لیزر در دندانپزشکی!

لیزر از سال ۱۹۶۰ در تأمین سلامت انسان مورد استفاده قرار گرفته است. اما استفاده از لیزر در دندانپزشکی به سال ۱۹۹۰ برمی‌گردد.
با توجه به مزایای کاربرد لیزر در دندانپزشکی نسبت به روش‌های مرسوم، استفاده از لیزر در دندانپزشکی روبه‌رشد است، لیزر (Laser) سرواژه Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation به معنای نور منتشر تقویت شده برانگیخته است، یک نور شدید تک‌رنگ است که کارهای مختلفی را با آن می‌توان انجام داد. به‌عنوان مثال لیزر هم در خواندن دیسک‌های فشرده مورد استفاده قرار می‌گیرد و هم در پروسه‌های جراحی دندانپزشکی می‌توان از آنها بهره برد، هم‌اکنون می‌توان از لیزر در ارتباط با درمان‌هائی چون برداشت پوسیدگی، جرم‌گیری، درمان ریشه دندان، دستیابی به انعقاد، درمان‌هائی که نیاز به بریدن بافت دارند، استریلیزاسیون و بسیاری موارد دیگر بهره برد. امروزه از لیزر در برخی از کشورها برای تشخیص پوسیدگی دندانی استفاده می‌شود. نبود خونریزی در حین جراحی، کاهش نیاز به بخیه پس از جراحی و بی‌درد بودن درمان در اکثر موارد، مزایائی هستند که موجب افزایش رغبت و اشتیاق دندانپزشکان و بیماران به استفاده از لیزر در درمان‌های دندانپزشکی گردیده است. به‌علاوه با استفاده از لیزر می‌توان درمان‌هائی را که با روش‌های معمول امکان انجام آنها وجود ندارد، به سهولت به انجام رسانید. در دندانپزشکی لیزرهای مخصوص بافت نرم وجود دارند که فقط در مورد بافت نرم از قبیل لثه مورد استفاده قرار می‌گیرند، همچنین لیزرهای مخصوص بافت سخت جهت کار بر روی استخوان و دندان به‌کار برده می‌شوند.
از لیزر جهت سفید کردن دندان‌ها می‌توان بهره برد که در صورت استفاده از لیزر این عمل سریع‌تر از روش‌های معمولی صورت می‌پذیرد و نتیجه بهتری خواهد داشت. در هنگام استفاده از تمامی لیزرها چشم‌ها باید محافظت شوند، که عینک‌های ایمنی با لنزهای مخصوص برای این منظور ساخته شده‌اند.
تمامی افرادی‌که در مکان معالجه با لیزر حضور دارند اعم از دندانپزشک، دستیار و بیمار باید از عینک‌های مخصوص استفاده نمایند.
در هنگام استفاده از لیزر صداهای آزاردهنده‌ای که در حین تراش دندان‌ها وجود دارد و همچنین احساس ناخوشایند لرزش توسط بیمار حذف می‌شوند. بسته به نوع درمانی که در معالجه بیمار مورد نیاز است، دندانپزشک ممکن است لیزر را برای یک زمان طولانی یا حتی برای چند لحظه استفاده نماید. حتی در زمانی‌که دندانپزشک از لیزر برای مدت زمان کوتاهی استفاده می‌کند بیمار از فوائد درمان با لیزر بهره‌مند می‌شود.
● مزایای استفاده از لیزر
ـ در هنگام جراحی با لیزر نیاز به بی‌حسی موضعی کاهش می‌یابد.
ـ خونریزی در موضع عمل به حداقل می‌رسد.
ـ التهاب و تورم پس از جراحی کنترل می‌شود.
ـ درد و ناراحتی بعد از جراحی‌های لثه کاهش می‌یابد.
ـ به‌دلیل تفاوت در محتوای آب، عاج پوسیده، راحت‌تر از عاج سالم و عاج سالم راحت‌تر از مینا برداشته می‌شوند. به‌عبارت دیگر حذف پوسیدگی با استفاده از لیزر به‌صورت انتخابی صورت می‌گیرد و در هنگام حذف پوسیدگی با لیزر دقت عمل بیشتری وجود خواهد داشت.
ـ عدم نیاز به مته و سوزن در نتیجه کاهش استرس به بیمار
ـ تسریع التیام بافت بعد از عمل
ـ کاهش نیاز به بخیه در جراحی
ـ خاصیت استریل‌کنندگی لیزر بر بافت تحت تابش و در نتیجه پیشگیری از عفونت
اداره غذا و داروی آمریکا (FDA)ـ ۵ نوع لیزر را برای استفاده در دندانپزشکی معرفی می‌کند.
۱. لیزر ۲CO۲ ـ لیزر ۳ND:YAG ـ لیزر ۴Er :YaG ـ لیزر ۵Semiconductor Diod ـ لیزر Er:YSGG
لیزرهای CO۲ و ND:YAG برای بافت نرم استفاده می‌شوند، مانند جراحی و برداشت ضایعاتی از قبیل فیبروم، آفت‌ها و هرپس‌ها و...، لیزر Semiconductor Diod برای بعضی عمل‌ها بر روی بافت نرم مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌علاوه در سفید کردن دندان‌ها نیز به‌کار می‌رود.
با لیزرهای اربیوم قابلیت کار بر روی بافت نرم وجود دارد اما توانائی ویژه آنها بر روی بافت‌های سخت از قبیل استخوان و دندان و برداشت پوسدگی دندانی است.

گردآوری: دکتر آرزو زراعتیان‌نژاد ـ دکتر علیرضا وکیلیان

منبع : نشریه پزشکی طبیب مردم