آرامش در حضور دیگران (بررسی آغاز به کار شبکه press tv)

بالاخره کشورهای غیرانگلیسی‌زبان فهمیدند با هیچ ابزاری نمی‌توانند در مقابل موج‌های خبری که غربیان با استفاده از رسانه‌های خود در همسو کردن افکار عمومی جهانی به‌وجود می‌آورند، مقابله کنند؛ مگر اینکه به سلاحی مانند آن‌ها و با زبان آن‌ها مسلح شوند. به همین دلیل است که در همین دو سال اخیر شاهد راه‌اندازی چهار یا پنج شبکه خبری انگلیسی از سوی کشورهای غیرانگلیسی‌زبانa بوده‌ایم. حتی فرانسه که در دفاع سفت و سخت از زبان و ادبیات فرانسوی - در مقابل زبان انگلیسی - شهره ملت‌های دنیا بود هم از قافله عقب نماند و کانال خبری «فرانسه ۲۴» را در ۶ دسامبر ۲۰۰۶ افتتاح کرد.
البته شاید بتوان از روسیه بعنوان سردمدار نهضت راه‌اندازی شبکه‌های خبری انگلیسی زبان در دو سال اخیر نام برد که با تأسیس شبکه «روسیه امروز» (Russia Today) در ۱۰ دسامبر ۲۰۰۵ در پی ارائه دیدگاه‌ها و چشم‌اندازهای روسی درباره اخبار و رویدادهای جهانی بوده است. پس از آن، الجزیره انگلیسی، به عنوان اولین شبکه خبری انگلیسی زبان خاورمیانه، در حالی در ۱۵ نوامبر ۲۰۰۶ کار خود را آغاز کرد که شبکه الجزیره عربی توفیق چشمگیری در جذب مخاطبان دنیای عرب به دست آورده بود.
الجزیره انگلیسی که خاستگاه اصلی آن کشور قطر است، هیچ‌گاه بر ارائه دیدگاهی عربی یا مختص دولت قطر درباره اخبار و رویدادهای جهانی تکیه نداشته و از همان ابتدا خود را شبکه خبری بین‌المللی معرفی کرده است. اگر هم تأکیدی بوده، بر پوشش خبری رویدادهای کشورهای در حال توسعه بوده و معمولاً نامی از ملت‌های عرب بطور خاص، برده نشده است. با این تفاصیل است که هنوز چند ماه از راه‌اندازی این شبکه نگذشته که نام آن هم‌طراز با BBC و CNN در گزارشگری اخبار بین‌المللی برده می‌شود.
پاکستان هم از جمله کشورهایی بوده است که تقریباً همزمان با ایران در جولای ۲۰۰۷ شبکه خبری انگلیسی خود را با عنوان اخبار (Dawn News) افتتاح کرد.
دوم جولای امسال هم روزی بود که با افتتاح رسمی شبکه خبری ۲۴ ساعته انگلیسی زبان ایران، مدیران آن، خبر از ارائه دیدگاه‌هایی متفاوت از دیدگاه‌ها و روش‌های فعلی رسانه‌های انگلیسی زبان در دنیا دارند. آن‌ها با تأکید بر این که در پی ارائه بی‌طرفانه اخبار هستند، در پاسخ به پرسشی درباره این که آیا پرس‌تی‌وی، نسخه ایرانی الجزیره انگلیسی است، قویاً اعلام کردند عملکرد الجزیره را به هیچ‌وجه بی‌طرفانه نمی‌دانند، چرا که «الجزیره در نوع پوشش و انتقال اخبار حمایت خود را از حکومت طالبان در افغانستان و صدام حسین در عراق نشان داده است.»
آنچه محمد سرفراز ـ مدیر این شبکه ـ در ابتدای راه‌اندازی آن گفته است تأکید بر ارائه دیدگاه‌هایی «متفاوت» درباره وضعیت امنیت عراق، تهدیدهای ارتش امریکا و فشارهای موجود جهانی برای استقرار دموکراسی در خاورمیانه است.
پرس‌تی‌وی با ۲۶ خبرنگار در لندن، نیویورک، واشنگتن، بیروت، دمشق، مسکو، غزه، رام‌الله، رم، بروکسل، پکن و قاهره در پی ارائه ۲۴ ساعته اخبار خاورمیانه و تحلیل رویدادهای جهانی از «زاویه‌ای دیگر» به زبان انگلیسی است. هرچند که BBC و فاکس‌نیوز هنگام اعلام خبر راه‌اندازی این شبکه، آن را شبکه‌ای شیعی و سخنگوی شیعیان جهان اعلام کردند، ولی دست‌اندرکاران پرس‌تی‌وی هیچ‌گاه بطور روشن و واضح اعلام نکرده‌اند که می‌خواهند با نگاهی ایرانی رویدادها را تحلیل کنند، یا نگاهی اسلامی بطور عام و یا نگاهی شیعی بطور خاص. آنچه صرفاً از سوی آنان مورد تأکید قرار گرفته نگاهی کاملاً «متفاوت» از دیدگاه‌های رسانه‌های موجود است؛ رسانه‌هایی که به زعم اقای سرفراز به دو دسته رسانه غربی (نظیرBBC ، CNN) و غیرغربی (الجزیره)‌تقسیم می‌شود؛ و پرس‌تی‌وی در پی آن است که چشم‌انداز سومی را در پوشش و تحلیل رویدادهای جهانی در پیش گیرد. البته با توجه به نوپا بودن شبکه هنوز جزییات و تفاوت‌های روشن آن با رویکردهای رایج شبکه‌های خبری مشهور دنیا مشخص نیست.
مثلاً نه تنها مدیرعامل شبکه فرانسه ۲۴ به وضوح اعلام می‌کند که «هدف ما پوشش اخبار جهانی با نگاهی فرانسوی است.» بلکه خبرنگاران این شبکه قراردادی را امضا می‌کنند که براساس آن موظفند «اخبار بین‌المللی را با دیدگاه‌های فرانسوی پوشش و ارزش‌های فرانسه را در سرتاسر جهان اشاعه دهند.» شاید اگر مسئولان پرس‌تی‌وی رویکرد خود را روشن‌تر بیان کنند، نیازی نباشد تا توجه آنها را به نکاتی در خصوص رقابت‌ با شبکه‌هایی مانند BBC و CNN جلب کنیم.
اول این که، این شبکه گران‌ترین پروژه رادیو، تلویزیونی ایران در سال‌های بعد از انقلاب بوده است. هرچند شهاب مساوات، مدیر ارتباطات این شبکه، تأکید می‌کند تنها بودجه این شبکه از سوی دولت تأمین می‌شود، ولی به هیچ‌وجه تحت نظارت دولت نیست، تأکید تمام شبکه‌های خبری دنیا بر دولتی بودن آن خالی از شیطنت نیست؛ شبکه‌های مشهور خبری بین‌المللی هیچ‌گاه دولتی نبوده‌اند. آن‌ها فرای دولت‌ها هستند و همواره بر این امر تأکید می‌کنند. آن‌ها هستند که تعیین‌کننده برخی امور در دولت‌ها هستند، نه دولت‌ها تعیین‌کننده خط‌مشی و سیاست‌های آن‌ها. هرچند که بخواهیم بر این امر صحه بگذاریم که به هر حال آنان از بعضی دولت‌ها بیش از دیگران طرفداری می‌کنند.
نکته دیگر آن که مثلاً شبکه خبری روسیه امروز - که متولی آن خبرگزاری دولتی روسیه است - و شبکه فرانسه۲۴ - که از سوی دولت فرانسه حمایت و هدایت می‌شود - هم شبکه‌هایی کاملاً دولتی به حساب می‌آیند، اما آنها از ابتدای کار تکلیف خود را روشن کرده‌اند. آن‌ها می‌خواهند شبکه‌ای انگلیسی زبان برای یک میلیارد مخاطب انگلیسی زبان از دریچه چشم مردم فرانسه یا روسیه باشند. در واقع می‌خواهند به زبان انگلیسی ـ زبان اول جهان ـ نه تنها خود را به سایر مردم دنیا بشناسانند بلکه مردم دنیا را با تحلیل‌ها و شیوه‌های نگاه خود درباره رویدادهای بین‌المللی آشنا کنند.
همچنین توجه به این موضوع جالب است که بودجه سالانه پرس‌تی‌وی حدود ۲۵۰ میلیارد ریال (۲۵ میلیون دلار) اعلام شده است. شبکه روسیه امروز هم که بیشتر نقش خود را بعنوان معرفی روسیه به مردم دنیا تقویت کرده است، با بودجه‌ای معادل ۳۰ میلیون دلار راه‌اندازی شده و براساس آمار بودجه شبکه فرانسه ۲۴ هم حدود ۸۶ میلیون یورو برآورد شده است.
بودجه این شبکه‌ها را مقایسه کنید با بودجه سالیانه CNN که معادل ۹۰۰ میلیون یورو است که البته برای شبکه خبری ۲۴ ساعته بین‌المللی که در اغلب نقاط جهان خبرنگار و امکانات فنی در اختیار دارد، معقول به نظر رسد.
هرچند بودجه CNN هم در اولین سال راه‌اندازی این مقدار نبوده است، اما مسئله مهم آن است که پرس‌تی‌وی دقیقاً می‌خواهد با چه نوع رسانه‌هایی در دنیا رقابت کند و دقیقاً می‌خواهد سخنگوی چه طیفی از مردم جهان باشد؟ آیا صرف اظهار «متفاوت بودن» بدون روشن کردن مؤلفه‌های دقیق آن برای رقابت در راه پرفراز و نشیب و در عین‌حال پر از رقیبان بسیار حرفه‌ای در دنیای رسانه‌های انگلیسی زبان کافی‌ست؟
▪ شبکه خبری روسیه امروز (Russia Today)
این شبکه در ۱۰ دسامبر ۲۰۰۵ از سوی خبرگزاری دولتی روسیه به منظور ارائه دیدگاه‌های روسی از رویدادهای روسیه و جهان راه اندازی شد. اغلب برنامه‌های این شبکه خبری انگلیسی زبان مختص به ارائه اخبار روسیه و جهان است و البته برنامه‌هایی درباره اقتصاد، تجارت و ورزش هم نمایش می‌دهد. به علاوه، برنامه‌های مستند، گزارش و تحلیل‌هایی هم درباره زندگی مردم روسیه و تاریخ این کشور بخش دیگری از برنامه‌های این شبکه خبری را تشکیل می‌دهد.
این شبکه که هزینه راه‌اندزای آن حدود ۳۰ میلیون دلار بوده است، مانند الجزیره انگلیسی و فرانسه ۲۴ تلاش می‌کند تا جایگزینی برای دیدگاه‌های غربی رسانه‌های بین‌المللی باشد. این شبکه از دسامبر ۲۰۰۶ به بعد تمرکز بیشتری بر ارائه اخبار روسیه برای مخاطبان جهانی دارد و کمتر در پی پوشش اخبار جهانی است. حدود ۲۰۰ خبرنگار در این شبکه مشغول به کارند.
www.RussiaToday.ru
▪ شبکه خبری الجزیره انگلیسی AljazeeraEnglish
این شبکه که در ۱۵ نوامبر ۲۰۰۶ آغاز به کار کرد، اخبار روزانه خود را از استودیوهای متفاوتی در دوحه، لندن، کوالالامپور و واشنگتن دی‌سی پخش می‌کند. الجزیره که اولین شبکه خبری انگلیسی زبان خاورمیانه محسوب می‌شود، برای پوشش مناسب‌تراخبار کشورهای در حال توسعه آغاز به کار کرد.
این شبکه ابتدا قرار بود در ژوئن ۲۰۰۶ کار خود را آغاز کند که به دلیل آماده نبودن برخی امکانات فنی، افتتاح آن تا نیمه نوامبر به تأخیر افتاد.

این شبکه علاوه بر چهار دفتر اصلی، دارای ۲۱ دفتر در سرتاسر دنیا برای جمع‌آوری و تهیه اخبار هستند. بیروت، دارالسلام، رام‌الله، غزه، قاهره، نایروبی، ژوهانسبورگ و حراره، پکن، دهلی، اسلام‌آباد، جاکارتا، مانیل و سیدنی از جمله این دفاتر هستند.
www.aljazeera.net/english
▪ شبکه خبری فرانسه ۲۴ Ferance ۲۴
اولین شبکه بین‌المللی خبری فرانسه برای رقابت با BBC و CNN کار خود را در ۶ دسامبر ۲۰۰۶ با حضور ژاک‌شیراک افتتاح شد. بودجه این شبکه که حدود ۸۶ میلیون یورو در سال است، منتقدان را واداشته تا چنین بودجه‌ای را برای رقابت با شبکه‌های خبری مشهور بین‌المللی ناچیز ارزیابی کنند. کانال فرانسه ۲۴ که دارای ۱۷۰ خبرنگار است، در نظر دارد در آینده بخش‌های اسپانیایی و عربی را نیز به برنامه‌های خود اضافه کند.
این شبکه اصرار دارد که مستقل است و وابستگی به دولت ندارد، هرچند که بودجه آن از سوی دولت فرانسه تأمین می‌شود. دفتر اصلی این شبکه که در پاریس است، در نظر دارد بر برنامه‌های خود تأکید بیشتری بر مباحثه، دیالوگ و نقش تفاوت‌های فرهنگی کند.
▪ شبکه خبری داون‌نیوز پاکستان Dawn News
اولین شبکه خبری انگلیسی زبان پاکستان که کار خود را به شکل آزمایشی از می ۲۰۰۷ آغاز کرده بود، در جولای ۲۰۰۷ به‌طور رسمی از سوی پرویز مشرف، رئیس جمهوری این کشور افتتاح شد.
www.dawn.com

منبع : فرهنگ‌سرای‌رسانه