آلبرتوزاروس، دایناسوری از آلبرتا

● آناتومی
آلبرتوزاروس، یكی از اقوام تیرانوزاروس ركس بود. آلبرتوزاروس از تی ركس كوچكتربود و چند میلیون سال زودتر ازتی ركس زندگی می كرد. آلبرتوزاروس روی دو پا راه می رفت و سری بزرگ با دندانهایی تیز و اره مانند داشت. این جانور بر روی بازوهای كوتاهش، دستانی دو انگشتی داشت. دم بلند این دایناسور، برای برقراری تعادل و چرخش سریع مناسب بود. پاهای پشتی این جاندار بسیار قدرتمند، سه انگشتی و دارای چنگال بودند.
طول آلبرتوزاروس،‌ حدود ۳۰ فوت(۹ متر)، ارتفاع آن حدود ۱۱ فوت(۴/۳ متر) و وزن آن حدود ۳ تن(به طور متوسط ۲۵۰۰كیلوگرم) بود. آرواره پایینی آلبرتوزاروس، بین ۱۴ تا ۱۶ دندان و آرواره بالایی بین ۱۹-۱۷ دندان داشت. در هر آرواره یك ردیف دندان وجود داشت اما از زیرهر دندان حداقل یك دندان جایگزین رشد می كرد.
آلبرتوزاروس نوعی تروپود بود كه در دوره كرتاسه در انتهای دوران مزوزوییك می زیست.
● زمان زیست آلبرتوزاروس
آلبرتوزاروسها، در دوره كرتاسه پسین، حدود ۷۴-۷۶ میلیون سال پیش تا انتهای مزووزییك،‌عصر خزندگان می زیستند.
● تغذیه
آلبرتوزاروس گوشتخوار بوده و احتمالا دایناسورهای گیاهخوار را می خورده است.
● گروهی از آلبرتوزاروسها:
دیرینه شناس، فیلیپ كوری نه فسیل آلبرتوزاروس ساركوفاگوس را با هم پیداكرد. از آنجایی كه سن این دایناسورها مختلف بود، ‌احتمالامربوط به یك گله بوده اند كه با هم زندگی می كرده اند(حداقل به صورت موقتی). این تصور كه این دایناسورهای درنده با هم شكار می كرده اند، بسیار ترسناك است.
● تحرك
آلبرتوزاروس روی دو پای ماهیچه ای راه می رفت. در مورد اینكه آیا تروپودهای بزرگ و دارای بازوان كوتاه(مثل تی ركس، گیگانتوزاروس، آلبرتوزاروس وآلوزاروس) می توانسته اند خیلی سریع بدوند یا نه تردید وجود دارد زیرا اگر آنها زمین بیفتند، بازوهای كوتاه آنها نمی شكند بلكه خیلی بد صدمه می بینند(جیمز فارلو،۱۹۹۵). این بدان معناست كه تروپودهای بزرگ،‌جانورانی كندرو و آهسته بوده اند.
دكتر بروس روتچیلد، از مركز استخوان شناسی شمال شرق اهایو، شواهدی از ۱۴ دنده شكسته شده را در آلوزاروسها پیدا كرد كه زخمهای التیام یافته ای را نشان می دادند كه احتمالا در اثر سقوط جانور به وجود آمده بودند. به احتمال زیاد این زخمها به هنگام دویدن ایجاد شده بودند(همان طور كه در ۱۶ آوریل ۱۹۹۸، در مجله دانشمند جدید گزارش شد).
تجزیه اشعه ایكس آلوزاروس نشان داد كه دنده های آلوزاروس، در نزدیكی شانه(استخوان كتف) ترك خورده و التیام یافته بود. آلوزاروس، بعد از سقوط كه احتمالا به هنگام دویدن رخ می داده است، قادر به ترمیم زخمهای خود بود. بنابراین این نظریه كه احتمالا تروپودهای بزرگ و كوتاه دست،‌چون بعد از سقوط توانایی ترمیم زخمهای خود را نداشته اند پس قادر به دویدن هم نبوده اند، حداقل در مورد آلوزاروسها اشتباه است. آلوزاروسها، بارها بعد از صدمات جدی، زخمهای خود را ترمیم كرده اند.
در سال ۱۹۹۵،‌جیمز فارلو،‌از دانشگاه ایندیانا- پوردو،‌ عنوان كرد كه یك تی ركس بزرگ نمی توانسته با سرعت بیش از ۲۰ مایل در ساعت(۳۲ كیلومتر در ساعت) بدود، زیرا اگر با سرعتی بیشتر از این می دوید، آسیبهای ناشی از زمین خوردن به حدی شدید بود كه احتمالا منجر به مرگ دایناسور می شد. وزن تی ركس حدود ۶ تن و ارتفاع آن بیش از ۲۰فوت(۶ متر) بوده اما آلوزاروس اندكی كوچكتر بوده و حدود ۳ تن وزن و ۵/۱۶ فوت(۵ متر) طول داشته است. فارلو می افزایدتحلیل روچیلد مبتنی براین فرض است كه آلوزاروس كوچكتر از تی ركس بوده است(بدن كوچكتر او باعث می شد كه برخورد وی با زمین شدت كمتری داشته باشد بنابراین این جانور بعد از سقوط به هنگام دویدن، قادر به ترمیم خود بوده است). آلبرتوزاروس هم كوچكتر از تی ركس بوده و احتمالا دونده سریعتری هم بوده است.
● كشف فسیلها
نخستین بار،‌ آلبرتوزاروس، در سال ۱۸۸۴، توسط ژوزف بور تیرل،در كانادای غربی از زیرخاك بیرون آورده شد. آلبرتوزاروس، در سال ۱۸۸۴، توسط اچ. اف. اسبورن نامگذاری شد. تعداد زیادی از فسیلهای آلبرتوزاروس در آلبرتای كانادا و در آمریكای غربی یافت شدند. این فسیلها گورگوزاروس نامیده شدند كه نمونه های نابالغ(جوان) آلبرتوزاروس بودند.
●● طبقه بندی
● آلبرتوزاروسها متعلقند به:
قلمرو(جانوران)
شاخه مهره داران(دارای طناب عصبی پشتی هستند كه در مغز خاتمه می یابد)
رده آركوزاریا(دیاپسیدها با دندانهای سرپیچی و غیره)
راسته ساریچیا- دایناسورهای جهنده.
زیرراسته تروپودا- گوشتخواران دوپا.
سوپرخانواده مانیراپتوریفورمها-كوئلوزاروسهای تكامل یافته كه استخوان مچ تركیبی دارند.
● جنس آلبرتوزاروس
گونه ساركوفاگوس(نامگذاری گونه: اسبورن،۱۹۰۵).
گونه گراندیس (نامگذاری گونه: مارش،‌۱۸۹۰،‌گونه مشكوكی كه در ابتدا اورنیتومیموس نامیده می شد).
▪ توجه: تصور می شد كه گورگوزاروس،‌ نام اشتباه آلبرتوزاروس است اما امروزه اعتقاد براین است كه جنس مجزایی از تیرانوزاریدهاست.
● فعالیتهای آلبرتوزاروس
آلبرتوزاروس،‌دایناسوری بزرگ و گوشتخوار بود، نوعی تیرانوزارید كه در دوره كرتاسه پسین، حدود ۷۴- ۷۶ میلیون سال قبل می زیست. آلبرتوزاروس، كوچكتراز تی ركس بود و چند میلیون سال زودتر از تی ركس زندگی می كرد.
● فسیلها
فسیلهای بسیاری از آلبرتوزاروس در آلبرتای كانادا و در غرب ایالات متحده یافت شده اند. این فسیلها گورگوزاروس نامیده شدند و این نام به نمونه های نابالغ(جوان) آلبرتوزاروس داده شد
● نام: آلبرتوزاروس(به معنای دایناسور آلبرتا)، در سال ۱۸۸۴، توسط ژوزف بور تیرل و از روی فسیلهایی كه در كانادای غربی یافت شده بودند، نامگذاری شد. گونه نوعی، آلبرتوزاروس ساركوفاگوس است.

منبع : پایگاه داده های علوم زمین کشور