تماشای ستارگان به همراه گالیله

هیجان تماشای ستارگان از درون یک تلسکوپ و اینکه به محض اولین نگاه از درون چشمی آن یک کشف جدید را انجام بدهید را تصور کنید.این کار این روزها برای ما به ندرت اتفاق می افتد چرا که بسیاری از آماتور ها و ستاره شناسان حرفه ای هرشب آسمان را میان خود قسمت می کنند.اما چهار قرن پیش تلسکوپ یک اختراع نو و انقلابی بود و زمانی که دانشمند بزرگ گالیلیو گالیله برای اولین بار در اواخر سال ۱۶۰۹ تلسکوپش را به سوی آسمان نشانه رفت از چیزهایی که پس از آن هر شب می دید شگفت زده شد.
تصاویر غیر منتظره ای که او هر شب از درون اختراع خود می دید تمام زندگی اش و همچنین زندگی مردم زمین را متحول کرد.شما هم می توانید راهی که گالیله طی کرد را بپیمایید،همان چشم اندازهای آسمانی که او تماشا می کرد را تماشا کنید .از دره های ماه گرفته تا منظومه ی مینیاتوری ژوپیتر.وقتی که شما بعضی از شگفتی های آسمان شب را مشاهده می کنید به عنوان رصد گر مهارت هایی را کسب می کنید و برای مناظر شگفتی که گالیله با چشمان جستجوگرش از درون تلسکوپش دید احترام قایل می شوید.
قبل از آنکه تلسکوپ اختراع شود بسیاری از دانشمندان و فرهیختگان مدل های جهان شناختی که از زمان ارسطو و هم عصرانش در قرن چهارم قبل از میلاد انتشار یافته بود را تایید می کردند.در نظر آن هازمین بی حرکت در مرکز عالم قرار داشت در حالی که خورشید،ماه،سیاره ها و ستارگان بر سطح درونی کره هایی شیشه ای پیرامون زمین در گردش بودند به مانند لایه های پیاز.کره های کریستالی با سرعت های گوناگونی گردش می کردند،مثلا خورشید زمین را به طور کامل در یک روز دور می زد در حالی که ستارگان گردششان به دور زمین یک سال تمام طول می کشید و بر خلاف ماده ی زمینی کره ها و هر آنچه در آنها بود اعم از ماه،خورشید و ستارگان از ماده ی کامل و بدون نقص به نام اتر تشکیل شده بودند. در قرن دوم پس از میلاد ستاره شناس و زمین شناس پر نفوذ بطلمیوس یک مدل جهان شناختی کامل تر و استادانه تر از جهان کریستالی را ارایه داد که برای نزدیک به ۱۵۰۰ سال بدون تغییر باقی ماند.
این کار به کمی تخیل نیاز دارد ولی به آسمان شب نگاه کنید و اندیشه کنید که این آسمان برای مردمان قبل از گالیله چگونه نمایان می شده است.تلاش کنید که ستارگان را نه به عنوان خورشیدهای دور دست بلکه مرواریدهای نورانی از انتهای عالم در ذهن تجسم کنید.سیارات را نیز به مثابه ی نقاطی کامل و بی نقص ساخته شده از اتر به جای منظومه هایی با اقمار خودشان در نظر بگیرید.
البته همه ی مردم هم نظرات ارسطو و بطلمیوس را باور نداشتند.در سال ۱۵۴۳ میلادی نیکولاس کوپرنیکوس یک مقاله ی کاملا بنیادین و متفاوت را منتشر کرد که در آن خورشید را در مرکز عالم قرار میداد در حالی که زمین ودیگر سیارات در مدارهایی پیرامون آن در گردش بودند.این یک روی گردانی بسیار جدی بود ولی همچنان بسیاری از صاحب منصبان به باور تئوری بطلمیوس ادامه دادند.
اما همه ی ان ها هم در نهایت به پایان رسید.در اکتبر ۱۶۰۸ یک عینک ساز هلندی به نام هانس لپرشی یک اختراع جدید را معرفی کرد به نام kijker یا بیننده (looker) .این یک لوله با یک عدسی کوژدر جلو و یک عدسی کاو در طرف دیگر به عنوان چشمی بود،تلفیقی از عدسی ها که می توانست اشیای دور را نزدیک نشان دهد.
بیشتر مردم تصور می‌کنند که باید دلیل و توجیهی فیزیکی برای این پدیده وجود داشته باشد. گاهی حتی نظریاتی هم مطرح می‌شود که ماه باید آن هنگام که طلوع می‌کند، نزدیک‌تر باشد و یا لایه‌های جوی در افق همچون یک عدسی عمل می‌کند. هر چند این دلایل در نگاه اول غیرمعقول به نظر نمی‌رسند اما کاملا نادرست هستند.
ماه ها بعد خبر اختراع جدید لپرشی به گالیله در ایتالیا رسید،کسی که به سرعت دستگاهی از همین نوع برای خود ساخت.در آگوست ۱۶۰۹ گالیله یک تلسکوپ با بزرگنمایی ۸ برابر ساخت و آن را برای حاکم وقت ونیز به نمایش گذاشت.حاکم ونیز شگفت زده شد و حقوقش را دو برابر کرد و نیز شغلش را برایش تا آخر عمر تضمین کرد.گالیله سپس یک تلسکوپ با بزرگنمایی ۲۰ برابر ساخت و در اکتبر یا نوامبر شروع به مطالعه ی آسمان شب کرد.در مقایسه با تلسکوپ های شکستی امروزی وسیله ای که گالیله ساخت چندان قدرتمند نبود. عدسی شیی آن فقط ۳۷mm قطر داشت و میدان دید فقط ۱۵ اینچ در هر ۱۰۰ یارد بود.که بسیار باریک تر از بسیاری از دوربین های امروزی بود.ولی همچنان این تلسکوپ به اندازه ی کافی بدرد بخور بود تا بتواند اکتشافاتی در نجوم را به ارمغان بیاورد مانند بسیاری از منجمان آماتور امروزی گالیله هم اول از مطالعه ی ماه شروع کردواو حتی با تلسکوپش چهار قمر مشتری را هم رصد کرد،فاز های زهره را دید وحتی حلقه های زحل را هم تشخیص داد(البته او هیچگاه نفهمید که آنها حلقه هایی به دور زحل هستند).همچنین لازم به ذکر است که گالیله در ونیز که آن دوره بزرگترین و بهترین کارگاه های عدسی سازی در جهان را داشت زندگی می کرد.

ترجمه و ارسال:مهدی مومن زاده

منبع : آسمان پارس