جایگاه فراموش شده مناطق آزاد در اسناد توسعه ای

اقتصاد کشور جمهوری اسلامی ایران از جمله اقتصاد های تک محصولی است که وابستگی غیر قابل انکاری به صنعت نفت و گاز دارد.اگر چه کشور ما در بازه های زمانی گذشته همواره متکی به اقتصادی پویا و کارآمد از لحاظ رقابتی و مجهز به عناصر قدرتمندی همچون کشاورزی، تولید انواع محصولات فلزی، نساجی وغیره بوده است، اما متأسفانه در سده گذشته و با کشف نفت در ایران ترکیب عناصر اقتصاد ایران متأثراز یک رویکرد عمیق ، تغییر کرده و سمت و سوی اقتصاد تک محصولی و وابستگی شدید به این نعمت خدادی منحصربفرد ، یافت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، طراحان نظام اقتصادی لزوم جایگزینی اقتصاد تک محصولی با اقتصادی پویا و کارآمد را درک کرده و در دستور کار خود قرارداند.عموماَ سیاست جایگزینی صادرات مبتنی بر تولید با صنایع نفت و گاز به عنوان مهمترین رویکرد در تغییر ساختار اقتصادی کشور تلقی می گردد. انتخاب این سیاست در کنار سیاستهای کلی موازی مانند خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی و افزایش ارزش افزوده صنعت و خدمات و بهبود شاخص بهره¬وری تولید ،قاعدتاَ می بایست در دراز مدت معضل وابستگی به درآمدهای نفتی را حل می نمود.
آنچه اکنون که ۱۸ سال از آغاز اولین برنامه توسعه کشور می گذرد ملموس وعینی است، حضور پر رنگ صنایع نفت وگاز در تأمین بخش مهمی از بودجه دولت است. سرمایه گذاری های گسترده دولت در حوزه نفت و گاز در مناطق ویژه اقتصادی و جذب سرمایه گذاری های هنگفت خارجی در این بخش نه تنها وابستگی اقتصاد ملی به درآمدهای نفت وگاز را بصورت عملیاتی کاهش نداده است ، بلکه به نوعی وابستگی تکنولوژیکی و سرمایه ای این حوزه را به عوامل خارجی بیشتر نیز کرده است.

محمد تقی رفیعی