کمال‌الدین ابوالفضائل عبدالقادر غیبی مراغی

جنسیت: مرد
نام پدر: غیبی حافظ
تولد و وفات: (۷۵۴ -۸۳۹ - ۸۳۸ - ۸۳۷) قمری
محل تولد: ایران - آذربایجان‌شرقی - مراغه
شهرت علمی و فرهنگی: مسیقیدان ، شاعر و خطاط
معروف به عبدالقادر گوینده و عودی. پدر او ، غیبی ، از فضلاء و موسیقیدانانی بود که در اغلب علوم دست داشت. وی ابتدا به تحصیل صرف و نحو و معانی بیان همت گماشت و قرآن را حفظ کرد و چون به علم ریاضی و فن موسیقی بیش از دیگر علوم توجه داشت ، به مطالعۀ کتاب‌های این رشته پرداخت و از تعالیم پدر خود در این زمینه بهره‌مند شد. پس از مدتی در استنباط اوزان و استخراج الحان و تألیف نقرات و اختراع نغمات و ساختن تصنیف مهارت یافت و پر آوازه‌ترین موسیقیدان و موسیقی‌شناس عصر خود شد. او در جوانی از مراغه به تبریز رفت و موردتوجه شیخ اویس قرار گرفت و در دربار فرزند او ، سلطان حسین جلایر ، مقام و منزلت یافت. پس از تسخیر آذربایجان به‌دست امیر تیمور ، وی به بغداد ، نزد سلطان احمد جلایر ، رفت و بعد از فتح بغداد ، امیر تیمور او و گروهی از صنعت‌گران و هنرمندان را روانۀ سمرقند کرد. عبدالقادر پس از ۸۰۰ ق به تبریز بازگشت و در سلک ندیمان و نوازندگان دربار میران‌شاه درآمد و دوباره از آنجا به بغداد رفت. وقتی‌ که امیر تیمور دیگر بار بغداد را به تصرف درآورد ، او را زندانی کرد و فرمان قتل او را صادر نمود ، اما او جان سالم به‌در برد. وی پس مرگ تیمور (۸۰۷ ق) مدتی در سمرقند ، در دربار سلطان خلیل بود و سپس به دربار شاهرخ پیوست. عبدالقادر تا آخر عمر در هرات و در دربار شاهرخ زیست و در حالی‌که بیش از هشتاد سال داشت ، ‌به مرض طاعون درگذشت. او احتمالاً‌ آخرین موسیقیدان بزرگ ایران است که در علم و عمل موسیقی و داشتن قریحه و هنر تألیف و ساختن آهنگ و تصنیف استادی بی‌مانند بود. آواز را خوش می‌خواند و عود را نیکو می‌نواخت و به همین سبب به عبدالقادر گوینده و عودی معروف بود. او همچنین خط را خوب می‌نوشت. عبدالقادر را می‌توان در ردیف صفی‌الدین ارموی دانست. از تألیفات متعدد و پر ارزش وی: "جامع‌الالحان" که در ۸۱۶ ق برای فرزند خود نورالدین عبدالرحمان تألیف و تنظیم کرده است؛ "مقاصدالالحان" ، کتابی است مفید و مختصر در علم و عمل موسیقی قدیم ایران ، با یک مقدمه و دوازده باب و چند فصل؛ "کنزالالحان فی علم‌الادوار" ، که اثری از این کتاب در دست نیست؛ "شرح ادوار" ، که شرحی است بر "الادوار فی حل‌الاوتار" صفی‌الدین ارموی.

منبع : مطالب ارسالی