زندان‌های زنان؛ استانداردها و تبعیض‌ها

طبق مطالعات مرکز بین المللی زندان (‏ICPS‏)، اعتقاد بر این است که بیش از نیم میلیون زن در سراسر جهان در بازداشت به سر می برند، هم به عنوان بازداشتیانی که پیش از محاکمه بازداشت شده اند و هم به عنوان زنان محکوم این مقاله جوانب مختلف پیرامون زنان و زندان را مورد بحث قرار می دهد. به ویژه، آمارهایی مربوط به زنان زندانی را به دست می دهد و این آمارها را با آمار کلی زندان مورد مقایسه و تطبیق قرار داده و ماهیت جرایمی که زنان به آن متهم می شوند و نیز دلایل دیگر بازداشت وشرایط بازداشت زنان زندانی را به بحث می نشیند.‏
● آمارهایی در مورد تعداد زنان در زندان ‏
طبق مطالعات مرکز بین المللی زندان (‏ICPS‏)، اعتقاد بر این است که بیش از نیم میلیون زن در سراسر جهان که در بازداشت به سر می برند، هم به عنوان بازداشتیانی که پیش از محاکمه بازداشت شده اند و هم به عنوان زنان محکوم. حدود یک سوم از این زنان (??????در ایالات متحده امریکا نگاه داشته می شوند و تقریباً همین میزان در کشورهای چین، فدراسیون روسیه و تایلند موجود است. هیچ کشور دیگری به لحاظ تعداد زنان زندانی قدر قیاس با چند کشور مذکوراز مرز ۱۵ هزار نفر فراتر نمی رود.‏
● ماهیت جرایم زنان ‏
هرچند یافتن آماری دقیق برای ماهیت جرایم زنان دشوار است اماICPS‏ بیان می دارد که عمده تخلفاتی که احتمالاً به واسطه آن زنان زندانی می شوند شامل:‏
ـ تخلفاتی بسیار جزیی از قبیل ربودن وجه اندکی پول یا کالا ‏؟
‎ـ تخلفاتی بسیار جدی از قبیل قتل، گاهی قتل فردی که آنها را مورد سوءاستفاده قرار داده است ‏؟
‎‏ـ تخلفات مربوط به مواد مخدر، غالباً داشتن میزان اندکی از مواد ممنوعه مخدر یا انتقال آن مواد به دیگران ‏
عفو بین الملل برخی از زنان بازداشت شده یا زندانی را به مثابه "زندانیان وجدان" می نگرد. بدین معنا که آنها صرفاً بر مبنای عقاید سیاسی، مذهبی یا سایر عقاید دلسوزانه شان، ریشه های قومی، جنسیت، رنگ، زبان، ریشه ملی یا اجتماعی، شأن اقتصادی، تولد،گرایش جنسی بازداشت می شوند و اینکه از خشونت استفاده نکرده و مدافع خشونت یا تنفر نیز نبوده اند. ‏؟
‎ـ بازداشت زنان به دلیل حفاظت از خودشان ‏؟
‏"کارگروه سازمان ملل در مورد بازداشت خودسرانه" (‏UN WGAD‏)، با توجه به بازداشت زنانی که قربانیان خشونت یا مواد مخدر بوده اند، توصیه کرده که "توسل به محرومیت از آزادی برای حمایت از قربانیان باید مورد بازنگری قرار گیرد و در هر حادثه یی باید مورد نظارت مقامات قضایی باشد و اینکه چنین اقدامی باید آخرین چاره و راه حل مورد استفاده قرار گیرد زمانی که خود قربانیان خواستار این باشند". ‏
ـ بازداشت مهاجران غیرقانونی و پناهندگان؟ ‏
در سال های اخیر، برخی کشورها سیاست های بازداشتی را برای همه یا برخی از مهاجران غیرقانونی و پناهندگان معرفی کرده اند که در برخی موارد به رغم حکم ‏UN WGAD‏ که چنین سیاست هایی ممکن است منجر به بازداشت خودسرانه چنین افرادی شود، می تواند نامشخص و مبهم باشد. در برخی موارد، تسهیلات مربوط به بازداشت که برای مسکن دادن به چنین بازداشتیانی مورد استفاده قرار می گیرد برای فراهم آوردن نیازهای اساسی این بازداشتیان به ویژه زنانی که به احتمال زیاد و در قیاس با مردان وظیفه نگهداری فرزند را نیز دارند به گونه یی ناکافی تجهیز شده اند. ‏
در ایتالیا، عفو بین الملل شیوه رفتار با پناه جویان و مهاجران غیرقانونی در ایتالیا از جمله زنان و کودکان، که مکرراً برخی از آنها را یا می زدند یا مورد بدرفتاری قرار می دادند را به انتقاد کشید. ‏
شرایط بازداشت زنان ‏
● بازداشت دور از وطن ‏
همچنانکه زنان نسبت اندکی از جمعیت زندان را تشکیل می دهند اما به طور کلی زندان های معدودی در هر کشور وجود دارد که متعلق به زنان باشد، با این نتیجه که زنان غالباً در مکان هایی دور از خانه و کاشانه خود نگاه داشته می شوند که این امر تماس مرتب با خانواده را دشوار می سازد. این موضوع به ویژه برای زنان دارای فرزندان خردسال هستند دشوارتر می نماید. زنان زندانی بیش از مردان زندانی به مثابه تنها مراقب یا مراقب اصلی برای کودکان خردسال و سایر اعضای خانواده پیش از زندانی شدن به حساب می آیند و زندانی شدن مادران بیش از پدران غالباً منتج به درجات بالایی از نگرانی های عاطفی برای مادران و نیز تا حد بالایی احتمال جدایی خانواده می شود. ‏
● فقدان تسهیلات ‏
زندان های زنان به طور کلی سهم نسبتاً اندکی از بودجه کلی زندان ها را به خود اختصاص می دهد (و ممکن است نسبت به زندان مردان بودجه کمی داشته باشد) و غالباً موقتی بوده، دارای ساختمان های کوچک بدون تسهیلات برای کار، آموزش، آموزش ورزش یا تسهیلات فرهنگی هستند که ممکن است در زندان های مردان یافت شود. ‏
همچنین در برخی کشورها، فقدان کمبودپرسنل زن که وظایف امنیتی و بازرسی را انجام می دهند وجود دارد. ‏
‎ـ بازداشت زنان در مکان های مختلط ‏؟
حبس در زندان های مختلط برای زنان غیرمعمول نیست و این می تواند اینگونه معنا شود که زنان در همان زندان مردان اما در بخش هایی مجزا نگه داشته شوند مثل بریتانیا، یا گاهی در همان بخش مردان یا حتی در یک سلول مثل هائیتی. چنین وضعیتی خطر خشونت های جدی علیه زنان یا آزارهای جنسی را بسیار شدت می بخشد. ‏
ـ نادیده انگاری سلامتی ویژه و نیازهای بهداشتی زنان ‏؟
همگام با زندان های مردان، جمعیت رو به فزون زنان زندانی فشار بسیاری را بر دسترسی به پزشکان و سایر مراقبت های پزشکی وارد می آورد. در برخی موارد، تعداد زیاد یا وضعیت جسمی زنان در یک زندان می تواند به شیوع بیماری های مسری همچون سل، کچلی یا حتی مالاریا کمک کند. در مکان های مختلط همچنین خطر انتقال بیماری های جنسی انتقالی مثل "اچ آی وی / ایدز" وجود دارد. ایدز همچنین می تواند در میان زنان مبتلا به مواد مخدر در زندان از طریق استفاده مشترک از وسایل تزریقی گسترش یابد. ‏
در مرکز بازداشتی "ال ماتورال" در ‏Fuerteventura، جزایر قناری اسپانیا،زنان و افرادی که به دلایل بهداشتی در قرنطینه هستند در سلول هایی بسیار کوچک نزدیک یکدیگر اسکان داده می شوند که نزدیک به سالن پزشکی قرار دارد. زنان در سلول های ۲۰ مترمربعی نگاه داشته می شوند که با تخت هایی دو طبقه و تنها با یک توالت و دوش حمام پر شده است. ‏
در کنار آن سلول کوچکتر دیگری برای مردان با بیماری های قابل انتقال وجود دارد. به نظر می آید در آنجا هیچ معیار مشخصی وجود نداشته باشد که به طور کافی این سلول را از سلول های دیگر متمایز سازد. این برخلاف معیارهای اروپایی برای زندانیان است که جدایی زندانیان دارای بیماری های مسری را توصیه می کند. مجاورت آن با سلول زنان به ویژه نگران کننده است چرا که زنان باردار باید چند روزی را در سلول زنان به سر برند تا به مراکز صلیب سرخ انتقال یابند. ‏
این ازدیاد جمعیتی به فقدان دسترسی به توالت ها و دوش های پاکیزه و ضرورت های بهداشتی اساسی مثل صابون و شامپو که به ندرت ارائه شده یا به هیچ وجه در اختیار قرار نمی گیرد کمک می کند."در زندان های کنیا،زنان گاهی از دسترسی به وسایل بهداشتی محروم هستند و تنها یک دست لباس دارند." ‏
زنان آبستن گروهی به ویژه آسیب پذیر هستند که همانگونه که از سوی قواعد حداقل استاندارد سازمان ملل تجویز شده طی دوره بارداری، زایمان و مسائل پس از آن باید دسترسی مرتب به وسایل بهداشتی مکفی داشته باشند، اما چنین خدماتی غالباً ناکافی هستند. ‏
در برخی کشورها، همچون ایالات متحده به زندانیان زن در هنگام زایمان پابندودستبندمی زنند. ‏
ـ مادرانی که همراه با فرزندان خود در زندان هستند ‏؟
کودکان باید به جای زندان در هر بیمارستانی که خارج از زندان ممکن است متولد شوند. اقدامات مربوطه به دنبال تولد کودک از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. برای مثال در ایسلند اجازه داده می شود که کودکان طی دوره شیردهی با مادرانشان به سر برند در حالی که در نیوزیلند بیش از شش ماه اجازه داده نمی شود تا اینکه ترتیبات مربوط به مراقبت از کودک صورت گیرد. همچنین زنان زندانی همراه با کودکان نیازمند یاری مراقبتی،از کودک هستند تا حضور آنها در کار یا برنامه های آموزشی را تسهیل سازد اما این همیشه مفید و قابل اجرا نبوده است؛ به طور مثال در بریتانیا. ‏
● نتیجه گیری ‏
زنان عموماً درصد نسبتاً اندکی از جمعیت کلی زندان را تشکیل می دهند، در بسیاری از کشورها کمتر از ۱۰ درصد. به هر رو این تعداد ظاهراً در ارتباط با دگرگونی هایی در سیاست مجازاتی به ویژه با توجه به اتهامات مربوط به مواد مخدر در حال افزایش است. زنان عموماً به اتهامات جزیی و اتهاماتی جدی مثل قتل یا مواد مخدر بازداشت می شوند. برخی زنان نیز در ارتباط با زنا یا قوانین اخلاقی بازداشت می شوند که تاثیر نامطلوبی بر زنان می گذارد. به رغم وجود معیارهای بین المللی حقوق بشری که بر شیوه سلوک با بازداشتیان و زندانیان حاکم است اما این واقعیات می تواند به برخی شرایط نامطلوب برای زنان بازداشتی منجر شود مثل ازدحام بسیار، فقدان دسترسی به برنامه های بازپروری یا آموزشی، فقدان کارکنان کارآزموده همچون پرسنل زن و فقدان دسترسی به مراقبت های بهداشتی و الزامات بهداشتی

لیلا شهرکی ده سوخته

منبع : روزنامه حمایت