جمعیت، غذا، امنیت

● آغاز سخن
اگرچه رشد تولیدات موادغذائی طی دو دهه اخیر از رشد جمعیت پیشی گرفته است، اما وجود میلیون‌ها نفر گرسنه، این حقیقت را در آغاز قرن بیست و یکم به ما گوشزد می‌کند که هنوز مقوله غذا و دستیابی به امنیت غذائی از ابعاد ملی و جهانی برخوردار است.
امروزه به‌نظر می‌رسد تأمین غذای جمعیت روبه تزاید جهان یکی از معضلات پیش روی دولت‌ها است. چنانکه روزانه با افزوده شدن ۲۳۰ هزار نفر به جمعیت کنونی۷ پیش‌بینی می‌شود تا اواسط قرن حاضر. جهان پذیرای بیش از ۱۰ میلیارد نفر خواهد بود.
کارشناسان می‌گویند: روند کنونی ازدیاد جمعیت سبب شده به تدریج زمین‌های پوشیده از درخت و بهظخصوص جنگلظهایاستوائی که زیستگاه گونه‌های مختلف جانوری گیاهی است. تخریب شده، اراضی زیر کشت به صورت بیابانی درآمده و به دلیل افزایش تقاضای مصرف، منابع تولید همچنان فشار مضاعفی را تحمل کنند؛ که این همه در نهایت سبب ایجاد زمینه‌های لازم برای ایجاد بحران غذائی و در معرض خطر قرار گرفتن جان میلیون‌ها انسان به‌ویژه در کشورهای جهان سوم و در حال رشد خواهد شد.
آمار و ارقام در دسترس نشان می‌دهد در حال حاضر حدود ۸۵۰ میلیون نفر در جهان مبتلا به سوءتغذیه هستند که بخش عمده آنها در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند؛ این در حالی است که جهان هنوز نتوانسته به پیشرفت‌های لازم در جهت اهداف اعلام شده مبنی بر کاهش شمار گرسنگان به نصف تا سال ۲۰۱۵ دست یابد. با وجود چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد تنها راهکار موجود برای تأمین امنیت غذائی و دسترسی به غذای باکیفیت مطلوب، توجه هر چه بیشتر به بخش کشاورزی به‌عنوان بستر حیات بشر است.
دست‌اندکاران می‌گویند بخش کشاورزی به لحاظ قابلیت‌های موجود خود می‌تواند موتور توسعه محسوب شود؛ چنان که این بخش در حال حاضر علاوه بر تأمین بش از ۸۰ درصد موادغذائی، در شکل‌گیری یک‌چهارم صادرات غیرنفتی، تأمین اشتغال ۲۳ درصد جمعیت و تأمین ۲۶ درصد از سهم تولید ناخالص داخلی کشور نقش به‌سزائی دارد.
اگرچه به این نکته باید اشاره داشت. این بخش در حالی از چنین توانمندی‌هائی برخوردار است که از تنگناها و معضلاتی همچون کمبود سرمایه‌گذاری، پائین بودن بهره‌وری از امکانات و منابع آب و خاک، کم‌سوادی و بی‌سوادی کشاورزان، معیشتی بودن تولید و ... در رنج است.
این موضوع سبب شده بخش کشاورزی در کنار دستیابی به خودکفائی در تولید گندم، پنیر، برخی محصولات دامی و ... از جمله با ضایعات ۱۵ تا ۳۰ درصدی محصولات کشاورزی نیز روبه‌رو باشد.
کارشناسا این حجم ضایعات را حدود ۱۵ میلیون تن محصول می‌دانند که در مراحل مختلف کاشت، داشت، برداشت، فرآوری و ... از دسترس خارج می‌شوند و می‌گویند: در حالی که ضایعات محصولات کشاورزی در کشورهای پیشرفته حداکثر ۵ ردصد است حجم هدررفت این بخش در کشور که از ارزشی حدود ۵ میلیارد دلار برخوردار است، می‌تواند غذای ۲۰ میلیون نفر را تأمین کند.
کوتاه سخن آنکه به هر صورت هنگامی می‌توان امنیت غذائی فردا را همچنان استمرار بخشیم که از همین امروز نسبت به اولویت‌بندی نیازها، استفاده مناسب از منابع تولید، افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌هی حیات، استفاده حداکثر از حداقل امکانات و همچنین اصلاح الگوی مصرف و ساماندهی عرضه و تقاضا اقدام کنیم.

منبع : ماهنامه سرزمین سبز