گزاره‌هایی در ادبیات معاصر ایران (داستان) پیشامدرن, مدرن, پسامدرن

نویسنده : تسلیمی - علی
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۳/۰۲/۲۷
رده دیویی : ۸fa۳.۶۲
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۳۴۶
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : ۳۸۶۹ PIR/ت۵گ۴
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۳۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۷۵۱۴-۱۷-۴

مطالب کتاب در قالب هفت 'گزارش' در باب داستان‌نویسی دوره معاصر تدوین شده است. به زعم نگارنده, ادبیات داستانی ما بیشتر مضمون‌گرا بوده از این رو وی گزارش‌های داستان‌نویسی را براساس مضمون ـ نه فرم و ساخت ـ تقسیم کرده است. هفت گزارش کتاب عبارت‌اند از: 'آغاز داستان‌نویسی', 'جامعه‌گرایی و جامعه گریزی', 'روایت‌های روستایی و محلی', 'روایت‌های شهری', 'جریان‌های مدرن' و 'ادبیات وقایع انقلاب و جنگ'. بر این اساس, نگارنده تصریح می‌کند: '1ـ آغاز داستان‌نویسی: از اواخر قرن سیزدهم شمسی, داستان‌نویسی به تاثیر از داستان‌ها و رمان‌های اروپایی, رمانس‌ها, رمان‌واره‌های قدیم ایرانی, نثر روزنامه‌ای و رمان واره‌های جدید (آثار طالبوف, مراغه‌ای و...) در ایران رایج شد. منتها داستان‌های کوتاه جمال‌زاده و دیگران به سبب گرایش به رئالیسم اجتماعی و طنز, از صافی آثاری انتقادی و طنزآمیز به ویژه چرند و پرند دهخدا گذشت... 2 ـ عشق, مرگ, زندگی: از دهه دوم قرن 14 شمسی داستان‌های 'بوف کوری' در ایران رشد کرد.... بسیاری از مقلدان بوف کور چون شاملو, بنابر سرخوردگی‌های جهان امروز, رنگ عشق را تیره‌تر کردند... 3 ـ جامعه گرایی و جامعه‌گریزی: نویسندگان این گزارش, مستقیم‌تر از دیگران به مسائل اجتماعی و سیاسی نظر داشتند و اکثرا تا پیش از کودتا خوش‌بین‌تر بودند و پس از آن به کمند بدبینی و سرخوردگی درافتادند... 4 ـ روایت‌های روستایی و محلی: روایت‌های روستایی مجموعا به لحاظ ابهام در فرم و زبان, حد وسطی بود از ادبیات 'بوف کوری' و ادبیات جامعه‌گرا, این روایات در آثار عده‌ای به پیشرفت‌های چشمگیر رسید, و در آثار متاخر از جمله آثار محمدعلی,فضا و فرم تازه‌تری یافت.... 5 ـ روایت‌های شهری: این داستان‌ها همچون داستان‌های روستایی فواید جامعه شناختی دارند. روایات شهری جامعه ترس خورده و روان نثرند, روستا را به شهر آورد و شهر را به عنوان روستای بزرگ توصیف کرد... 6 ـ جریان‌های مدرن: جریان‌های مدرنیسم و فرمالیسم در یک معنا از ابراهیم گلستان آغاز می‌شود... اگر چه مرزهای مدرنیسم و پسامدرن در این جا و آن جا ناشناخته‌اند اما عملا در بررسی و نقد آثار مندنی‌پور, رضا براهنی, منیرو روانی‌پور و دیگران این مرزها به نسبت شناخته می‌شوند... 7 ـ ادبیات وقایع انقلاب و جنگ: این گزارش ادامه حیات جامعه‌گرا و متعهد, ترجیحا در دهه شصت است. فرم و مضمون این بخش ساده است, مرگ آثاری که مایه‌های طنز و انتقادی بیشتری دارند.