌کار ایرانی هم یارانه بدهند تا پنبه را کشت کنند و به کارخانجات پنبه پاک‌کنی هم کمک کند تا بتوانند کارخانجات مدرن ایجاد نمایند بدین ترتیب کشت پنبه افزایش می‌یابد و ما هم پنبه را از داخل تهیه می‌کنیم و بالتبع نساجی رونق خود. از کشاورزان می‌خواهیم پنبه تولید کنند اما قیمت آن مطابق قیمت‌های جهانی باشد. ممکن نیست که قیمت پنبه در دنیا بالاتر از همه باشد. در هیئت دولت از پنبه حمایت بیشتری می‌کنند تا پنبه‌کاران بتوانند پنبه را با شرایط بهتری تولید کنند و با شرایط بهتری هم به فروش برسانند بدین صورت ما هم می‌توانیم با شرایط مناسب‌تری، کالای مرغوب‌تر و بهتر تولید کنیم تا مردم از خرید محصولات خارجی دست بکشند. تا زمانی‌که وضعیت تولید و تهیه مواد اولیه کشور این حالت را داشته باشد مردم به خرید محصولات خارجی راغب‌تر می‌شوند.
توصیه‌ام این است که تعرفه تأمین مواد اولیه کارخانجات صفر شود. برای تهیه مواد اولیه نباید مالیاتی بپردازیم تا بتوانیم شغل بیشتری ایجاد کنیم، محصولات بهتری تولید نمائیم و مردم هم به کالای داخلی علاقه‌مند شوند.
▪ مطلب آخر؟
ـ فکر می‌کنم اگر در صنعت نساجی مسائل پنبه و مواد اولیه را به‌طور کلی وزارت صنایع یا دفتر صنایع نساجی و پوشاک با همت بیشتر حل کنند کارخانجات ما با تمام کارخانجات دنیا قابل رقابت است علی‌رغم مشکلات جانبی دیگری که با آن مواجه هستیم، تعهد می‌دهم که اگر مشکل مواد اولیه ما حل شود کارخانجاتی که مدیریت آنها را برعهده دارم، هیچ مشکل دیگری نداشته باشند. مشکل ما فقط مواد اولیه است.

منبع : ماهنامه نساجی امروز