تابستانی همراه با شادی و فعالیت

پس از گذراندن اوقات تحصیلی و مطالعه مستمر و بی‌وقفه و فشار ذهنی و روانی ناشی از گذراندن آزمون‌ها و ‌امتحانات، اوقات تابستان فرا می‌رسد. تعطیلات تابستانی در تأمین بخشی از نیازهای جسمی و روانی جوانان و ‌نوجوانان مؤثر است و برای ایشان بسیار خوشایند و لذت‌بخش است. ‌
● اوقات فراغت و بهداشت روانی
اوقات فراغت تضمین کننده سلامت و بهداشت روانی انسان است. اشتغال مستمر و بدون وقفه فکری و عملی ‌موجب خستگی جسمی و ذهنی می‌گردد. به گونه‌ای که فرد نشاط و سرزندگی خود را از دست می‌دهد و در ‌مواقعی زمینه را برای بروز بسیاری از اختلالات روانی موجب می‌شود به خـصـوص از نوع بیماری‌های روان‌تنی. ‌در این شرایط برخورداری از یک برنامه جامع و پیش‌بینی فرصتی آزاد وفارغ از کار موظف، اولین و مهم‌ترین ‌گام در پیشگیری از آسیب‌های ذهنی و حفظ بهداشت روانی است. استفاده مطلوب و برنامه‌ریزی شده از اوقات ‌فراغت حتی برای دانش‌آموزانی که به عللی در بعضی از دروس تجدید شده‌اند باعث نشاط و سرزندگی که یکی از شاخص‌های بهداشت روانی است، می‌گردد و قدرت یادگیری و نگهداری ذهنی در آنها افزایش می‌یابد.‌
● اوقات فراغت و خلاقیت ذهن
مطالعات نشان می‌دهد که اوقات فراغت همواره بستر مناسبی برای بروز خلاقیت‌ها و نوآوری‌هاست، چون ذهن ‌انسان به فعالیت موظفی مشغول نیست، لذا می‌تواند فارغ از قالب‌های از پیش طراحی شده به مسائل مورد علاقه ‌خود بپردازد. انسان در اوقات فراغت آزادانه می‌اندیشد و در حل مسائلی که در حوزه شناختی او مطرحند از تفکر ‌خلاق‌بهره می‌گیرد و همین خمیرمایه نوآوری‌ها و اختراعات بشری است.‌در شرایطی که کودکان و نوجوانان تحت تنش‌های ناشی از تکالیف درسی نیستند در دوران اوقات فراغت، ‌پرداختن به اصلاح عادات و رفتارهای نامطلوب امری بسیار بااهمیت می‌باشد.‌
● اوقات فراغت و آسیب‌پذیری اجتماعی
در کنار همه تأثیرات مهم و حیات‌بخش اوقات فراغت و ارزشمندی‌هایی که دارد باید واقعیت ناخوشایندی را نیز مدنظر قرار داد. متأسفانه به دلایل مختلف از جمله عدم نگرش مثبت در ذهن دانش‌آموزان نسبت به اوقات فراغت، ‌نبودن برنامه‌های آموزشی و توجیهی در بهره‌وری از فرصت‌های آزاد به ویژه تعطیلات تابستانی و بلاتکلیفی‌ها و ‌بی‌برنامگی‌ها، بررسی‌ها و مطالعات انجام شده در ارتباط با بزهکاری کودکان و نوجوانان حاکی از آن است که در بیشتر موارد، انحرافات اخلاقی و آسیب‌پذیری‌های اجتماعی با اوقات فراغت دانش‌آموزان ارتباط دارد. به این ‌معنی که آغاز یا فزونی بزهکاری‌ها در کودکان و نوجوانان در ایام فراغت و تعطیلات مدارس است که فقر و ‌فقدان انگیزه‌های رشد مزید بر علت است. بنابراین با در نظر گرفتن حساسیت و اهمیت اوقات فراغت بسیار ‌ضروری است که برنامه‌های جامع تهیه و تنظیم گردد و با همکاری و مشارکت اولیا و مربیان در بهره‌وری و ‌بارورسازی این فرصت‌ها، زمینه پیشگیری از هر نوع آسیب‌پذیری را در ایام فراغت جوانان و نوجوانان فراهم ‌آورد.‌
● چگونگی غنی‌سازی و مؤثر ساختن اوقات فراغت
۱)‌ تحرک رمز سلامت: فعالیت بدنی به عنوان یک امر ضروری در غنی‌سازی اوقات فراغت جوانان، تأثیرات فراوانی دارد. استخوان‌ها ، ‌عضلات و مفاصل سالم، تنظیم وزن بدن‌، کاهش چربی در فعالیت قلب و ریه‌ها مؤثر است، از همه مهم‌تر اضطراب و افسردگی را کاهش می‌دهد. بازی‌ها، ورزش‌ها به نوجوانان خودباوری و اتکای به نفس می‌دهد ‌و موجب موفقیت و مشارکت و اتحاد جمعی در آنها می‌شود و خطرات ناشی از زندگی پر استرس و بی‌تحرک ‌امروزی را کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که جوانان در طول دوران بلوغ هر چه بیشتر تحرک جسمی و ‌حرکتی داشته باشند، کمتر به سیگار روی می‌آورند، همچنین موجب دوری از مواد مخدر و رفتارهای خشونت‌بار ‌می‌شود، همچنین نتایج تحصیلات آنان بهتر خواهد بود.‌اولیا و مربیان با توجه به دوران بلوغ که مرحله ظهور و شکوفایی استعدادها و خلاقیت‌هاست، باید متناسب با استعدادی که نوجوانان و جوانان دارند، نیروهای آنها را به کار گیرند تا در جهت مثبت حرکت کنند.‌
۲)‌ کار و فعالیت: کارشناسان معتقدند که کودکان، نوجوانان و جوانان در تعطیلات تابستان می‌توانند به جای بیکاری و وقت‌گذرانی‌های بیهوده که در بسیاری اوقات، زیان‌های فراوانی به بار می‌آورد، با آموختن کارها و مهارت‌های جدید، اوقاتی پربار را سپری کنند. اگر انرژی نوجوانان در مسیر مثبت و کار و تلاش قرار گیرد آنان را سعادتمند ‌و مسرور می‌سازد. باید کارهایی را به آنها محول کنیم که از عهده آنان برآیند و قادر به انجام آن باشند و موجبات بیکاری و محرومیت ‌از تحصیل و تفریح را فراهم نسازد و آنها را به استثمار و بهره‌کشی نکشاند.‌
۳)‌ مطالعه و کتابخوانی: یکی از ابزارهای مهم و غیر قابل انکار و تردید در غنی‌سازی اوقات فراغت همگان، مطالعه است.‌مطالعه یک کتاب، یک قصه شیرین و یا سرگذشت انسان‌ها می‌تواند به زندگی معنا و هدف ببخشد و دیدگاه تازه‌ای ‌به او بدهد. فواید مطالعه و کتابخوانی برای نوجوانان و جوانان بر کسی پوشیده نیست و باید از مهارت‌های لازم ‌جهت مطالعه و انگیزه‌های کافی برای دستیابی به سطح مطلوب در این امر برخوردار باشند.‌البته با کمبودهایی که در زمینه کتابخانه‌ و حتی گرانی کتاب‌ها داریم چاره‌ای جز فعال نمودن کتابخانه‌های ‌مدارس و مجهز ساختن آنها به کتاب‌های جدید و همچنین دسترسی نوجوانان و جوانان‌ در ایام تعطیلات نخواهد ‌بود، متأسفانه درِ کتابخانه‌ها با پایان امتحانات خرداد قفل می‌شوند و کتاب‌ها این گنجینه‌های دینی و علم و ادب و ‌هنر که می‌توانند سرنوشت و زندگی جوانان ما را متحول سازند در انتظار اول مهر ماه چشم به در و دیوار و ‌قفسه‌های خاک گرفته دوخته‌اند تا شاید بعد از برنامه‌ریزی درسی مدرسه آن هم در اواخر مهر و یا شاید آبان ماه ‌بازگشایی شوند.‌
۴)‌ تقویت عاطفه و محبت: در این ایام فراغت که نوجوانان و کودکان و حتی جوانان‌مان هنوز در کنار ما زندگی می‌کنند، این فرصت را مغتنم بشماریم و دست محبت و نوازش خود را بر سرشان بکشیم و آنها را از این نعمت ‌محروم نسازیم که بالاترین فقر و نداری و کمبودها همان فقر عاطفی و محبت است و نتیجه و حاصل محبت به قدر ‌لازم و یا در حد کمبود و فقدان آن بر همه ما آشکار و مبین است. ‌
۵)‌ پرورش روح دین و دینداری‌: یکی دیگر از وظایف مهم والدین در غنی‌سازی اوقات فراغت، پرورش روح دین‌خواهی و خداجویی است و ‌اینکه به نوجوان خود به طور عملی بیاموزد که خداوند مظهر آرامش، عشق و معنویت است و ریشه بسیاری از ‌مشکلات با دعا و نماز برطرف می شود و موجب انتشار انرژی در روح و جسم آنان می شود.خصوصا با نماز می توان حالا‌ت و رفتار های مذهبی را به آنها یاد داد. ‌هر خانواده‌ای با توجه به امکانات خود باید برای اوقات فراغت فرزندان، برنامه‌ای صحیح داشته باشد. برنامه متعادلی که نه آنقدر متراکم باشد که فرزندان هیچ لذتی از تابستان خود نبرده و خستگی به تنشان بماند و نه آن‌قدر ‌استراحت کنند و بی برنامه باشند که وقتشان هدر برود.‌

منبع : روزنامه آفتاب یزد