چگونه کودکان قربانی حادثه را یاری کنیم؟

کودکانی که قبل ار رسیدن به سن ۱۱ سالگی یک آسیب روحی را متحمل می‌شوند سه برابر احتمال بیشتری برای نشان دادن علائم روانی نسبت به کسانی‌که اولین آسیب روحی را در سن ۱۱ تا ۱۹ یا بیشتر تجربه می‌کنند دارند.
در صورتی‌که والدین، دوستان خانواده، معلمان و دیگر بزرگسالان آنها را با تجاربشان یاری و حمایت نمایند این کودکان می‌توانند آسان‌تر یا چنین آسیب‌های روحی کنار ایند.
مهم است که به یاد داشته باشیم که برخی کودکان ممکن است هرگز پریشانی خود را بروز ندهند به‌علت اینکه آنها احساس غم می‌نمایند در حالی‌که کودکان دیگری هم ممکن است تا چندین هفته یا چندین ماه علائمی از احساس غم خود را آشکار نسازند. برخی کودکان نیز ممکن است تغییراتی در رفتار خود نشان ندهند. اما هنوز نیازمند کمک شما می‌باشند.
● کودکان ممکن است رفتارهای ذیل را پس از یک آسیب روحی نشان دهند.
۱. غمگین شدن برای از دست دادن یک اسباب‌بازی موردعلاقه خود و یا یک پتو، خرس عروسکی که در نظر افراد بزرگسال بی‌اهمیت به‌نظر می‌رسد.
۲. تغییرات رفتاری از سکوت داشتن و فرمانبرداری پر سر و صدا و تندخود شدن.
۳. افزایش گریه‌های شبانه، ترس از تنها خوابیدن در شب و یا با چراغ‌های خاموش، خوابیدن در اتاق شخصی خود
۴. نرسیدن از اینکه دوباره حادثه اتفاق بیفتد.
۵. زود غمگین شدن یا گریستن
۶. از دست دادن اعتماد خود به بزرگسالان به خاطر اینکه والدین آنها قادر به کنترل حادثه نبودند.
۷. بازگشت به عادت‌های دوران گذشته از قبیل شب‌ادراری یا مکیدن انگشت شصت
۸. تمایل شدید به اینکه والدین همواره در معرض دید آنها باشند و یا امتناع ورزیدن از رفتن به مدرسه یا مهد کودک
۹. احساس گناه کردن که حادثه به‌دلیل صحبت و یا کاری که آنها انجام داده‌اند رخ داده است.
۱۰. ترس از باد، باران یا اصوات بلند ناگهانی
۱۱. داشتن علائم بیماری از قبیل سردرد، تهوع یا تب
۱۲. نگران بودن در مورد اینکه آنها با خانواده آنها زنده خواهند ماند؟
● اعمالی که والدین یا بزرگسالان دیگر باید انجام دهند
۱. صحبت نمودن با کودکان درباره احساسات آنها و گوش دادن به آنها بدون هرگونه داوری، اجازه دهید آنها بدانند که می‌توانند احساسات خود را هر چند ممکن است برای دیگران تفاوت داشته باشد داشته باشند.
۲. اجازه دهید کودکان زمان داشته باشند تا برخی چیزها را خود کنکاش نموده و احساسات خودشان را داشته باشند. آنها را دستپاچه ننمائید و یا طوری وانمود نکنید که آنها برای کارهائی که انجام می‌دهند فکر یا احساس ندارند.
۳. به آنها کمک کنید تا لغاتی که احساسات آنها از قبیل خوشحالی، غم، عصبانیت و بیم را متجلی می‌نمایند را فرا گیرند. فقط مطمئن شوید که لغات با احساسات آنها تناسب داشته باشند نه با احساسات شما.
۴. به کودکان ترسیده اطمینان دهید که شما آنجا هستید که از آنها مواظبت نمائید. آنها را چندین بار مطمئن سازید.
۵. تا آنجا که ممکن است با آنها مانند یک خانواده بمانید.
۶. تا حد ممکن هر چه زودتر به‌کارهای روزمره پیشین برگردید و یا کارهای جدیدی را شروع نمائید. برنامه زمانی منظمی را برای کودکان دوباره‌سازی نمائید.
۷. دوباره به کودکان اطمینان دهید که در هر حال حادثه به‌علت گناه یا تقصیر آنها نبوده است.
۸. به کودکان اجازه دهید که برخی کارها از قبیل انتخاب لباس برای پوشیدن و یا نوع غذا برای شام را آنها انجام دهند.
۹. به‌وسیله ملاقات صحبت تلفنی یا نوشتن به اعضاء خانواده، دوستان و همسایگان به کودکان خود کمک کنید که بدانند که دیگران آنها را دوست دارند و به آنها توجه دارند.
۱۰. کودکان را به دادن و گرفتن تصاویری که نقاشی کرده‌اند، یا چیزهائی که نوشته‌اند تشویق نمائید.
۱۱. ارتباط با اعضاء دورتر خانواده را دوباره برقرار نمائید.
۱۲. با دادن قول‌هائی در ارتباط با انجام برخی اعمال روزانه و یا گردش‌های بیرون شهر که کودکان نیز در تصمیم‌گیری در مورد آنها دخیل بوده‌اند به کودکان خود کمک کنید که به بزرگسالان دوباره اعتماد نمایند.
۱۳. با کمک نمودن به کودکان در ارتباط با توسعه افکارهایشان برای فعالیت‌هائی که بعداً - هفته بعد - ماه بعد صورت خواهند پذیرفت. زمینه را برای اینکه کودکان دوباره ایمان به آینده خود را به‌دست آورند فراهم سازید.
۱۴. کودکان بهتر بر مشکلات فائق می‌آیند هنگامی‌که سلامت باشند بنابراین اطمینان حاصل نمائید که کودکان شما مراقبت‌های لازم را برای به‌دست آوردن سلامتی هر چه زودتر به‌دست آورند.
۱۵. مطمئن شوید که کودکان غذاهی کافی و صحیح را دریافت می‌کنند و همچنین به اندازه کافی استراحت می‌نمایند.
۱۶. به یاد داشته باشید که از خودتان مراقبت نمائید تا بتوانید از کودکان خود نیز مراقبت نمائید.
۱۷. زمان بیشتری را با کودکان در وقت خواب صرف نمائید. برای آنها داستان بخوانید با پشت آنها را بمالید، به موسیقی گوش دهید. آرام در مورد روز سپری‌شده صحبت نمائید.
۱۸. اگر شما برای مدتی دور خواهید بود به آنها بگوئید که کجا می‌روید و مطمئن شوید شما در زمانی‌که گفته‌اید برخواهید گشت یا زنگ خواهید زد.
۱۹. برای کودکان برخی امتیازات را از قبیل روشن گذاشتن چراغ در وقت خواب برای مدتی پس از وقوع حادثه قائل شوید.
۲۰. در معرض قرار گرفتن کودکان با حادثه‌های دیگر یا شنیدن اخبار جدید را محدود نمائید.
۲۱. از کودکان انتظار نداشته باشید که شجاع و قوی باشند یا گریه نکنند.
۲۲. از اینکه کودکان در خلال مدت پس از حادثه لوس شوند نترسید.
۲۳. به کودکان اطلاعات بیشتر در مورد حادثه را ندهید تا موقعیت بدتری را در مورد حادثه لمس کنند.
۲۴. حادثه به‌وجود آمده را کوچک نشمارید.
۲۵. راه‌هائی را بیابید که به کودکان تأکید نمائید که آنها را دوست دارید.
۲۶. به کودکان اجازه دهید که آلام خود را کاهش دهند.
۲۷. سوگواری‌های مثبتی را ترتیب دهید که حادثه را در یاد نگه دارید این‌کار ممکن است که باعث ایجاد اشک شود اما باعث ایجاد زمانی برای جشن گرفتن زندگی و توانائی برگشتن به زندگی طبیعی را فراهم می‌آورند.
- اعمالی برای کودکان
۱. کودکان را به کشیدن یا رنگ نمودن تصاویر تشویق نمائید تا آنها احساسات خود را در مورد حادثه ابراز دارند نقاشی‌های کشیده شده توسط کودکان را طوری آویزان نمائید که به‌راحتی دیده شوند (این‌کار می‌تواند از طریق ارسال به سایت اینترنتی کودکان ”FEMA“ انجام گیرد).
۲. یک داستان در مورد حادثه ترسناک بنویسید. شما می‌توانید این‌طور شروع نمائید. روزی از روزها یک ... وحشتناک اتفاق افتاد که همه ما را ترساند. این است آنچه اتفاق افتاد... فراموش نکنید که داستان خود را با جمله‌ای مثل ”و ما الان سلامت هستیم“ به پایان برسانید.
۳. بازی کردن با خمیر یا گل رس برای کودکان جهت برطرف نمودن فشارها و خلق موضوعات نمادین بسیار مناسب می‌باشد.
۴. موسیقی سرگرمی با ارزش برای کودکان می‌باشد. ساخت موسیقی با آلات یا اسباب‌بازی‌های ریتمیک به کاهش فشار یا اضطراب کودکان کمک می‌نماید.
۵. برای کودکان لباس، کفش، کلاه و غیره تهیه نمائید. بنابراین آنها می‌توانند با لباس‌هائی که پوشیده‌اند نقش بازی نموده و خود را بزرگسال وانمود کرده که درصدد فائق آمدن بر حادثه و مسئول کنترل آن می‌باشد.
۶. عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی برای کودکان بسازید و از آنها در یک مراسم خیمه‌شب‌بازی برای خانواده و دوستان استفاده نمائید و یا به کودکان کمک نمائید که آنچه را تجربه کرده‌اند در غالب طنز ارائه نمایند.
۷. داستان‌هائی را در مورد حوادث با کودکان بخوانید.
این اطلاعات توسط بریل ‌چیل که یک محقق در مورد آموزش‌های بین‌المللی در مورد حوادث می‌باشد تهیه گردیده است.
صندوق پستی: ۳۰۱۴۴
سنبل، دبلیرای ۹۸۱۰۳
۰۷۰۱-۷۸۱(۲۰۶)
- یک تست سلامت روانی کودکان
حوادث می‌تواند ضربه روحی خاصی برای کودکان باشد. برخی اوقات ممکن است سخت باشد که میزان ضربه روانی وارد شده و یا اینکه آیا خدمات حرفه‌ای سلامت روان انجام یافته یا نه را تعیین نمود. این تست یک راه برای ارزیابی وضعیت سلامت روانی کودک می‌باشد.
امتیازات مثبت و مفنی به‌دست آمده را برای رسیدن به یک نمره نهائی جمع زنید اگر نمره کودک بیشتر از ۳۵ به پیشنهاد می‌شود که به دنبال یک مشاوره بهداشت روان باشید.
۱. آیا کودک در طول یک سال قبل از این حادثه بیش از یک مورد فشار زیاد روانی را از قبیل مرگ یکی از اعضاء خانواده مورد آزار قرار گرفتن، بیماری فیزیکی شدید یا طلاق را تحمل کرده است؟ (اگر بلی: ۱۰ - امتیار)
۲. آیا کودک دارای یک حامی یا اشخاصی می‌باشد که روزانه با او در تماس باشند؟ (اگر بلی: ۱۰-امتیاز)
۳. آیا کودک مجبور به ترک خانه‌اش به خاطر حادثه به‌وجود آمده می‌باشد؟ (اگر بلی: ۵ + امتیار)
۴. آیا خانه مطمئن برای کودک جهت از سرگیری زندگی معمولی با اعضاء خانوار وجود دارد؟ (اگر بلی: ۱۰ - امتیاز)
۵. آیا کودک تخلفات یا نافرمانی شدیدی دارد؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۶. ترس زیاد در شب هنگام؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۷. پریدن از خواب با حالت گیج یا با عرق زیاد؟ (اگر بلی: ۵+ امتیاز)
۸. به سختی تمرکز کردن؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۹. کج‌خلقی یا زودرنجی زیاد؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۱۰. فقدان موفقیت‌های گذشته در آراستن خود یا صحبت کردن؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۱۱. شروع شل صحبت کردن با لکنت داشتن؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۱۲. وجود ترس بدون علت یا نگرانی شدید مزمن؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۱۳. لجبازی؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۱۴. ترس‌های جدید یا اغراق‌آمیز؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۱۵. چسبندگی شدید به بزرگسالان؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۱۶. عدم توانائی در به خواب رفتن یا خوابیدن؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۱۷. موحش در ارتباط با هر چیزی که از حادثه باقیمانده است؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۱۸. از دست دادن آرزوهائی برای آینده؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۱۹. کاهش لذت بردن از فعالیت‌های معمول: (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۲۰. کاهش کنجکاوی؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۲۱. غمگینی یا گریه‌های طولانی؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۲۲. داشتن سردرد یا معده‌دردهای مزمن؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۲۳. داشتن افسردگی و اضطراب؟ (اگر بلی: ۵+امتیاز)
۲۴. آیا شخصی از خانواده پهلوئی (فعلی) کودک در حادثه کشته شده یا به شدت آسیب دیده است (به‌اضافه این که جراحت شدید برای کودک؟ (اگر بلی: ۱۵+امتیاز)
یادداشت: تمایل برای مرگ، مستعد بودن امال غیرمعمول یا تهدید به خودکشی عواملی هستند که نیاز به مشاوره‌های فوری دارد همچنین پیشنهاد می‌گردد که هر کودک که به‌طور جدی مصدوم شده است یا والدین، برادر یا خواهر و یا پرستار خود را از دست داده است باید یک ارزیابی از سلامت روان داشته باشد.
یادداشت: این تست تحت حمایت طرح COPE یک صندوق ائتلافی برنامه مشاوره‌ای بحران که در ساختار کروز، کالیفرنیا، پسا فاجعه زمین‌لرزه لوماپریتا در ۱۷ اکتبر ۱۹۸۹ فعال گردید، تهیه گردیده است طرح فوق مشاوره‌های گروهی خانواده‌ای، فردی را ارائه نموده و مؤسسات خدماتی و همچنین برنامه مدرسه‌ای جهت این‌کار ایجاد گردید. در خلال دوره ۱۶ ماهه، طرح فوق خدماتی را برای بیش از ۲۵۰۰۰ فرد ارائه نمود پیتر.جی. اسپفرد مدیر طرح COPE بود.

عبدالحمید حقیقی

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده