دولت برای فرهنگ چه کرد؟!

ضرورت جدی‌تر گرفتن مقوله فرهنگ، اصلی ترین تاکید رهبر معظم انقلاب در مهمترین دیدار امسال ایشان با رییس جمهور در هفته دولت بود.
جالب اینکه از این تاکید به جا ، رسانه‌ها ،به عنوان نمایندگان افکار عمومی جامعه، با تیتر "باید از بخش فرهنگ رفع مظلومیت شود" استقبال کردند.
محمود احمدی نژاد، رییس جمهور هم در نخستین جلسه هیات وزیران پس از دیدار با رهبری، از "برنامه‌ریزی ویژه برای رفع سریع" دغدغه‌های فرهنگی مقام معظم رهبری خبر داد،اما ....
به اذعان صاحب نظران، انقلاب اسلامی، انقلابی فرهنگی است که اهداف اصلی دیروز و امروز آن در ارتقای اخلاق و معنویت جامعه و در بستری فرهنگی تعریف شده است، آن گونه که رهبر ی در دیدار یاد شده از فرهنگ به عنوان " هوا" برای انسان یاد می‌کنند.
جالب آن که درست به اندازه وسعت حوزه "فرهنگ"، از این واژه نیز تعریف ارائه شده که شاید جامع‌ترین آنها تعریف فرهنگ به عنوان هرمی چهار لایه است که به ترتیب "باورهای بنیادین"، "ارزش‌ها"، "رفتارها" و "نمادها" راس تا قاعده آن را شکل می‌دهند.
در کشور ما فرهنگ چه با این تعریف و چه با هرتعریف دیگری ، همواره همان گونه که رهبر معظم انقلاب فرموند " مظلوم " واقع شده است.
برای نمونه در طول سالیان اخیر "هیچ گاه" برای ارزیابی دقیق وضعیت فرهنگی کشور، شاخص‌های دقیق و قابل اندازه‌گیری ارائه نشده است.
مطالعات آماری پراکنده، غیرقابل اتکا و ضد و نقیض ‪ سالهای گذشته در حوزه فرهنگ شاهدی بر این مدعاست.
امروز هیچ مسئول فرهنگی نمی‌تواند در این روزهای پایانی سال از افزایش یا کاهش چند درصدی "شاخص فرهنگ کشور" آماری ارائه دهد و بگوید که بالاخره امسال تراز فرهنگی کشور چه میزان رشد یا کاهش داشته است ؟
جالب آنکه در این میان ، مسئولان ، گاه و بی گاه ، رشد آمار کمی فضاهای فرهنگی مثل کتابخانه ها و... را به عنوان رشد شاخص فرهنگ کشور مطرح می‌ کنند!!
ممکن است ساخت فضاهای فیزیکی فرهنگی مانند کتابخانه، سینما و فرهنگسرا کاری فرهنگی محسوب شود، اما این که به صرف احداث فضاهای فیزیکی، فرهنگ کشور را رشد یافته تلقی کنیم، اشتباهی بزرگ است.
فقدان شاخص‌های نرم‌افزاری برای ارزیابی وضعیت فرهنگی در این سال‌ها موجب شده تا سیاستگذاران بودجه در این حوزه که چندان هم با فرهنگ مانوس نیستند همواره با به رخ کشیدن میزان اعتبارات طراح‌های عمرانی فرهنگی، از تخصیص بودجه‌های حمایتی در خور فعالیت‌های فرهنگی سر باز زنند.
نتیجه این روند همان می‌شود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چندی پیش از همترازی بودجه فرهنگ کشور با بودجه کود کشاورزی !! گلایه می‌کند.
به رغم این موارد نباید این گونه فرض شود که "فرهنگ" کارخانه‌ای صنعتی است که لازم است بودجه‌اش مطابق تولیدات قابل شمارش محاسبه و تخصیص داده شود.
بدون تردید بازده فرهنگی هرگز در کوتاه مدت قابل لمس نیست و همه نهادهای فرهنگی بر این موضوع واقفند که نباید انتظار زیادی از حوزه فرهنگ در کوتاه مدت داشت.
شاید سال‌ها طول بکشد تا سرمایه‌گذاری در یک حوزه فرهنگی به سوددهی برسد و محصول آن قابل رویت و اندازه‌گیری باشد.
به نظر می رسد گشودن دوباره پرونده مهندسی فرهنگی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی، تعریف جزئیات اجرایی و وظایف دستگاه‌های مختلف در راستای اهداف فرهنگی مطرح شده در سند چشم انداز بیست ساله توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام، تقویت بودجه بخش فرهنگ و هدفمند کردن یارانه‌های فرهنگی ازسوی معاونت برنامه‌ریزی راهبردی ریاست جمهوری( جایگزین سازمان برنامه و بودجه) و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تعریف و ارائه برداشت واحد و شاخص کلی ارزیابی ارتقای فرهنگ جامعه از سوی صاحب نظران و شورای فرهنگ عمومی کشور برای ایجاد وحدت رویه میان مسئولان فرهنگی کشور و جلوگیری از موازی کاری و هدر رفتن بودجه بخش فرهنگی مقولاتی هستند که گرچه پرداختن مفصل به هر یک از آنها در این مجال کوتاه نمی‌گنجد،اما میتوانستند مورد توجه تصمیم گیران فرهنگی کشور قرار گیرند.
آن چه که رهبری نیز در مظلومیت فرهنگ به آن اشاره می‌کنند نیز بی‌ارتباط با این موضوعات نیست.
بر این اساس توجه به امور فرهنگی کشور که همواره دغدغه مقام معظم رهبری بوده است، از وظایف تکلیفی دولتمردان و مسئولان کشور محسوب می شود، اما باید اکنون در حالیکه به روزهای پایانی سال ۸۶ نزدیک می شویم باید این پرسش را مطرح کرد که دولت وشورای عالی انقلاب فرهنگی برای رفع این دغدغه مهم رهبری چه کرده اند ؟

محمد علی محرابی

منبع : پایگاه خبری ـ تحلیلی فرارو