توصیه لازم برای پیشگیری از سوء تغذیه کودکان

فقر غذائی و عفونت مکرر به سوء تغذیه و عدم رشد جسمی و روانی میلیون‌ها کودک منتهی می‌شود.
هفت پیام اساسی این فصل کمکی است به والدین تا بتوانند از سوء تغذیه اکثر کودکان، حتی در جوامع کم‌درآمد، پیشگیری کنند.
۱. کودکان بین سنین ۶ ماهگی تا سه سالگی، باید هر ماه وزن گردند، اگر در عرض مدت ۲ ماه متوالی وزن کودک اضافه نشد، مشکلی وجود دارد.
- اندازه‌گیری و اضافه شدن وزن در هر ماه به‌طور معمول نشانه مهمی از سلامت و رشد کودک است. مقایسه وزن کودک با وزن خودش در ماه‌های قبل قابل اهمیت است، اما مقایسه با وزن کودکان دیگر اهمیتی ندارد.
- بنابراین لازم است کودک نوپا هر ماه وزن شود. اگر کودک در عرض ۲ ماه وزنی اضافه نکرد باید والدین و کارمندان بهداشتی هوشیار بوده و اقدام کنند.
رشد کودک یا بیمار شدن، فقر غذائی یا عدم توجه به تعویق خواهد افتاد.
سطور ذیل دلایل کمبود رشد و همچنین اقدامات مهم دیگری را مطرح می‌کند تا والدین با انجام آن‌ها بتوانند به رشد مناسب کودک کمک کنند.
۲. شیر مادر به تنهائی بهترین غذای ممکن برای حدود ۶ ماه اول زندگی کودک است.
- از لحظه تولد تا حدود ۶ ماهگی، شیر مادر بهترین غذا و آشامیدنی برای رشد کودک است. در این چند ماه اول کودک بیشتر در معرض خطر قرار دارد و شیر مادر، کمکی برای حفاظت کودک در مقابل اسهال و سایر بیماری‌های شایع است.
- شیر مادر بهترین غذائی است که کودک می‌تواند بخورد، در صورت امکان تغذیه با شیر مادر تا ۲ سالگی یا بیش از آن باید ادامه یابد.
۳. در سنین حدود ۶ ماهگی، کودک علاوه بر شیر مادر به غذاهای دیگری نیاز دارد.
- اکثر نوزادان حدود شش ماهگی علاوه بر شیر مادر به سایر غذاها نیازمندند. نوزادی که قبلاً از شش ماهگی به اندازه کافی وزن اضافه نکرده، ممکن است به دفعات بیشتری نیازمند تغذیه با شیر مادر باشد. بعضی اوقات مسئله این است که به نوزاد آب داده می‌شود، این امر اغلب باعث می‌شود که کودک شیر کمتری بخورد.
- اگر کودک از قبل به‌طور مکرر با شیر مادر تغذیه می‌کرده، عدم افزایش وزن او نشانه آن است که از این به‌بعد علاوه بر شیر مادر به غذاهای دیگر نیاز دارد.
- برای نوزادی که به‌خوبی رشد می‌کند، غذای اضافی تا حدود هفت یا حتی هشت ماهگی ممکن است ضرورتی نداشته باشد. البته بعد از این سنین، کلیه کودکان علاوه بر شیر مادر به سایر غذاها نیز احتیاج دارند.
- برای اینکه شیر پستان قطع نشود، قبل از غذای کودک، شیر مادر به او بدهید. زیرا ممکن است بعد از غذای کمکی کودک تمایلی به مکیدن پستان نداشته باشد.
- حداقل روزی یک‌بار سبزی جوشانده، پوست کنده و به‌صورت پوره باید به غذاهای کودک اضافه شود.
- هر چه تنوع غذا برای کودک بیشتر باشد، بهتر است.
۴. به کودک زیر سه سال باید ۵ تا ۶ بار در روز غذا داده شود.
- معده کودک کوچک‌تر از معده بزرگسالان است، بنابراین او نمی‌تواند به اندازه بزرگسالان در یک وعده غذا بخورد. اما نیاز به انرژی فراوان دارد. بنابراین مشکل این است که به کودک انرژی لازم رسانده شود. با رعایت نکات ذیل، انرژی مورد نیاز کودک تأمین می‌گردد:
- به کودک چندین بار در روز غذا بدهید.
- به سوپ، فرنی یا پوره کودک، سبزی له شده، کمی روغن یا چربی اضافه کنید.
- غذای کودک نباید برای چند ساعت نگه داشته شود زیرا میکروب در آن رشد می‌کند و سبب بیماری کودک می‌شود. در صورتی‌که امکان تهیه ۵ تا ۶ نوبت غذای تازه در روز نباشد، می‌توان از غذاهای خشک یا غذای سبک مانند میوه، نان، بیسکویت، آجیل، نارگیل، موز و هر غذای سالمی که در دسترس است، در فواصل غذاهای اصلی، به کودک داد. شیر مادر نیز غذای بین روز مناسبی است که هم تمیز و هم بدون میکروب است.
۵. به غذای کودک زیر سه سال باید به مقدار کمی چربی یا روغن، بیش از غذای معمولی افراد خانواده اضافه گردد.
- برای تأمین انرژی مورد نیاز کودکان، غذای معمولی خانواده باید بیشتر از مواد انرژی‌زا تهیه شود. برای این منظور می‌توان به آن سبزی، روغن نارگیل، روغن ذرت، روغن بادام زمینی و یا حبوبات له شده اضافه کرد.
- شیر مادر رژیم غذائی کودک را غنی کرده و در صورت امکان تغذیه با شیر مادر باید تا پایان ۲ سالگی ادامه یابد.
۶. تمام کودکان احتیاج به غذاهای سرشار از ویتامین A، شیر مادر، سبزیجات یا برگ سبز و میوه‌ها و سبزیجات نارنجی رنگ دارند.
- هر ساله بیش از ۲۰۰ هزار کودک در اثر کمبود ویتامین A کور می‌شوند. ویتامین A می‌تواند کودک را در مقابل سایر بیماری‌ها مانند اسهال محافظت کند، لذا باید به‌عنوان جزء اصلی غذای روزانه کودک در نظر گرفته شود.
- ویتامین A در شیر مادر، سبزی‌های تازه، میوه‌های زرد و مرکبات و سبزی‌هائی مثل هویج و انبه وجود دارد.
- اگر کودکی دچار اسهال یا سرخک است، ویتامین A از بدنش دفع خواهد شد، که اغلب توسط شیر مادر و تغذیه بیشتر با میوه و سبزی جبران می‌شود.
۷. پس از بیماری، کودک روزانه نیازمند غذای اضافی حداقل به مدت یک هفته است.
- یکی از مهم‌ترین مهارت‌های والدین این است که بتوانند از توقف رشد کودک در زمان بیماری پیشگیری کنند. بسیاری از بیماری‌ها به‌خصوص اسهال یا سرخک باث بی‌اشتهائی و کاهش جذب غذا می‌شوند. اگر این مسئله چندین بار در سال اتفاق بیفتد رشد کودک به تعویق خواهد افتاد.
- بنابراین تشویق کودک بیمار به غذا خوردن و آشامیدنی امری مهم است. این کار در مورد کودکی که مایل به خوردن نیست بسیار مشکل است. اما ضروری است غذاهائی را که کودک دوست دارد، پیشنهاد کرد و به او غذاهای نرم و شیرین و در صورت امکان به مقدار کم در چند مرتبه خورانید. تغذیه با شیر مادر بسیار مهم است.
- وقتی بیماری پایان یافت، غذای اضافی لازم است تا کمبود وزن کودک جبران گردد. دادن یک وعده غذای اضافی در روز به‌مدت یک هفته یا بیشتر پس از بهبود بیماری بهترین روش است. کودک تا زمانی‌که به وزن قبل از بیماری خود برنگشته کاملاً بهبود نیافته است.
- همچنین پیشگیری از بیماری‌ها، رشد کودک را تضمین می‌کند.
- واکسیناسیون کودک خویش را تا قبل از پایان یک سالگی کامل کنید.