نیازهای معنوی ، دغدغه‌ای جهانی

استقبال جشنواره‌های داخلی و خارجی از فیلم‌های مجیدی با فیلم آخرش «آواز گنجشک‌ها» ادامه دارد.
چنانچه فیلم در بخش مسابقه جشنواره جهانی فیلم برلین پذیرفته شده است. توجه به فیلم‌های مجیدی در جشنواره‌های خارجی به یک دغدغه جهانی برمی‌گردد و آن پاسخگویی به نیازهای معنوی و فطری انسان‌ها است.
شاید این کلید ارتباط تماشاگران خارجی با فیلم‌های مجیدی باشد. این مسائل در کنار مضامینی اجتماعی آثار مجیدی و کیفیت مطلوب و قدرتمندانه فیلم‌های وی می‌تواند از عوامل اصلی در موفقیت مجید مجیدی باشد. «آواز گنجشک‌ها» علاوه بر بخش مسابقه ایران به عنوان یکی از سه فیلم حاضر در بخش مسابقه بین‌الملل بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر نیز حضور دارد.
مجید مجیدی فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۶۰ با بازی در فیلم «توجیه» آغاز کرد و سپس در فیلم‌هایی چون «مرگ دیگری»، «استعاذه» و «دو چشم بی‌سو» بازی کرد. مجیدی البته در این زمان تجاربی در زمینه کارگردانی فیلم‌های کوتاه و مستند پیدا کرد و پس از بازی در نقش اصلی «بایکوت» (محسن مخملباف، ۱۳۶۷) به شهرت رسید.
مجیدی در سال ۱۳۷۲ اولین فیلمش «بدوک» را ساخت او در این فیلم از دامنه متعارف و محدود واقع‌گرایی در سینمای ایران گذشت و به محدوده‌ای جسورانه قدم گذاشت و تصویری غم‌انگیز و تلخ از کودکان مناطق مرزنشین ارائه داد. مجیدی در گام اول نشان‌دهنده تولد یک کارگردان بااستعداد و آینده‌دار بود. فیلم علاوه بر اینکه برنده جایزه بهترین فیلم اول و دوم از جشنواره فجر شد در بخش دو هفته کارگردانان جشنواره کن (۱۹۹۰) هم به نمایش درآمد.
مجیدی در سال ۱۳۷۴ فیلم «پدر» را ساخت که ارتباط‌های انسانی را به خوبی به تصویر می‌کشد و با واقع‌گرایی غیرتحمیلی به خوبی به شخصیت‌هایش جان می‌بخشد.
«پدر» علاوه بر اینکه جایزه بهترین فیلم دوم را از چهاردهمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۴) گرفت . جایزه ویژه هیات داوران از چهل و چهارمین جشنواره سن‌سباستین (۱۹۹۶)، تقدیرنامه ویژه بیستمین جشنواره سائوپائولو برزیل (۱۹۹۶)، جایزه ویژه هیات داوران، جایزه cicae و جایزه بهترین فیلمنامه از مدرسه هولدن در جشنواره تورین، جایزه دولفین طلایی بهترین فیلم از سیزدهمین جشنواره ترویا، پرتغال (۱۹۹۷)، تقدیرنامه هیات داوران کلیسای جهانی (ocic) از سیزدهمین جشنواره ترویا پرتغال (۱۹۹۷) از جمله مهم‌ترین جوایز بین‌المللی فیلم «پدر» به‌شمار می‌آید.
در ادامه «بچه‌های آسمان» (۱۳۷۵) به خوبی توانایی مجیدی را در سینمای روایی و سینمای واقع‌گرای اجتماعی نشان می‌دهد. این فیلم با وجود آنکه فیلمی واقع‌گرا و اجتماعی از یک خانواده فقیر است ولی با تصویر کردن مناعت طبع و معنویت پنهان در وجود بچه‌های فیلم و خانواده‌شان ما را به مفاهیم مذهبی و معنوی گاه آشکار و بیشتر پنهان اثر رهنمون می‌کند.
مجیدی در «بچه‌های آسمان» ضمن اینکه از احساس‌گرایی افراطی و اغراق‌آمیز پرهیز می‌کند، اثری شدیداً احساس‌برانگیز و انسانی خلق می‌کند که همدردی و همدلی هر بیننده‌ای را برمی‌انگیزد حتی اگر این بیننده خارج از مرزهای ایران باشد.
مفاهیمی چون ایثار و امید به رحمت الهی که مجیدی با فیلمش به تماشاگر القا می‌کند پیام‌هایی مذهبی هستند اما این پیام‌ها و مفاهیم ساختار کلاسیک فیلم و مضمون جذاب آن در کنار کارگردانی پرقدرت مجیدی فیلم «بچه‌های آسمان» را در جشنواره‌های خارجی (به خصوص در آمریکای شمالی و مرکزی) موفق کرد این موفقیت تا بدان جا رسید که «بچه‌های آسمان» به عنوان یکی از پنج نامزد نهایی اسکار ۱۹۹۸ در بخش بهترین فیلم خارجی معرفی شد.
«بچه‌های آسمان» اولین فیلم ایرانی بود که به نامزدهای نهایی اسکار راه یافت و پس از آن تاکنون این موفقیت برای فیلم ایرانی دیگری تکرار نشده است.
«بچه‌های آسمان» در پانزدهمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۵) سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه را به دست آورد.
«بچه‌های آسمان» در جشنواره فیلم مونترال کانادا (۱۹۹۷) برنده جایزه بهترین فیلم، جایزه ویژه هیات داوری کلیسای جهانی، تقدیرنامه ویژه فدراسیون جهانی منتقدان بین‌المللی (فیپرشی) شد در همان سال در جشنواره مونترال «بچه‌های آسمان» به عنوان فیلم منتخب تماشاگران جشنواره هم انتخاب شد. جایزه پرده نقره‌ای در بخش فیلم‌های آسیایی از یازدهمین جشنواره سنگاپور (۱۹۹۸) هم از جمله جوایز متعدد «بچه‌های آسمان» بود.
مجید مجیدی در «رنگ خدا» (۱۳۷۷) داستان جذاب مکاشفه و کشف و شهود محمد پسر بچه نابینا را در دل طبیعت و هستی تصویر می‌کند. مجیدی در «رنگ خدا» به خوبی از زبان سینما و جلوه‌های موثر آن استفاده می‌کند از سوی دیگر، مجیدی از لوکیشن‌های فیلم هم نهایت بهره را می‌برد و از تصاویر زیبای طبیعت استفاده محتوایی در راستای کشف و شهود در یک بهشت زمینی می‌کند.
مجیدی با نشان‌دادن تجربه معنوی پسر نابینا در دل طبیعت، فطرت تماشاگران را هدف قرار داده است، به همین جهت تماشاگر خارجی هم توانست ارتباط خوبی با «رنگ خدا» برقرار کند.«رنگ خدا» در بیست‌وسومین جشنواره فیلم مونترال (۱۹۹۹) جایزه بهترین فیلم را دریافت کرد، جایزه ویژه انجمن دوستداران و تیوریودسیکا از چهارمین جشنواره آسیایی رم (۲۰۰۳) و انتخاب به‌عنوان بهترین فیلم سال منتقدان اروگوئه (۲۰۰۲) از جمله دیگر افتخارات «رنگ خدا» هستند.
مجیدی در فیلم بعدی‌اش «باران» (۱۳۷۹) در قالب داستانی عاشقانه، مضمونی معنوی را القا می‌کند.
«باران» در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر (۱۳۷۹) جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را به دست آورد.
نمایش «باران» در جشنواره‌های جهانی هنگامی که مردم جهان پس از واقعه یازدهم سپتامبر تشنه تصاویری از مردم افغانستان و زندگی آنها بودند به بخشی از کنجکاوی عمیق آنها پاسخ می‌گفت و از سویی دیگر داستان علاقه پسری ایرانی به دختری افغانی در اوج محرومیت و فقری که مهاجران افغان از آن رنج می‌بردند عامل مهم دیگری برای مقبولیت فیلم در جشنواره‌های جهانی شد.جایزه بهترین فیلم از جشنواره مونترال (۲۰۰۱)، جایزه داگلاس سیرک از دهمین جشنواره هامبورگ و جایزه بهترین فیلمنامه و کارگردانی از سی و نهمین جشنواره خیخون (اسپانیا ۲۰۰۱) از جمله افتخارات جهانی «باران» به شمار می‌‌آیند.
مجیدی در «بید مجنون» (۱۳۸۳) کاراکتر دیدنی مرد نابینایی را خلق کرد که پس از سال‌ها با عمل جراحی بینایی خود را باز می‌یابد. بازی پرقدرت پرویز پرستویی در جان بخشیدن به شخصیت مرد نابینا (یوسف) نقش اساسی را بازی می‌کند .
یکی از امتیازات مهمی که مجیدی مانند سایر فیلم‌هایش به «بید مجنون» هم بخشیده است پرهیز از همان مساله احساسات اغراق‌آمیز است. صحنه بینا شدن کاراکتر اصلی پس از ۴۰ سال می‌توانست صحنه‌ای آمیخته با احساسات اغراق‌شده و برانگیزاننده اشک و آه تماشاگر باشد ولی چنین نمی‌شود .
مجیدی با فیلم «بید مجنون» برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از بیست و سومین جشنواره فیلم فجر(۱۳۸۳) شد.
از جمله مهم‌ترین جشنواره‌هایی که «بید مجنون» در آنها شرکت کرد می‌توان به سی‌امین جشنواره تورنتو(۲۰۰۵) و شرکت در پانزدهمین جشنواره فوکوئوکا (ژاپن ۲۰۰۵) اشاره کرد.
«آواز گنجشک‌ها» تازه‌ترین ساخته مجید مجیدی در بیست‌وششمین جشنواره فیلم فجر در دو بخش مسابقه بین‌الملل و مسابقه سینمای ایران حضور دارد.کریم، کارگری است که در مزرعه پرورش شترمرغ در حاشیه شهر زندگی خوبی دارد.
حوادثی در مزرعه رخ می‌دهد که باعث اخراج او می‌شود. کریم برای انجام کاری به شهر می‌آید، در آنجا اتفاق‌هایی زندگی‌اش را تغییر می‌دهد. این چند سطر، خلاصه داستان «آواز گنجشک‌ها» است. فیلم تازه مجید مجیدی به زودی در جشنواره فیلم برلین هم نمایش داده می‌شود.
مجیدی در این فیلم باز هم به حوزه‌ای قدم گذاشته که در آن تبحر دارد. او خوب می‌داند چطور آدم‌های خوب و صاف و ساده‌اش را در موقعیت‌هایی قرار دهد که عیار پاکی‌شان محک بخورد. مثل همیشه «آواز گنجشک‌ها» یکی از امیدهای کسب سیمرغ‌های بلورین در جشنواره امسال است.
فیلم بازیگر شناخته شده‌ای ندارد. به جز رضا ناجی که کشف کارگردان است و حالا دیگر به یکی از بازیگرهای پرکار سینمای ایران تبدیل شده است.

منبع : روزنامه تهران امروز