گرمسار ، استان سمنان

در زمان اشكانیان، نام گرمسار خوارن بود،‌ امروزه سمنانی‌ها آن را خواره می‌‌‌گویند. سلوكی‌ها در این ناحیه شهری به اسم خاراكس بنا نهادند. این منطقه را به نام خاریس نیز یاد كرده‌‌اند. این نام در شاهنامه به صورت خوار بر وزن چار به معنی ذلیل و حقیر و ضعیف آمده است كه به معنی آسان و سهل نیز گفته‌اند. وقایع مهم تاریخی این منطقه به شرح زیر است :
در عهد فرمانروایی مادها، این منطقه حدفاصل بین ایالات ماد و پارت بود و این دو سرزمین را از یكدیگر جدا می‌كرد. هخامنشیان كه دامنه‌ متصرفات خود را توسعه می‌دادند، خوار را نیز كه جزء ایالت پارت بود تصرف كردند.
در دوره ساسانیان، خوار زمانی جزء قومس و زمانی جزء ری بود و اغلب حكام طبرستان بر این ناحیه فرمانروایی داشتند.
بعد از اسلام، خوار یكی از بلاد معتبر ری به شمار می‌رفت. در زمان خلافت عمر حكومت ری به دست یكی از نوادگان بهرام چوبین به نام سیاه‌وخش بود.
در دوره حكومت سامانیان در سال 329 هجری قمری و در زمان سلطنت نصر بن احمد، ماكان كاكی علیه دولت سامانیان قیام كرد و چند شهر از ایالت قومس و نیز خوار، سمنان و سمنك و روی را تصرف كرد.
در زمان حكومت غزنویان و به ویژه سلطنت سلطان مسعود، خراسان و قومس و ری مورد تاخت و تاز طغرل بیك سلجوقی و غزان (تركان غز)‌ قرار گرفت و عده‌ای از اهالی سمنان،‌ دامغان، خوار و برخی دیه‌های ری جان خود را از دست دادند.
بعد از انقراض سلسله غزنویان، تمامی ولایات غربی ایران به تصرف سلجوقیان درآمد و شماری از قلعه‌های پیروان حسن صباح، از جمله قلعه‌های اردهان و گردكوه در قومس و گرمسار تسخیر شد. به این ترتیب ناحیه‌ای كه خوار نیز جزء آن بود تا آخر سلطنت سلطان سنجر عملاً جزء متصرفات سلجوقیان محسوب می‌شد.
مقارن قیم علاءالدین تكش، مؤسس سلسله خوارزمشاهیان،‌ دامنه مبارزه علیه سلجوقیان به جلگه خوار نیز كشیده شد و تكش از خوار گذشت و ری را به تصرف خود در آورد.
حمله‌ مغول به ایران در سال 616 هجری قمری آغاز شد. خوار توسط قشون چنگیز به تصرف مغولان درآمد و هلاكوخان با تخریب و تصرف قلعه‌های فرقه اسماعیلیه، بالاخره طومار این فرقه را در هم پیچید. ایلخانان مدت‌ها بر این نواحی حكومت كردند تا اینكه سربداران با ظهور در شرق ایران علم مخالفت با مغولان را برافراشتند.
سربداران در زمان یحیی كرابی پنجمین امیر سربدار با از بین بردن طغای تیمورخان امیر ایلخان و قلع و قمع اردوی آن‌ها شهرهای استرآباد، بسطام، شاسفان، دامغان، سمنان، خوار و طبران را تصرف كردند،‌ ولی مقارن سال 766 هجری عده‌ای از صحرانشینان مغول تحت ریاست امیر ولی با تصرف كرمان به نواحی بسطام، دامغان، سمنان، فیروزكوه و خوار تاختند و این مناطق را از قلمرو سربداران خارج كردند.
در سال 909 هجری حكومت فیروزكوه و خوار با حمله شاه اسماعیل مؤسس سلسله صفوی از بین رفت. پس از انقراض صفویه به دست افغان‌ها و با ظهور نادر، حوادثی تازه در خوار به وقوع پیوست. آغامحمدخان قاجار پس از شكست لطفعلی خان زند و تأسیس دولت قاجاریه، مقر حكومت خود را به تهران منتقل كرد و برای ایجاد امنیت و حفظ پایتخت از تجاوز تركمانان، عده‌ای از افراد ایل اصانلو از محال خمسه زنجان را به خوار كوچاند و در دهات خالصه این ناحیه مسكن داد. به این ترتیب، منطقه خوار در دوره قاجاریه مورد توجه خاص حكمرانان این سلسله قرار گرفت.