عوارض مشاغل و پسماند بدهکاری

چند روز قبل یکی از همکاران پزشک اخطاریه‌ای را که از طرف شهرداری برای او فرستاده شده بود با مضمون زیر به این جانب نشان داد: «با توجه به اینکه جنابعالی مبلغ..... عوارض مشاغل و پسماند بدهکار می‌باشید، مقتضی است در ظرف ده روز پرداخت نمایید. در صورت عدم پرداخت، اقدام قانونی لازم به عمل خواهد آمد. مسوولیت عوارض احتمالی از جمله پلمپ واحد کسبی متوجه شما خواهد بود.» ...
با رویت چنین اخطاریه‌ای که مبنی بر عوارض مشاغل و از جمله پسماند بود، مدتی به فکر فرو رفتم. معنی مشاغل که به جای خود محفوظ، ولی معنی پسماند و حتی تلفظ درست آن را ندانستم، احتمالا از ابداعات فرهنگستان زبان است و شهرداری خیلی زود برای پاسداری از زبان فارسی، که احتمالا آن را هم یکی از وظایف خود می‌داند، جانشین لغت و عنوان دیگر که نمی‌دانم اصلا وجود دارد یا خیر کرده است.
به هر صورت شهرداری که وظایف خود را کسب درآمد بیشتر تحت هر عنوان و نامی می‌داند، هر ساله نیز بر مبلغ آن می‌افزاید و کاری به اینکه چه قدر در هزینه مردم تاثیر می‌گذارد، ندارد. اما در معنای مشاغل که پزشک را در زمره آن دانسته است با توجه به اینکه پزشکی همواره کاری مقدس و شریف و در ردیف علمای دین تلقی می‌شود مرا به تعجب واداشت.
تعجب‌آورتر آنکه در پایان اخطاریه چنین عنوان شده است: «در صورت عدم پرداخت واحد کسبی شما پلمپ خواهد شد.» پلمپ واحد کسبی!؟ آیا از شهرداری (یا شورای شهر) که از همکاری پزشکان شریف، در مسایل پزشکی افتخار می‌کند، چنین اخطاریه و چنین تهدیدی زیبنده است؟ آیا برخورد با پزشک، باید درست بمانند برخورد با یک کاسبکار، مثل بقال، نجار، جگرکی و نظایر آن باشد؟ اگر چنین است، معنویت و قداست پزشکی کجا رفته است که چنین بی‌محابا با آن برخورد می‌کنند؟ همه کسب‌ها محترم‌اند و اگر نگاه کاسبکار‌ها، فقط کسب درآمد باشد، هیچ‌گونه اعتراضی به آن وارد نیست، ولی در مورد پزشکی، نگاهی متفاوت در کار است و آن نگاهی است که در آن کسب معنویت و حرمت بر هر چیز دیگر رجحان دارد. کدام یک از این کسب‌ها سوگند نامه دارد که باید همه را یکسان ببینند، خطاکار نبوده و فقط به دنبال کسب مادیات نباشند؟
● پاسداران سلامت و اجر کار
در سوگندنامه‌های پزشکی، مطالبی آمده است که نشان می‌دهد پزشکی، مافوق کسب و کارهای متداول است. نگاهی گذرا به این سوگندنامه‌ها این مفهوم را می‌رساند که نمی‌توان پزشکی را در عداد کسب‌های معمول دیگر قرار داد، زیرا که چنین قید و بندها شامل کسب‌های دیگر نمی‌باشد. نمی‌دانم از چه زمانی پزشکی، به صورت کسب و پیشه مثل سایر کسب‌ها درآمده است که شهرداری چنین اخطاریه و تهدیدی را مجاز دانسته است؟
تا آنجا که من می‌دانم پدران ما برای پزشکی ارج و قربی ورای شغل‌های معمول قایل بودند و معتقد بودند پزشکان برعکس کاسبکارها که فقط با اجناس سر و کار دارند، با روح و جسم انسان‌ها در ارتباط هستند و افتخار آنها در این است که سعی می‌کنند سلامت را که بزرگ‌ترین ودیعه الهی است، به بندگان خدا بازگردانند و هیچ وقت در ازای خدمتی که انجام می‌دهند، اجر مادی نمی‌تواند آن را جبران نماید. برای همه کسب‌ها نرخ تعیین می‌کردند، ولی برای پزشکی نرخ تعیین نمی‌کردند. بیماران به فرا خور وسع مالی به اصطلاح از خجالت پزشکان در می‌آمدند (خیلی بیشتر از نرخ‌هایی که فعلا متداول است) و آنها که بضاعتی نداشتند، به رایگان درمان می‌شدند.
● رویای شیرین گذشته‌ها
به تدریج که نیازهای مادی اوج گرفت فرنگ رفته‌ها، به خصوص آمریکا رفته‌ها، به ایران برگشتند. پزشکان برای خود نرخی در نظر گرفتند، ولی اکثریت آنها نرخ ثابت نداشته و چنانچه وصول نمی‌شد، ادعا و اعتراضی در کار نبود و چه بسا بیماران در بخش خصوصی و چه دولتی به رایگان می‌شدند و برعکس آنچه که امروز ادعا می‌شود، درمان در بیمارستان‌های دولتی رایگان بود (وضعی که این روزها وجود نداشته و آنچه که در گذشته بوده، بیشتر به یک رویا شبیه است). هم‌اکنون و با وجودی که موضوع مادیات و تامین هزینه‌های زندگی، موضوع مهم و حیاتی است، خوشبختانه در اکثریت پزشکان، چنین امری در اولویت قرار ندارد.پزشکان وظیفه خود می‌دانند در مقابل آنها که بضاعت کافی ندارند و به خصوص در شرایط بسیار بد اقتصادی موجود که بیماران حتی قادر به پرداخت فرانشیز نیز نمی‌باشند، گذشت کنند.
بگذریم از اینکه بعضی از پزشکان این موضوع را رعایت نمی‌کنند، ولی اکثرا خود را ملزم و متعهد می‌دانند و خیلی بیشتر از متولیان و مدعیان امر درمان، به بیماران کمک و یاری می‌نمایند. حال باید پرسید در چه کسبی چنین انعطاف و گذشتی وجود دارد و چه کاسبکاری حاضر است به رایگان اجناس خود را در اختیار مستمندان قرار دهد؟
هفته‌ای نیست که نامه‌ای به پزشکی فرستاده نشود که مریضی بی‌بضاعت می‌فرستیم. به رایگان درمان کنید، خداوند به شما اجر خواهد داد.
علاوه بر این توصیفات که نشانه معنویت و حرمت شکنی است، طبابت در موضوع حقوقی شغل محسوب نمی‌شود. دلیل ساده آن این است که در محاکم دادگستری، خیلی راحت حکم تخلیه مطبی که حتی بیش از چهل سال سابقه دارد صادر می‌شود و هیچ‌گونه حق و حقوقی به عنوان سرقفلی و امثال آن به پزشک تعلق نمی‌گیرد. حال اگر طبابت شغل است، چرا در محل کسب، حق مکتسب ندارد و به این سادگی بدون حق و حقوق، حکم تخلیه صادر می‌شود؛ اگر هم شغل محسوب نمی‌شود، چرا در شمول عوارض مشاغل قرار می‌گیرد؟
● پزشکان را معاف کنید
پزشکان مصداق یک بام و دو هوا پیدا کرده‌اند. خدا عاقبت را به خیر کند و بیش از این به این طبقه شریف و در عین حال مظلوم جفا نشود. به هر صورت پزشکان این نوع عوارض را موجه نمی‌دانند و از شهرداری، شورای شهر، به خصوص از پزشکانی که در شهرداری مصدر مسوولیت هستند، انتظار دارند در مصوبات خود تجدیدنظر کنند و اجازه ندهند با چنین اخطاریه‌ها و تهدیدهایی منزلت پزشکی تنزل یابد. پزشکان عوارض ملک و مالیات خود را می‌پردازند، ولی باید از پرداخت عوارض و پسماند عوارض و عوارض تابلو و نظایر آن معاف باشند. از نظام پزشکی انتظار است، همان‌طور که از قبل نشان داده است به این موضوع رسیدگی کند. از شهرداری و متصدیان و شورای شهر بخواهد که تجدیدنظر در امر عوارض شغل، پسماند و تابلو و نظایر آن انجام شود و پزشکان را از چنین عوارضی که تبعات آن بیش از وصول آن است، معاف نمایند.
از جامعه پزشکی فخیم و فهیم پزشکی انتظار می‌رود، همان‌طور که تاکنون نیز نشان داده‌اند با چنین اخطاریه‌ها (پلمپ‌ محل کسب!؟) که حرمت‌شکنی را به ذهن متبادر می‌کند، خود را در بعد کاسبکاری تلقی نکنند و با رفتار و کردار مردمی، در بعد معنویت پزشکی، شئون طبابت و حرمت آن را حفظ کنند و فارغ از این نوع اخطاریه‌ها به رسالت خود که اعاده سلامت و کمک به بیماران و محرومان و حتی در صورت لزوم به رایگان و بدون چشم‌داشت، ادامه دهند. به امید آنکه، روزی امر بهداشت و درمان سرو سامانی بگیرد.
بیمه‌ها به وظایف خود مقید و پای‌بند شوند و پزشکان رابطه مادی مستقیم با بیماران نداشته باشند. متولیان امر بهداشت و درمان رسالت خود را درک کنند. آن روز، روزی خواهد بود که حرمت و حیثیت پزشکان بیش از پیش حفظ خواهد شد و دیگران به خود اجازه نخواهند داد به این قشر از عالمان ابدان، نگاهی غیرعالمانه و ناروا و کاسب کارانه بیندازند.

دکتر مهدی حفیظی
استاد دانشگاه عضو هیات مدیره نظام پزشکی و جامعه جراحان

منبع : هفته نامه سپید