شاه تره

گونه ای است علفی با ساقه های منشعب، افراشته و عموماً به ارتفاع ۴۰- ۱۰ سانتی متر، برگ ها دارای بریدگی های ظریف انگشتی، عرض لبه ها در حدود ۵/۰ میلی متر و در وسط شیاردار و خطی است، گل آذین های خوشه دارای حدود ۲۰۰ گل و تقریباً بدون دمگل. برگك ها خطی كشیده و یا واژ سرنیزه ای و نوك تیز است. كاسبرگ ها تقریباً به طول یك میلی متر، اكثراً تخم مرغی و دندانه دار است. جام گل به رنگ سفید یا گهگاه گل سرخی ملایم با نوك سبزفام و یا ارغوانی متمایل به سبز، گلبرگ های داخلی دارای نوك تیره رنگ و میوه ها به قطر تقریبی ۲ میلیمتر است. بخش دارویی این گیاه را اندام هوایی تشكیل می دهد. اندام دارای برگ های پنجه ای مانند و به رنگ سبز است. گل های این گیاه به رنگ ارغوانی و بسیار كوچك است. اندام هوایی این گیاه دارای طعم تلخ، سبزرنگ و بدون بو است. زمان جمع آوری معمولاً یك هفته بعد از شروع گلدهی یعنی فصل بهار است ولی چون زمان گلدهی آن طولانی (از اواسط بهار تا پاییز) است لذا زمان برداشت محصول به تناسب وضع زمین و منطقه بستگی دارد. از مهم ترین مواد موثره این گیاه آلكالوئیدهای آن (فومارین، پروتوپین، كریپتوكاوین، اسكولرین و مقدار اندكی از آلكالوئیدهای دیگر) است. از شاه تره به عنوان مدر و صفراآور استفاده می شود و همچنین از آن به صورت موضعی در درمان برخی از بیماری های جلدی استفاده می شود. در طب گذشته برای شاه تره اثرات صفراآور، مدر و ضدخارش قائل بوده اند و همچنین مصرف آن را به عنوان دهانشویه در تسكین التهاب لثه نافع می دانسته اند. دامنه انتشار این گیاه در ایران نسبتاً وسیع و نواحی شمال گرگان، دره سفیدرود، آذربایجان، قصرشیرین، خرم آباد، اهواز، شیراز، بوشهر و... است. بعد از تهیه باید در جای خشك و دور از نور و روشنایی نگهداری شود. شاه تره را به مقدار ۴- ۲ گرم به صورت دم كرده روزی سه بار مورد استفاده قرار می‌دهند.

سحر شهنازی

منبع : روزنامه شرق