تاکستان

تاكستان را با پیشینه ای حدود ۷۰۰۰ سال جزو قدیمی ترین شهرهای ایران و جهان می دانند. این منطقه مسیر عبور جاده قدیمی، پررفت و آمد و جهانی ابریشم بوده كه سران معروف جهان برای تصاحب آن جنگ های زیادی كرده اند. تاكستان که به سرزمین «تات ها» معروف بوده درگذشته «سیاده» یا «سیادهن» نامیده می شد. نام «سیادهن» بر روی یکی از كتیبه های دوران هخامنشی موسوم به پیوتین گرایا حك شده است. این کتیبه که از قدیمی ترین اسناد نوشتاری این شهرستان است، به زبان یونانی نوشته شده و هم اكنون در موزه شهر وین، نگه داری می شود. تاكستان در باختر قزوین واقع شده وعوامل اقتصادی از جمله آب و هوای مناسب، حاصل خیزی خاك و دست رسی به آب مورد نیاز برای كشاورزی سبب گسترش و توسعه اقتصادی تاكستان شده است. باغ های انگوراین شهرستان شهرت فراوانی دارند كه در كنار دشت های حاصل خیز و پربركت منطقه؛ علاوه بر جاذبه های خاص, كشت انواع محصولات كشاورزی نیز در آن ها جریان دارد. تاكستان در زمینه گردشگری پیشرفت شایانی نداشته ولی دارای توان های بالقوه زیادی در زمینه گردشگری مذهبی و طبیعی است.
●مکان های دیدنی و تاریخی
شهرستان تاكستان در زمینه گردشگری مذهبی و طبیعی دارای توان های بالقوه زیادی است كه نشان از پتانسیل بالای این منطقه دارد. بناهای تاریخی و معماری این شهرستان شامل: بناهای مذهبی, امام زاده ها و هم چنین قلعه های قدیمی است و مكان های طبیعی نیز شامل: چشمه های آب گرم كه در زمینه توریسم درمانی مفیدند و باغ های زیبای انگور می شوند كه هنوز از این جاذبه ها بهره برداری مطلوب و در شان این شهرستان با اهمیت نشده است.
●صنایع و معادن
صنایع شهرستان قزوین در دو دسته صنایع دستی و صنایع ماشینی تقسیم بندی می شوند. مردم شهرستان تاكستان مانند مردم دیگر شهرهای ایران در صنایع دستی و آفریدن اثرهای هنرمندانه، سابقه طولانی دارند. انواع سفال و ظروف سفالی، گیوه, انواع سبد، قالی، گلیم و نقش های منجوق دوزی شده از جمله مهم ترین صنایع دستی تاكستان است. این شهرستان از رونق صنعتی خوبی برخوردار است و صنایع ماشینی نسبتا خوبی در این شهرستان وجود دارد که شهر صنعتی تاكستان گواه این مطلب است. تاكستان دارای صدها كارخانه مختلف تولیدی از جمله سرنگ، باندهای پزشكی،‌ حشره كش ها، صابون، شیشه دارویی، الكترود، رزین ها، ژنراتور، نخ، لودر، چدن ریخته گری شده نشكن، رینگ، كربن نسوز، كلاچ و… است.
به طور كلی اقتصاد و بازرگانی شهرستان تاكستان بر پایه كشاورزی، دام داری، صنعت, معدن و خدمات استواراست و عوامل ارتباطی، بازرگانی, صنعتی و خدماتی مناسب نیز به گسترش و پیشرفت بازرگانی منطقه كمك شایانی کرده است.
●کشاورزی و دام داری
كشاورزی یكی از شغل های اصلی مردم تاكستان است. آب و هوای مناسب برای باغ داری به ویژه پرورش انگور، ‌تنوع ناهمواری ها،‌ وجود زمین های حاصل خیز و دست رسی به‌ آب های سطحی و زیرزمینی كافی، سبب رونق كشاورزی در ناحیه تاكستان شده است. عمده ترین محصولات كشاورزی تاكستان عبارتند از: انگور، گوجه فرنگی، سیب زمینی، گردو، بنشن، بادام، انواع میوه و صیفی جات.
به واسطه وجود منابع طبیعی مناسب، تاكستان از دام داری خوبی نیز برخوردار است و یكی از مهره های كلیدی دام داری استان قزوین به شمار می آید. دام داری نیز مانند کشاورزی از شغل های اصلی مردم منطقه است و پرورش دام و طیور از جمله مهم ترین منابع درآمد مردم شهرستان محسوب می شود.
●وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
تاكستان که به سرزمین «تات ها» معروف بود در گذشته «سیاده» یا «سیادهن» نامیده می شد. به قول برخی مورخان «سیادهن» یا «سیادهان» تغییرشكل یافته واژه «سه دهان» بوده و خود آن نیز صورت معرب لغت «سه دژان» پارسی است. هم چنین نام «سیادهن» بر روی یکی از كتیبه های دوران هخامنشی - مربوط به ۲۳۰۰ سال قبل - موسوم به پیوتین گرایا نیز حك شده است. این کتیبه که از قدیمی ترین اسناد نوشتاری این شهرستان است، به زبان یونانی نوشته شده است و هم اكنون در موزه شهر وین، پایتخت اتریش نگه داری می شود. دراین كتیبه چنین آمده است: «سیادان (نام پیشین تاكستان) و ساوه از شهرهای سرسبز شمال فلات ایران است.» تاریخ این شهر با ورود اولین دسته های اقوام آریایی به این سرزمین رقم خورده است و در سلسله ها و حكومت های قبل از اسلام در ایران، صعودها و فرودهای بسیاری بر خود دیده است. آثار گچ بری جالب مربوط به دوره ساسانی كه در تپه خندو واقع در شمال خاوری تاكستان به دست آمده است، نشانه آبادانی این منطقه در آن دوران است.
بر اساس شواهد و بررسی های باستان شناسی انجام شده در تپه خله كو ایجاد هسته اولیه شهر به ۷۰۰۰ سال پیش باز می گردد كه همین سندعلمی، تاكستان را جزو قدیمی ترین شهرهای ایران و حتی دنیا قرار می دهد. روی همین اصل باید تحقیقات علمی - در مورد عمر این شهرستان - در این منطقه تكمیل تر شود. این شهرستان با توجه به این که قدیمی ترین شهر منطقه است، قدیمی ترین اثر باستانی این محدوده، یعنی بقعه پیر را نیز در خود جای داده است. هم چنین مسیر عبور جاده قدیمی، پر رفت و آمد و جهانی ابریشم از این شهر بوده است. طی حدود ده هزار سال، این مسیرنقش عظیمی در نقل و انتقال مواد، فرهنگ، آیین، تكنولوژی و ایجاد و توسعه روابط فرهنگی و اقتصادی و نزدیكی ملت ها به عهده داشته و همانند رود بزرگی آسیا را به اروپا پیوند داده است. جاده ابریشم - که افرادی چون كوروش و كراسوس رومی و اسكندر مقدونی بر سر تسلط بر آن جان باختند - به خاطر وجود سنگ ابسیدین و موقعیت استراتژیك مناسب از تاکستان عبور می كرده است.
در زمان هخامنشیان برای یکی از راه های ارتباطی ساخته شده توسط داریوش اول چاپارخانه مهمی در تاكستان بنا شد كه محل آن روبه روی بقعه پیراست و عده ای وجه تسمیه «سیادان» را به خاطر وجود همین چاپارخانه می دانند. تاكستان در اواخر حكومت شاهان هخامنشی، بعد از مقاومت در برابر سپاه اسكندر و شکست خوردن از او، متحمل خسارات فراوانی شد. طبق تحقیقات و مطالب آورده شده در کتاب «ایستگاه های پارتی» چاپ فیلادلفیای آمریكا (سده اول پیش از میلاد)، تاكستان از شهرهای مهم منطقه بوده و از بخش های سوق الجیشی امپراتوری اشكانیان در باختر كشور به حساب می آمده است. با توجه به اشیای به دست آمده از تپه های باستانی این شهرستان مشخص شده که تاکستان در زمان ساسانیان - آخرین سلسله ایران قبل از اسلام - شهری بسیار آباد بوده است. منطقه تاكستان به هنگام فتح ایران توسط اعراب (در زمان عمربن خطاب) به دست عروه بن زید خل طایی گشوده شد، اما مردم آن بر دین خود استوار مانده و خراج گزار شدند. در زمان امویان و سلجوقیان ناحیه تاکستان از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و در زمان ایل خانان با استقرار پایتخت در سلطانیه موقعیت جلگه تاكستان به نحو چشم گیری رونق یافت. آمدن سلطان محمد خدابنده به این شهر, ورق دیگری بر تاریخ این خطه افزود. این توجه و شکوفایی منطقه تاكستان در زمان صفویه هم ادامه پیدا کرد. بناها و مكان های به جای مانده از آن زمان؛ گواه محکمی بر این ادعا است. در ضمن چون تاكستان بر سر راه تهران - اروپا قرار داشته، بیش تر شاهان قاجار نیز به این شهر آمده و مدتی در آن مانده یا از آن می گذشتند و بالطبع مورد توجه و تفقد آنان قرار می گرفته است. این شهرستان هم اكنون یكی از معتبرترین شهرستان های استان قزوین است.
●مشخصات جغرافیایی
تاكستان در باختر استان قزوین قرار گرفته و مركز آن شهر تاكستان است. از نظرجغرافیایی در ۴۹ درجه و ۴۲ دقیقه درازای خاوری و ۳۶ درجه و ۰۴ دقیقه پهنای شمالی و در ارتفاع ۱۲۶۵ متری از سطح دریا واقع شده است. این شهرستان در ناحیه جنوب باختری شهرستان قزوین واقع شده و از باختر به استان زنجان، از جنوب به شهرستان بویین زهرا و از شمال و شمال خاوری به شهرستان قزوین محدود می شود. شهرستان تاكستان از شهرها و روستاهای متعدد تشكیل شده است و شهر تاكستان از دو بخش قدیم و جدید پدید آمده که بخش قدیم شهر درناحیه جنوبی واقع شده و بخش جدید شهر, بیش تر به سوی شمال گسترش یافته است. فاصله تاكستان تا قزوین حدود چهل كیلومتر و از طریق جاده آسفالته و بزرگ راه تهران- زنجان به آن متصل است. عوامل اقتصادی از جمله آب و هوای مناسب، حاصل خیزی خاك و دست رسی به آب مورد نیاز برای كشاورزی سبب گسترش و توسعه منطقه تاكستان شده است. جمعیت شهرستان تاكستان ۱۵۹۶۰۹ نفر برآورد شده است كه از این تعداد ۵۴۱۹۲ نفر در مركز شهرستان زندگی می كنند. راه ها و مسیرهای ارتباطی شهرستان تاكستان عبارتند از:
۱- بزرگ راه تهران - زنجان كه از قزوین و تاكستان نیز عبور می كند.
۲- راه اصلی آسفالته تهران - زنجان كه از تاكستان می گذرد.
۳- راه های فرعی مختلف كه به شهرستان های هم جوار مرتبط می شود.
۴- جاده ترانزیت تهران - اروپا كه از شهرستان تاكستان عبور می كند

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا