سرنوشت علیرضا پهلوی برادر تنی محمدرضاشاه پهلوی

سال ۱۳۳۳ هجری شمسی را باید یکی از سال های پررمز و راز حکومت پهلوی دانست و به یقین مورخان در آینده وقتی به سال ۱۳۳۳ نگاه کنند، این سال را که در پی خاموشی آتش سال های منتهی به ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ آمد، سالی پر از اما و اگر خواهند دانست. سال ۱۳۳۳ پر از حوادث تلخی است که طناب دیکتاتوری محمدرضاشاه را- آن گونه که او می خواست- بر گرده این ملت سفت کرد. انتخابات مجلس هجدهم، آن گونه که شاه می خواست در روزهای پایانی سال ۱۳۳۲ برگزار شد و ۱۳۶ نماینده با چینشی که شاه دنبال آن بود، ترکیب مجلس هجدهم را تشکیل دادند. در ۲۲ اسفندماه سال ۱۳۳۲ دکتر حسین فاطمی در یکی از خانه های تجریش دستگیر شد و این خبر خوشی برای شاه بود. در نوزدهم فروردین سال ۱۳۳۳ اولین محاکمه دکتر مصدق در دادگاه تجدید نظر در باشگاه پادگان قصر به ریاست تیمسار سرتیپ جوادی برگزار و در نهایت در ۲۳/۲/۱۳۳۳ به سه سال زندان محکوم شد. بزرگ ترین دشمن شاه با دادگاهی فرمایشی به دهکده احمدآباد تبعید شد. هرچند ۲۰ روز بعد دکتر صدیقی و مهندس رضوی و دکتر شایگان به قید کفالت آزاد شدند اما در تاریخ ۱۷/۷/۱۳۳۳ دکتر فاطمی به اعدام محکوم شد. شش نفر از افسران حزب توده که قبلاً دستگیر شده بودند، در تاریخ ۸/۸/۱۳۳۳ تیرباران شدند. ۱۱ روز بعد دکتر فاطمی نیز تیرباران شد. اما حادثه یی که تاکنون زوایای آن روشن نشده است، مرگ به اصطلاح شاهپور علیرضا تنها برادر تنی محمدرضاشاه در تاریخ ۱۱/۸/۱۳۳۳ است. دربار که آن همه اعدام و محاکمه و سرکوب را در کارنامه خود داشت و همه این موارد را راز موفقیت خود بعد از کودتای ۲۸ مرداد می دانست و باور داشت که قدرت به خانواده پهلوی آن گونه که رضاشاه می خواست، برگشته است، با حادثه یی روبه روشد که در غوغای اعدام افسران حزب توده و تیرباران دکترسیدحسین فاطمی گم شد.
شاید به نگاهی دیگر، شاه مرگ یا کشتن یا کشته شدن علیرضا پهلوی تنها برادر تنی خود را بهترین خبری می دانست که در انبوه خبرهای مربوط به شکست نهضت مردم گم می شد، هرچند این ذهنیت نیز قوت دارد که علیرضا پهلوی باید از بین می رفت. شاه که رقبای دیگر جبهه ها را سرکوب کرده بود، باید خیالش از دربار نیز راحت می شد و به همین اعتبار تنها برادر تنی خود را درست در بحبوحه خبرها از بین برد. قضاوت در این مورد نیاز به بررسی دقیق اسناد و مدارک دارد که اگر موجود باشد نقش علیرضا پهلوی در وقایع ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به نفع برادرش انکارناپذیر است و ظاهراً سهم خواهی وی باعث شد حیات سیاسی او هم در آن لحظات پرخوف و خطر بسته شود و کسی یارای سوال نداشته باشد. منطقه گرگان با اراضی حاصلخیز خود همانند دیگر نقاط مازندران از روزی که رضاشاه به قدرت رسید مورد توجه این خانواده بود. علیرضا پهلوی نیز در گرگان مزرعه یی شخصی داشت که هر هفته با هواپیمای یک موتوره سبک به قصد سرکشی به اراضی خود عازم گرگان می شد.
روز نهم آبان ماه سال ۱۳۳۳ یعنی چهار روز بعد از رژه به اصطلاح جشن های چهارم آبان- تولد محمدرضاشاه- قرار بود علیرضا هم از رژه ارتش سان ببیند و به همین قصد به اتفاق سرگرد مهاجر افسر خلبان ساعت پنج بعدازظهر روز قبل از گرگان به قصد تهران حرکت کرد. می گویند برج مراقبت فرودگاه مهرآباد تهران از حرکت علیرضا بی خبر بود. زمانی که فردای آن روز با تلگراف فرودگاه گرگان، از حرکت روز قبل هواپیمای علیرضا پهلوی باخبر شدند، موضوع به ستاد نیروی هوایی و متعاقب آن به محمدرضاشاه اطلاع داده شد. ساعت پنج بعدازظهر روز هشتم آبان ماه تا ساعت ۵/۹ صبح نهم آبان ماه جزء ساعات پرراز و رمز زندگی علیرضا پهلوی است. برادر شاه با هواپیما فرودگاه گرگان را ترک کرده و فرودگاه مقصد یعنی مهرآباد باخبر نشود؟ یک ساعت بعد یعنی ۱۶ ساعت پس از پرواز علیرضا پهلوی هواپیماهای اکتشافی به سرپرستی احمد شفیق - شوهرخواهر شاه- اشرف- عملیات جست وجو را آغاز کردند؛ جست وجویی که سرانجام به این آگهی وزارت دربار پهلوی در روزنامه های مورخه ۱۱/۸/۱۳۳۳ منجر شد؛ وزارت دربار شاهنشاهی با کمال تاسف و تالم اعلام می دارد طیاره والاحضرت شاهپور علیرضا پهلوی در ارتفاعات شمالی لار نزدیک قریه یوش سقوط کرده است. پیکر شهید فقید امروز به مسجد سپهسالار غشهید مطهریف انتقال داده خواهد شد. مراسم رسمی تشییع جنازه ساعت ۹ صبح روز چهارشنبه ۱۲ آبان ماه ۱۳۳۳ فردا از مسجد سپهسالار به محل آرامگاه اعلیحضرت فقید غرضاشاهف انجام خواهد یافت.هفت روز بعد اطلاعیه دادستانی ارتش به شرح زیر در اختیار رسانه ها قرار گرفت؛ دکتر فاطمی که در اثر قیام ملی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ فراری و در پناه اشرار توده یی قرار گرفت و پس از دستگیری و تعقیب و تسلیم به دادگاه، به موجب احکام صادره در دادگاه عادی و دادگاه تجدید نظر اعمالش به منظور به هم زدن اساس حکومت تشخیص و محکوم به اعدام شد، با انجام تشریفات قانونی ساعت شش صبح امروز تیرباران شد. فاصله هفت روز این دو خبر و قلب مطلب آنها از طنزهای تاریخی است. در آگهی علیرضا پهلوی که برای سرکشی به مزارع خود به گرگان رفته و به فرض در حادثه یی عادی کشته شد صفت شهید و دکتر فاطمی که بنا به آگهی در پناه اشرار توده یی پنهان شده بود، به اتهام به هم زدن اساس حکومت معدوم شد. باید ۲۴ سالی می گذشت تا دکتر سیدحسین فاطمی لقب شهید بگیرد و امروزه از گور علیرضا پهلوی خبری نداریم. تاریخ است و به گفته بیهقی؛ بر مسیر خود رود.

نعمت احمدی

منبع : روزنامه اعتماد