کنترل پشه ها

● همه چیز درباره پشه ها:
۱) پشه ها جزو خـانـواده حشـرات دوبــال به نام كولیسیدهCULICIDAE میباشند. آنوفل ها، كولكس (پشه معمولی) وآئدس ها از دسته های مهم پشه ها هستند.
۲) بیش از ۲۸۰۰ گونه پشه در سراسر جهان وجود دارد.
۳) سرعت بال زدن پشه ها ۵۰۰ تا ۶۰۰ بار در ثانیه میباشد.
۴) وزن یك پشه ۲ تا ۲.۵ میلی گرم است.
۵) سرعت پرواز پشه ها ۱.۶ تا ۲.۴ كیلومتر در ساعت است.
۶) بدن پشه ها از سه قسمت سر، سینه و شكم تشكیل یافته است. پشه ها ۶ پای بند بند دارند و یك خرطوم(نیش).
۷) پشه ماده معمولا بزرگتر از پشه نر میباشد. خرطوم پشه ماده طویل تر بوده و مناسب مكیدن خون است. شاخك های پشه نر پر پشت و پر مو بوده اما شاخك های پشه ماده نخ مانند و دارای چند موی اندك است. تصویر پشه نر:
- طول عمر پشه نر در حدود یك هفته و پشه ماده ۷ تا ۱۰۰ روز میباشد.
۹) پشه ها جانورانی خونسرد میباشند بنابراین پشه های ماده قادرند در فصول سرد سال به خواب زمستانی فرو روند. حتی تا ۶ ماه.
۱۰) شكارچیان طبیعی پشه ها شامل خفاشها، پرندگان، عنكبوت ها، سخت پوستان از جمله خرچنگها، ماهیها و سنجاقك ها میباشند.
۱۱) پشه های نر و ماده برای تامین انرژی پرواز از شهد گلها و گیاهان تغذیه میكنند.
۱۲) پشه های نر هیچگاه از خون تغذیه نمیكنند و نیش نمی زنند.
۱۳) پشه های ماده به خون نیاز دارند اما نه برای تامین انرژی. پشه های ماده برای تولید و نمو تخم های خود نیاز به پروتئین موجود در خون دارد.
۱۴) همه گونه های پشه انسان را نمی گزند، برخی از پشه های ماده، پستانداران، برخی پرندگان، برخی اسب ها، برخی لاك پشتها و یا حتی قورباغه ها را به انسان ترجیح میدهند.
۱۵) خرطوم و نیش پشه ماده از دو كانال مجزا تشكیل یافته، یك مجرای بزاقی و یك مجرا برای مكیدن خون.
۱۶) علت اینكه نیش پشه درد ندارد این است كه نیش پشه بسیار دندانه دار بوده و با سوزن آمپول كه سطحی هموار دارد متفاوت است. دندانه دار بودن نیش پشه سبب میگردد تا تعداد نقاط تماس آن با پوست بدن به حداقل رسیده و اعصاب حسی كمتری تحریك گردند.
۱۷) پشه ماده هنگام مكیدن خون از طریق بزاق خود یك ماده ضد انعقاد كننده خون ترشح می كند تا خون حین مكیدن لخته نگردد.
۱۸) پروتئین بزاق پشه موجب تحریك سیستم ایمنی بدن میگردد. خارش، تورم و قرمزی محل گزش به همین خاطر پدید می آید.
۱۹) پشه ماده در هر بار گزش ۵ میكرو لیتر خون می مكد. (یك میكرو لیتر معادل یك میلیونم لیتر است)
۲۰) پشه ماده در هر بار گزش بیش از ۲ برابر وزن خود خون می مكد. چنانچه گیرنده های شكم پشه ماده غیر فعال گردند، پشه آنقدر خون می مكد تا عملا منفجر شود.
۲۱) پشه ماده از طریق حسگرهای بویایی، حس بینایی و گیرنده های گرمایی هدف خود را شناسایی میكند.
۲۲) گیرنده های گرمایی پشه پرتوهای مادون قرمز ساطع شده از اجسام گرم را حس میكنند.
۲۳) در حدود ۱۰۰ تركیب فرار از بازدم و ۴۰۰ تركیب شیمیایی از پوست انسان متصاعد میشود كه پشه ها قادر به شناسایی آنها هستند.
۲۴) مهمترین این مواد دی اكسید كربن بازدم و اسید لاكتیك عرق میباشند. بنابراین پس از فعالیت بدنی كه تولید این مواد افزایش می یابند شناسایی شما برای پشه ها آسانتر میگردد. مصرف غذاهای غنی از پتاسیم (مثل موز) و نمك نیز تولید اسید لاكتیك را افزایش میدهد. اسید اوریك، فنول و آمونیاك نیز در رده های بعدی قرار دارند.
۲۵) هنگامی كه شما از حركت باز می ایستید (هنگام خواب) غلظت دی اكسید كربن در اطراف شما افزایش می یابد و پشه ها آسانتر شما را ردیابی خواهند كرد.
۲۶) رطوبت، رنگ و تحرك در شما نیز در جلب پشه ها تاثیر گذار است. پشه ها به رنگ آبی علاقه مند میباشند. پوشیدن لباسهای تیره و مشكی با جذب بیشتر نور و انرژی گرمایی، پشه ها را بیشتر به سوی شما جلب میكند، برعكس لباسهای روشن. هنگامی كه شما حركت میكنید پشه ها مطمئن می گردند شما زنده هستید بنابراین جذب شما میشوند. هر قدر كه لباس تن شما با پس زمینه شما كنتراست بیشتری داشته باشد شناسایی شما توسط پشه ها آسانتر است.
۲۷) برخی شامپوها، صابونهای معطر، عطر و اودكلن بوی طبیعی بدن شما را پوشانده و برخی آن را تشدید میكند. (مثل رایحه میوه ای و عطر گلها)
۲۸) پشه ماده قادر است از فاصله ۳۰ متری بوی شما را حس كند.
۲۹) پشه ها تنها از فاصله ۱۰ متری قادرند شما را ببینند اما باز هم نمیتوانند میان شما و یك بشكه ۲۲۰ لیتری و یا یك كنده درخت تمایز قائل شوند. از فاصله ۳ متری گیرنده های بسیار حساس گرمایی كه روی شاخك ها واقع هستند دست بكار میشوند تا خون را در سطح پوست شناسایی كنند. هنگامی كه رطوبت محیط بالا باشد دامنه عملكرد این گیرنده ها تا ۳ برابر حد معمول افزایش می یابد.
۳۰) ریسك گزیدگی توسط پشه در مردان بیشتر از زنان، در بزرگسالان بیشتر از خردسالان و در افراد چاق و تنومند بیشتر از افراد لاغر میباشد. (البته اگر تنها عامل دی اكسید كربن را به حساب آوریم).
۳۱) افرادی كه گروه خونی شان O است بیشتر گزیده میشوند.
۳۲) فعالیت پشه ها در دمای ۲۶ درجه سانتی گراد به حداكثر خود رسیده و پشه ها در دمای پایین تر از ۱۰ درجه سانتی گراد غیر فعال میگردند.
۳۳) پشه ها در آب و هوا و مناطق گرمسیر در تمام طول سال فعال میباشند. همچنین جمعیت پشه ها در طول مناطق ساحلی بیش از نقاط دیگر است.
۳۴) سالانه ۳-۲ میلیون نفر در سراسر جهان توسط گزش پشه ها جان خود را از دست میدهند. پشه ها ناقلین بیماریهای مالاریا (توسط پشه آنوفل)، تب زرد، تب هموراژیك دنگ، ورم مغزی (آنسفالیت) وتب نیل غربی میباشند.
۳۵) ویروس HIV عامل بیماری ایدز نمیتواند توسط پشه ها انتقال یابد. چرا كه این ویروس در بدن پشه ها مانند غذا هضم میگردد. همچنین ویروس HIV در گزش پشه به مقداری نیست كه قادر باشد HIV را سرایت دهد. برای انتقال ویروس HIV از یك فرد آلوده به یك فرد سالم به ۱۰ میلیون پشه ماده نیاز است كه همزمان فرد آلوده را نیش زده و متعاقب آن فرد سالم را نیش بزنند.
۳۶) تمام پشه ها به آب نیاز دارند تا چرخه زندگی آنها تكمیل گردد.
۳۷) چرخه زندگی پشه ها دارای دگردیسی كامل بوده و شامل چهار مرحله: تخم ، لارو، شفیره و پشه بالغ میباشد .این چرخه ظرف ۲۰ تا۳۰ روز كامل میگردد.
۳۸) پشه های ماده درهر بار تخم گذاری ۱۰۰ تا ۴۰۰ تخم می گذارند.و یك پشه ماده قادر است پیش از آنكه بمیرد ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ تخم بگذارد.
۳۹) پشه ماده در چند مرحله تخمریزی فقط یكبار با پشه نر جفت گیری میكند. یعنی پس اینكه یك بار تخم گذاری كرد دیگر نیاز ندارد با پشه نر جفت گیری كند و تنها به یك وعده خون دیگر نیاز دارد تا مجددا تخم گذاری كند. پشه ماده هر ۳ روز در میان میتواند تخمریزی كند.
۴۰) تخمهای پشه ماده ابتدا سفید رنگ بوده اما پس از ۲۴ ساعت رنگشان به قهوه ای تیره و سیاه متمایل میگردد. پشه ماده تخم خود را معمولا روی سطح آب راكد میگذارد. اما ممكن است روی گل و لای و یا هر چیزی كه در مسیر آب باشد تخمریزی كند. اندازه هر تخم ۰.۵ میلی متر است.
۴۱) تخم ها ۳-۲ روز طول میكشد تا به لارو تبدیل گردند. لارو پشه از طریق یك مجرای ریز كه به سطح آب می آید تنفس میكند. لاروها از جلبكها، میكروارگانیزمها و ذرات ارگانیك موجود در آب تغذیه میكنند. در برخی از گونه های پشه، لاروها از یكدیگر نیز تغذیه میكنند. لاروها قادرند آب آلوده راكاملا فیلتر و تصفیه كنند. لاروها چهار مرتبه پوست اندازی میكنند تا به شفیره تبدیل گردند. لاروها یك تا دو سانتی متر طول دارند.
۴۲) لاروها پس از گذشت یك تا دو هفته به شفیره تبدیل میشوند. شفیره پشه تغذیه ندارد اما تحرك داشته و توسط دو مجرای شاخ مانند بنام سیفون تنفس میكند.
۴۳) لارو و شفیره پشه كاملا آبزی هستند اما پشه بالغ در خشكی زندگی میكند.
۴۴) شفیره پس از ۳ روز به پشه كامل مبدل میشود.پشه بالغ پس از خارج شدن از پیله صبر میكند تا بدن وبالهایش كاملا خشك گردد تا بتواند پرواز كند.
۴۵) پشه های ماده و نر پس از ۵-۳ روز جفت گیری میكنند. پشه نر پس از جفت گیری مدت زیادی زنده نمی ماند.
۴۶) پشه ها در طی روز در محل های خنك، تاریك، مرطوب و محفوظ به استراحت می پردازند. به ویژه در میان پوشش گیاهی. و در عصر و غروب آفتاب برای تغذیه خارج میشوند.
۴۷) هر مكان و یا شیئی كه آب را در خود نگه دارد و باعث تجمع آب گردد، محل مناسبی برای تخمریزی پشه هاست. محل های تخمریزی پشه ها میتواند: جوی آب، گلدانها، زیر گلدانیها، حفره درختان، سینی زیر كولر، جعبه كارتن، كف شور و چاهك ها، فلاش تانك توالت، سیفون گلویی زیر دستشویی، قوطی كنسرو، بشكه، حوضچه، استخر، گودالها، باتلاق ها، آب انبارها، تایرهای مستعمل، ناودان ها و غیره باشد.● روشهای كنترل پشه ها:
۱) حذف و یا كاهش محل های تولید مثل و تخمریزی.
۲) استفاده از شكارچیان طبیعی پشه ها.
۳) نابود كردن پشه ها در مرحله لارو و یا بلوغ.
برای نابود ساختن لارو پشه ها میتوان از حشره كشهای ویژه استفاده كرد.ریختن روغن در محل تخمریزی روی سطح آب لاروها را میكشد چراكه دیگر لاروها قادر به تنفس نمی باشند.استفاده از ماهی ها در حوضچه ها نیز بسیار موثر است.سایر اقدامات:
۱) آب گلدانها را یك روز در میان عوض كنید. اجازه ندهید در زیر گلدانیها آب جمع شود.
۲) هر شیئی كه بیرون از منزل شما قابلیت نگه داشتن آب را داراست، جمع آوری كنید مثل: كارتن ها، بطریها، جعبه، قوطی كنسرو، تایرهای مستعمل و غیره. نشتی های شیرهای آب را شناسایی كرده وآن ها را تعمیر كنید. ظرف غذای حیوانات خانگی را نیز هر روز عوض كنید.
۳) گودالهای زمین و حفره های درختان را با خاك و یا ملات پر كنید.
۴) شیروانیها را وارسی كنید و از مسدود نبودن آنها اطمینان حاصل كنید.
۵) هر جایی كه آب جمع میشود و راكد میماند را حذف و یا تمیز كنید.
۶) روی قایق، سطل، بشكه ها، مخازن آب، تشتها را كاملا بپوشانید و یا آنها را وارونه قرار دهید.
۷) آب استخر را یا كاملا تخلیه كنید و یا آب آن را با استفاده از كلر و تصفیه كننده ها كاملا تمیز نگه دارید .
۸) حوضچه ها را از ماهی پر كنید تا لارو پشه ها را بخورند.
۹) نصب توری بر روی پنجره ها و درها بسیار موثر است.
۱۰) از پوشیدن لباسهای تیره و آبی رنگ خودداری كنید.
۱۱) هنگام خروج از منزل پیراهن آستین بلند و شلوار بلند بپوشید.
۱۲) درون چاهك وكف شور ها روغن بریزید.
۱۳) كاشتن گلهای همیشه بهار وشمعدانی در باغچه خانه در دور كردن پشه ها موثر است.
۱۴) چمن ها را كوتاه نگه داشته و علف های هرز را بچینید. بوته ها و شاخ وبرگ های اضافی گیاهان اطراف منزلتان را هرس كنید.
۱۵) مالیدن مخلوط روغن زیتون و وانیل ویا روغن اوكالیپتوس و یا نعناع به عنوان یك دفع كننده طبیعی پشه ها عمل خواهد كرد.
نكته:نسیم ملایم باعث میشود پشه ها نتوانند رد دی اكسید كربن بازدم شما را بگیرند بنابراین روشن كردن كولر ویا پنكه احتمال گزش پشه ها را بسیار كاهش میدهد.
● انواع وسایل كنترل پشه ها:
۱) اسپری های حشره كش: تركیب اصلی آنها PYRETHOID ها میباشد كه باعث كشته شدن حشرات میشود. هنگام استفاده از آنها رعایت این نكات توصیه میگردد:
▪ قبل از اسپری كردن آنها را خوب تكان دهید.
▪ پیش از استفاده از آنها كودكان، حیوانات خانگی به خصوص ماهیها، افراد مسن و بیمار و بخصوص زن باردار را از محل دور كنید.
▪ روی ظروف آشپزخانه، آب و مواد غذایی را كاملا بپوشانید و مستقیما روی آنها اسپری نكنید.
▪ پس از اسپری كردن اتاق را ترك كنید و پس از ۱۰ دقیقه بازگردید.
▪ چنانچه دست و هر جای دیگر بدنتان با مواد حشره كش آلوده شد فورا آن را با آب و صابون بشویید.
▪ پس از اسپری كردن دستهای خود را با آب و صابون بشویید.
▪ هرگز نزدیك شعله آتش، مواد اشتعال زا، سطوح داغ، لوازم الكتریكی و پریز برق اسپری نكنید.
▪ حشره كش ها را دور از دسترس كودكان و حیوانات خانگی خود قرار دهید.
▪ حشره كشها را در محل خنك، خشك و دور از نور خورشید نگه داری كنید. هرگز آنها را در مجاورت منابع حرارتی، داروها و مواد غذایی نگه داری نكنید.
▪ قوطی حشره كش ها را سوراخ نكرده و یا در آتش نیاندازید.
▪ هنگام اسپری كردن سیگار نكشید واز خوردن وآشامیدن مواد غذایی خودداری كنید.
▪ حشره كشها را در مكانهای با تهویه نامناسب بكار نبرید.
ـ نكته:حشره كش ها نیز غیراز نابود كردن پشه و یا مگس، موجب كشته شدن دیگر حشرات نافع نیز میگردند.
ـ نكته:حشره كشها سمی و سرطانزا هستند بنابراین تصور نكنید استنشاق آنها آسیبی به شما نمی رساند.
۲) سیستم های تبخیر كننده الكتریكی: تركیب اصلی بكار رفته در آنها همان PYRETHROID میباشد. با حرارت دادن قرص، ژل و محلول حاوی حشره كش، تركیبات كشنده و دفع كننده حشرات به تدریج در فضا منتشر میشود. در ۳ نوع قرص (مثل ویپ)، محلول وژل موجود میباشند. كشنده و دفع كننده حشرات میباشند. نوع قرصی شكل آن برای ۱۰-۸ ساعت موثر است-نوع محلول و ژل آن برای ۴۵ روز (روزی ۱۰- ۸ ساعت) موثر میباشند. هنگام استفاده از آنها رعایت نكات زیر توصیه میگردد:
▪ آنها را نزدیك محل خواب ومواد اشتعال زا قرار ندهید.
▪ هنگامی كه از آنها استفاده می كنید پنجره (دارای توری) را اندكی باز نگه دارید.
▪ با دستان مرطوب به آنها دست نزنید.
۳) حشره كشهای برقی: این حشره كشها از لامپهای فلورسنت كه از خود پرتوهای فرابنفش ساطع میكنند، حشرات را به سوی خود می كشانند. حشرات این نور را با نور خورشید و یا ماه اشتباه میگیرند. حشرات هنگام شب از نور ماه برای جهت یابی استفاده میكنند. همچنین پشه ها تصور میكنند نور از سطح آب منعكس میشود. پشه ها از اشعه فرابنفش بازتاب یافته از سطح آب برای شناسایی محل تخمریزی استفاده میكنند. این حشره كشها دارای ترانسفورماتوری (ترانس) هستند كه ولتاژ برق را تا ۲ هزار ولت افزایش میدهد. هنگامی كه حشرات جذب اشعه فرابنفش این حشره كشها میشوند به شبكه فلزی برخورد میكنند كه باعث كامل شدن مدار الكتریكی گردیده و جریان الكتریسیته با ولتاژ بالا از میان بدن حشره عبور میكند و باعث منفجر شدن آن میشود. اما متاسفانه این دستگاه ها به غیر از پشه ها سایر حشرات نافع نظیر پروانه ها، بیدها و كفش دوزكها را نیز نابود میكنند و تنها ۲۰ درصد حشرات كشته شده را پشه ها تشكیل میدهند. همچنین ذرات متلاشی شده حشرات كه حاوی باكتری ها نیز میباشند با منفجر شدن حشرات به فضای اطراف پراكنده شده و ایجاد آلودگی میكنند.
۴) دستگاه های فراصوتی: این دستگاه ها با تولید اصوات با فركانسهای بالا و یا تقلید صدای بال سنجاقك ها پشه ها را دور می كنند. اما در عمل بسیار بی تاثیر میباشند.
۵) پشه بند ها: به ویژه وقتی به ماده ای بنام PERMETHRIN آغشته میگردند بسیار موثرند. این ماده موجب كشته شدن پشه ها میشود.
۶) مواد دوركننده حشرات: ماده ای بنام DEET یكی از موثر ترین مواد دفع كننده حشرات است كه بصورت اسپری، لوسیون و كرم موجود است. این ماده حس بویایی حشرات را مختل میكند.PERMETHRIN نیز بسیار موثر است اما نباید ان را روی پوست مالید بلكه روی لباس و یا پشه بند اسپری میگردد. این مواد را برای كودكان زیر ۶ ماه استفاده نكنید. مواد دفع كننده حشرات را تنها در خارج از منزل بكار برید و هنگام بازگشت به خانه آن را كاملا با آب وصابون از روی پوست بدنتان پاك كنید. همچنین دور كننده ها نبایستی روی زخم باز ویا خراشیدگی پوست استعمال گردند.
۷) شمع های حاوی سنبل هندی(CITRONELLA) نیز در دور كردن حشرات موثر است.
۸) تله های جذب كننده پشه ها: این دستگا هها با پراكندن دی اكسید كربن (كه از سوختن گاز پروپان حاصل میشود)، تركیبات شیمیایی جاذب پشه مثل فرومون اوكتنول(OCTENOL) كه یك جاذب غیر سمی است، گرما و یا نور باعث جلب و به دام انداختن پشه ها میگردند. كه میتواند موثر باشد اما گرانقیمت میباشند.
● مراقبت های محل گزش:
۱) محل گزش را با آب و صابون بشویید.
۲) از خمیر جوش شیرین و آب روی محل گزش بمالید.
۳) گذاشتن یخ، مالیدن كرمهای كالامین و هیدروكورتیزون التهاب و تورم را كاهش میدهد.
۴) مصرف قرصهای ایبوپروفن و ناپروكسن نیز التهاب را كاهش میدهد .

منبع : سایت دوستان