شیوه های کنار آمدن با اندوه ناشی از فوت عزیزان

اگر غم و اندوه شما بعد از مدتی كمتر نشد و افسرده شده‌اید باید از یك مشاور كمك بگیرید
بعضی‌ها‌ غمگین می‌شوند، بعضی دیگر نگران و ناراحت و یا حتی بعضی‌ها به شدت می‌ترسند. شوكه شدن، گیجی و سردرگمی و یا بهم ریختگی ذهنی هم از دیگر حالاتی است كه بروز می‌كند.
بعضی‌ها عصبانی می‌شوند و احساس می‌كنند در حق آنها ظلم شده، بعضی دیگر در خود فرو می‌روند، احساس خستگی می‌كنند و یا حس می‌كنند از درون خالی شده‌اند. نحوه بروز احساسات هر چه كه باشد یك اصل مهم در این شرایط مطرح است: تمامی عواطف و احساسات شما در این شرایط قوی‌تر و یا عمیق‌تر از گذشته است و چه بخواهید و چه نخواهید غم و اندوه به سراغتان می‌آید. پیامد این غم و ناراحتی بروز مشكلاتی است كه در تمركز فكر، خواب، خوراك یا علایق سابق شما دیده می‌شود. تمامی این حالات واكنشی طبیعی به مرگ عزیز از دست رفته است و در اصل قسمتی از فرآیند غم و اندوه است كه باید سپری شود.
● واكنشی به نام اندوه
غم و اندوه حالتی از سیستم عاطفی است و وقتی بروز می‌كند كه ما فقدان و از دست دادن را تجربه كنیم. بنابراین چون فقدان‌ها و از دست دادن‌ها متنوع و متفاوت است، در بسیاری از موارد غم و اندوه دامنگیر ما انسان‌ها می‌شود و مثلا بعد از طلاق، دوری پدر و مادر و یا از دست دادن شغل هم ما اندوهگین و غصه‌دار می‌شویم.
در مورد مرگ عزیزان، اندوه و غم قسمتی از فرآیند به حساب می‌آید. این فرایند به زمان احتیاج دارد و ترمیم روحیه بازماندگان معمولا بتدریج صورت می‌گیرد. نحوه بروز این غم و اندوه به شرایط فرد بازمانده و رابطه او با عزیز از دست رفته و حتی شرایطی كه در آن مرگ رخ داده بستگی دارد. مثلا اگر فردی مدت‌های زیاد بیمار بوده یا بسیار سالخورده است، دیگران احتمال مرگ او را می‌دهند. اگر چه در این شرایط هم نزدیكان اندوهگین می‌شوند اما مرگ ناگهانی بسیار آسیب زننده و ناراحت كننده است و غلبه بر ناراحتی و اندوه در این شرایط بسیار زمان بر است.
● باید كنار آمد
فرایند غم و اندوه كه در مرگ عزیزان بروز می‌كند بسیار شخصی و منحصر به فرد است و هر كس متفاوت از دیگری آن‌را تجربه می‌كند. بعضی‌ها دوست دارند در این شرایط از دیگران فاصله بگیرند و با خاطرات فرد از دست رفته دوران را بگذرانند.
بعضی دیگر آنقدر افسرده می‌شوند كه از همكاران و حتی محیط‌هایی كه با او سپری كرده‌اند دوری می‌كنند تا عزیز خود را به یاد نیاورند، به هر حال پاسخ به غم و اندوه ناشی از مرگ بسیار مختلف است. برای بسیاری از افراد صحبت در مورد او بسیار التیام بخش است، چه با سایر مردم و چه با یك مشاور. بعضی‌ها هم نمی‌توانند در این مورد با كسی صحبت كنند. گاهی افراد به بیراهه می‌روند و با پناه بردن به مواد مخدر، قرص های خواب‌آور یا الكل سعی در فراموش كردن واقعه دارند كه البته این بدترین راه است، چون باعث آسیب فرد بازمانده می‌شود.
● این نیز بگذرد
چند روز اول پس از مرگ یك عزیز، روزهای سخت و پر فشاری است. اطرافیان گریه می‌كنند و سعی در آرام كردن و تسلی دادن به یكدیگر دارند. مراسم مختلفی كه برگزار می‌شود باعث تجمع آدم ها و در نتیجه افزایش فشار روحی بازماندگان می‌شوند كه باید مقدمات این مراسم را فراهم كنند. اما بودن آدم ها و انجام مراسم كه بر طبق فرهنگ، سنت و مذهب آنها برگزار می‌شود كمك می‌كند تا چند روز اول، بازماندگان تنها نبوده و دیگران را در غم خود شریك بدانند.
اكثر بازماندگان در طی همین چند روز عواطف و احساسات خود را بروز می‌دهند كه علامت بسیار خوبی از شروع فرایند ترمیم به حساب می‌آید، اما بعضی‌ها در این روزها به هیچ وجه احساسات خود را نشان نمی‌دهند و ترجیح می‌دهند در تنهایی و خلوت خود سوگواری كنند.
به هر حال آنچه مهم است بیان و بروز احساسات ناشی از غم و اندوه است كه باید حتماٌ انجام شود، چه در خلوت و چه در حضور جمع، تفاوتی ندارد فقط باید از شر غم و اندوه راحت شد. در این شرایط بعد از گذشت چند هفته فرد بازمانده احساس سبكی می‌كند و حتی می‌تواند تا حدی فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرد، اما در غیر این صورت فرآیند غم و اندوه همچنان با او خواهد بود و ادامه پیدا می‌كند.
البته ناراحتی و دلتنگی برای عزیز دست رفته ممكن است ماه‌ها وجود داشته باشد اما اگر غم و اندوه به شدت همان روزهای اول ادامه پیدا كند معلوم است كه احساسات منفی بیرون ریخته شده و در ذهن فرد انبار شده‌اند.
● باید زندگی كرد
▪ اكثر افراد پس از مرگ عزیز فكر می‌كنند دیگر نمی‌توانند ادامه دهند كه این واكنشی طبیعی است اما باید زندگی كرد و با مسئله كنار آمد. اگر به نكات زیر توجه شود تطابق باشرایط تازه راحت‌تر می‌شود.
▪‌‌ یادتان باشد اندوه یك احساس طبیعی است و مطمئن باشید كه می‌توانید و باید از شر آن راحت شوید.
‌‌▪ درمراسم ویژه سوگواری فرد از دست رفته شركت كنید چون در ترمیم روحیه آسیب دیده شما بسیار موِثر است.
▪ با دیگران باشید. اگر در كنار فامیل یا دوستان باشید احساس امنیت بیشتری می‌كنید.
▪ هر زمان كه قادر هستید در مورد این موضوع صحبت كنید. صحبت در مورد فرد از دست رفته، خاطرات و احساسات خودتان بسیار كمك‌كننده است. البته هیچ وقت فرد بازمانده نباید برای این كار تحت فشار قرار بگیرد.
▪ اگر در این دوران صحبت كردن برایتان مشكل است، هر آنچه كه مایلید بنویسید.
▪ مطمئن باشید واكنش‌های شما در این دوران طبیعی است و با گذر زمان از شدت آنها كاسته می‌شود.
▪ در مورد اوقات خوشی كه با فرد از دست رفته داشته‌اید فكر كنید .
▪ سعی كنید حواستان را پرت كنید. بودن در كنار دوستان و بستگان دراین امر به شما كمك می‌كند.
▪ بهتر است از طرف فرد از دست رفته كار خیری انجام دهید. مثلا هر سال در روز تولد یا فوت او به موِسسه‌ای خاص به نام او كمك كنید.
▪ اگر حس می‌كنید اخبار و حوادث ناگوار تلویزیون و مطبوعات باعث تشدید غم و غصه و یا استرس شما می‌شوند اصلا به آنها گوش نكنید.
▪ به جای دوری از بستگان و دوستان به آنها نزدیك شوید. استفاده از گروه‌های مذهبی و اجتماعی مختلف در این زمینه كمك كننده است (مثل موِسسات خیریه و غیره.) به این جمله توجه داشته باشید كه ما درخلوت خود اندوهگین می‌شویم اما در اجتماع است كه این اندوه التیام پیدا می‌كند. افرادی كه بدون قضاوت، شنونده خوبی هستند و به شما خوب گوش می‌دهند بهترین‌ها هستند تا با آنها معاشرت كنید.
▪ در این دوران تصمیمات بزرگ نگیرید. غم و اندوه مانع از تصمیم‌گیری صحیح می‌شود.
▪ تصمیمات بزرگ و مهم را به ۴ تا ۶ ماه بعد موكول كنید.
▪ ورزش كنید چون خلق شما را بهتر می‌كند. ممكن است اشتها و خواب شما هم تحت تا‡ثیر قرار بگیرد و باید مواظب خودتان باشید. مواد مغذی و كم حجم در این دوران بسیار مفید هستند.
هر چقدر دوست دارید گریه كنید. اگر موزیك یا موضوع خاصی شما را به یاد او می‌اندازد و باعث ناراحتی و حتی گریه شما می‌شود تعجب نكنید چون طبیعی است. به مرور زمان این حالات تضعیف می‌شود.
▪ زمان‌كمك‌كننده ‌است‌ اما درما‌نگر نیست. از قدیم گفته‌اند گذر زمان التیام بخش تمام دردهاست اما این مسئله كاملا هم صدق نمی‌كند. زمان به تنهایی كاری از پیش نمی‌برد، مگر خودتان به التیام درد كمك كنید. اگر دائم احساسات منفی را تجدید كنید و یا آنها را بروز ندهید مشكل چند برابر می‌شود. البته فراموش نكنید ناراحتی شما هیچ وقت كاملا از بین نمی‌رود اما با كمك خودتان بسیار كمرنگ می‌شود.
● وقتی ماجرا بیخ پیدا می‌كند
▪ اگر غم و اندوه شما بعد از مدتی كمتر نشد و افسرده شده‌اید باید از یك مشاور كمك بگیرید. اما از كجا بفهمیم كه مشكلی بروز كرده است:
▪ برای مدت چهار ماه یا بیشتر اندوهگین هستید و اصلا بهتر نشده‌اید.
▪ آنقدر غم و اندوه شما شدید است كه اصلا نمی‌توانید فعالیت‌های عادی را از سر بگیرید.
▪ اندوه بر روی تمركز، خواب، خوراك و اجتماعی بودن شما تاثیر شدیدی گذاشته است.
احساس می‌كنید نمی‌توانید به زندگی ادامه دهید و حتی به خودكشی و آسیب به خود فكر می‌كنید.
▪ یادتان باشد بازگشت به زندگی طبیعی به این معنا نیست كه عزیزتان را فراموش كرده‌اید. عشق به او در وجود شماست و خودتان به آن واقفید، پس اصلا مهم نیست دیگران چه می‌گویند. هر چه زودتر به زندگی عادی برگردید و خوشحالی طبیعی خود را بدست بیاورید. مطمئن باشید كه عمیق‌ترین غم‌ها با كمك خود افراد به خوبی سپری شده‌اند و آدم‌ها همچنان به زندگی ادامه می‌دهند.

‌ فرشته آل علی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت