شیوهٔ نگارگری قاجاریه

پیش از پایان سدهٔ دوازدهم هـ . ق خاندان شاهی كریمخان در برابر قدرت طلبی قاجاریان تاب مقاومت نیاورد و از عرصه فرمانروائی بیرون رانده شد .
قاجاریان تیره ای از تـركان بودند كه در استرآباد ( گرگان فعـلی ) در كنـارهٔ جنوب شرقی دریای خزر تمـركز داشتنـد ایـن قـوم پـس از دستیـابی به حكومت ایران به سركردگـی خـواجه سنگـدل بنام (( آقا محمدخان )) تهران را پایتخت خود قرار دادند كه هنوز باقی است . در سال ۱۲۱۲ هـ . ق جانشین آقا محمدخان یعنی برادرزاده اش فتحعلی شاه اقدام به احیاء نگارگری ایران پس از عصر صفویان نمود و مكتبی مشخص و پربار بوجود آورد .
فتحعلی شاه سه نقاش بزرگ میرزا بابا ، مهرعلی ، عبدالله خان را در خدمت داشت كه هر یك در نقاشی پرده های تمام قد فاخر از شاه سعی فراوان داشتند . مهرعلی ظاهراً بهترین نقاش و عبدالله خان ظاهراً طولانی ترین زمان از عمرش را در خدمت به هنر نگارگری گذراند و در سالخوردگی پیش از میانهٔ سدهٔ سیزدهم بدورود حیات گفت بزرگ ترین اثر عبدالله دیوار نگارهٔ معروف در تالار بارعام كاخ نگارستان بود كه در سال ۱۲۲۸ هـ . ق به پایان رسید و اكنون از میان رفته است . مجلس نقاشی عبارت بوده است از فتحعلیشاه برتخت در میان درباریان و گروهی از پسرانش با ردیفی از فرستادگان دولتهای خارجی مشتمل بر سرگوراوزلی از انگلستان و ژنرال گاردان از فرانسه ، تركیب بندی مجلس حاوی ۱۱۸ تن از حاضران در اندازهٔ طبیعی بوده است .
در دهه آخر فرمانروائی فتحعلی شاه ( وفات سال ۱۲۵۰ هـ . ق ) نسل جدیدی از نقاشان سر بر كشیدند . سید میرزا با تسلط در چهره سازی از پادشاه و خانواده اش و با مهارت در اجرای دو اسلوب رنگ روغن و نقاشی زیرلاكی آثاری اجرا كرد كه به شیوه ای كاملاً فردی و در حد كمال مهارت بود . نقاشی دیگر احمد ( احتمالاً از شاگردان مهرعلی ) ، چهرهٔ ممتازی از فتحعلی شاه ساخته است كه هم اكنون بر دیوار تالاری در سفارتخانه انگلستان در تهران آویخته است .
تعدادی از نقاشیهای احمد به دوره شاه بعدی یعنی محمدشاه تعلق دارد كه در آنها شاهد شیوهٔ بیشتر اروپائی مآبی هستیم . نقاشی معروف دیگر زمان فتحعلی شاه محمد نام داشت كه بیشتر استادی اش در بازنمائی زیبایان بدر چهره آشكار می شود و در صورتسازی مردانه كمتر موفق بوده است .

منبع : پایگاه تجاری و اطلاع‌رسانی صنایع دستی