همایون شجریان: قطعات گمشده تاریخ موسیقی

سینمای ایران از دیرباز تاکنون هیچ گاه توجه مشخص و حساب شده ای در روی آوردن به تولید فیلم براساس و مبنای ژانرها نداشته، هرچند بدون برنامه ریزی مشخص در گونه های مختلفی از جمله ملودرام، پلیسی، اکشن، کمدی، فیلم هایی ساخته شده اما از سوی دیگر ژانرهایی دیگر مثل ژانر ترسناک یا موزیکال همواره فراموش شده بوده. این البته دلیل نمی شود که سینماگران ایرانی غافل از جذابیت های استفاده از موسیقی و حضور خوانندگان در سینما نیز باشند.
تاریخ سینمای ایران مملو از فیلم هایی است که عناصر اصلی جذابیت خود را از موسیقی و به طور مشخص حضور خواننده ای خاص و صدای او به عنوان بازیگر و خواننده توام و یا صرفاً خواننده، برده اند، این مسئله البته با پیروزی انقلاب و شبهاتی که در مورد حضور و نقش موسیقی در جامعه وجود داشت، کاهش یافت و سپس متوقف شد. البته به مرور از میان رفت اما گام های آغازین رفع این محدودیت از طریق نفی موسیقی پاپ و بها دادن به موسیقی سنتی شکل گرفت. مرحوم علی حاتمی در دلشدگان، با استفاده از صدای محمدرضا شجریان جذابیت های اثر را چند برابر کرد و این فیلم و موفقیت آن نقش فراوانی در رواج موسیقی سنتی و استفاده از آن در سینمای ایران داشت. حالا و پس از چند سال که از زمان نمایش دلشدگان می گذرد یک بار دیگر خانواده شجریان بار عمده جذابیت یک اثر سینمایی را بر دوش می کشند.
این بار همایون شجریان فرزند محمدرضا شجریان با صدای دلنشین اش به تصاویر یدالله صمدی در شهر آشوب لطف مضا عفی داده، صرف این حضور علت انتخاب وی به عنوان چهره امروز نیست. بلکه اهمیت صدای همایون شجریان در شهر آشوب فراتر از خواندن یک خواننده روی تصاویر یک فیلم، امکانات حسی گسترده ای است که به واسطه فقط و فقط صدای این خواننده در اختیار فیلم گذارده شده، این شاید از دفعات معدودی باشد که تصور یک فیلم سینمایی، بدون حضور صدای خواننده اش غیر ممکن است و بسیاری بر این عقیده و باور هستند که شهر آشوب، بدون صدای همایون شجریان فاقد جذابیت های لازم برای تماشا می شد.
موضوع فیلم اشاراتی مستقیم به فرهنگ کهن پارسی و ایرانی دارد و چه چیز جز صدای یک خواننده موسیقی سنتی قادر است تبلور این فرهنگ و نماد مشخص آن باشد. در این میان البته نمی توان نقش موثر محمدرضا درویشی به عنوان سازنده موسیقی متن شهر آشوب را از یاد برد. درویشی از آن دسته آهنگسازان است که دلبستگی خاصی به موسیقی ایرانی و اصیل آن دارد و سوای آهنگسازی به عنوان یک محقق موسیقی همواره در پی یافتن قطعات گمشده تاریخ موسیقی اصیل ایرانی شده و جالب آن که سال ها پیش موسیقی متن دلشدگان را نیز درویشی ساخته و حضور و هنرش در آن فیلم نیز از نقاط اوج کارنامه او و موسیقی فیلم سینمای ایران به شمار می رود. باید امیدوار بود که چنین حضور تاثیر گذاری در شهر آشوب به رشد و رواج استفاده از موسیقی اصیل ایرانی در سینمای ایران بینجامد.

منبع : هنر و موسیقی