مجموعه کارآگاه علوی به روایت کارگردان

مجموعه کارآگاه علوی برای خیلی از مخاطبان تلویزیونی آنقدر خاطره شیرینی در یادها باقی گذاشت که مشتاقانه در انتظار پخش قسمت دوم آن باشند. حسن هدایت در واکنش به برخی از نظرات نسبت به پخشی سری دوم کارگاه علوی دست به قلم برده و سریالش را از زاویه های مختلفی توضیح داده است.
۱) به نظر می رسد در زمینه های فرهنگی، عقده حقارت هنوز خیلی از دست اندرکاران و قلم زنان این وادی را رها نکرده است؛ عقده یی که باعث می شود محصولات فرهنگی و اقدامات صورت گرفته در این زمینه به طور مرتب با انواع فرنگی اش قیاس شود و در هر مورد، به شکل سرکوفت و طعنه و... بر تولیدات وطنی بروز یابد. ما هنوز یاد نگرفته ایم انتقاد را بر اساس اصول و منطق آن ابراز کنیم. همان طور که یاد نگرفته ایم از انتقاد اصولی نهراسیم و آن را به نفاق و دشمنی و توطئه منتسب نکنیم. امام محمد غزالی در کتاب ارجمند خود «کیمیای سعادت» غکه این، خلاصه فارسی متن عظیم عربی آن استف در باب نقد، سخنی دقیق و شیرین دارد، می فرماید؛ آن کس حق نقد یک موضوع را دارد که در مساله مورد نقد مجتهد باشد. به عبارت ساده در زمینه مورد بحث استاد شود بعد ایراد و بررسی انجام دهد. اما به نظر می رسد این اصل در مملکت ما، فرع است و حتی کمتر از فرع. بنابراین هر کس در هر تریبونی که به دستش بیفتد، در مدح یا ذم این و آن قلمفرسایی و سخنرانی می کند. اغلب نیز بی خبر از فرهنگ اصیل کشور، خزعبلات نشریات یا قلمزنان فرنگی را قرقره کرده و پس می دهند.
۲) یکی از وجوه این عقده حقارت و فرنگی زدگی، قیاس تولیدات سینمایی یا تلویزیونی با انواع خارجی اش است، بدون اینکه بستر و خاستگاه مسائل و مشکلات و موارد فرهنگی و مذهبی و عرفی هر کدام بررسی شود. چنانچه علاقه مندند سریال های پلیسی ایرانی را با انواع انگلیسی آن (مثل پوارو) یا فرانسوی اش (مثل ناوارو) و... بسنجند. متاسفانه سواد تحقیق و تتبع نیز ندارند که بدانند چارچوب داستان هایی مثل «پوارو» ریشه در فرهنگ شرق دارد و شیوه استدلالی این داستان ها، هزار سال قبل در «هزار و یکشب» و قبل از آن به نوعی در «کلیله و دمنه» و قبل از آن در قضایای منطقی ارسطو و قبل از آن در قسمت هایی از حماسه های هومر غخصوصاً داستان ادیسهف مندرج بوده است. «پوارو» کپی دست دوم و روده درازی از «شرلوک هولمز» مخلوق داستانی سرآرتور کنان دویل است که آن نیز به تقلید داستان های پر راز و رمز قرون وسطایی نگاشته شده و تازه خود آن داستان ها هم ملهم از داستان های شرقی مانند «هزار و یکشب» و افسانه های چینی و هندی است.
تنها ویژگی داستان های «شرلوک هولمز» غکه «پوارو» فاقد آن استف پاکیزگی متن و به روز شدن فضاها و استدلالات و تعمیم شیوه مدرن روایات پلیسی است که اولین بار در ادبیات مدرن با داستانی از ادگار آلن پو نویسنده امریکایی ظاهر شد. بنابراین تمام این وجوه ژانر پلیسی، عملاً ریشه در سنت قصه گویی شرق دارد.
۳) مجموعه «کارآگاه» چنانچه چند بار گفته شده در اصل بر اساس ویژگی ها و شخصیت عبدالله بهرامی معاون اداره تامینات غیا آگاهی قدیمف است که حدود یک دهه غاز اوایل ۱۲۹۰ تا اوایل ۱۳۰۰ف به این امر مشغول بوده است. ریاست اداره تامینات با کلنل وستد سوئدی بوده و روایات بهرامی از این دوران در کتاب خاطرات او درج شده است. همچنین خاطرات معاون اداره غکه سوئدی بوده استف چند سال قبل به فارسی ترجمه شد. از لحاظ بار دراماتیک نیز الگوی شرلوک هولمز غکه مورد تقلید نویسندگان دیگر از آن جمله خانم آگاتا کریستی قرار گرفته استف مناسب تر از بقیه بود. مهم تر از همه اینکه، مجموعه «کارآگاه» بر اساس تاریخ معاصر ایران طراحی و تولید شده است و مانند انواع اروپایی اش، حوادث تخیلی ندارد. ولی طبیعی است که این حوادث تاریخی از یک فیلتر دراماتیک عبور می کنند تا برای داستان گویی مناسب و پیراسته شوند.
۴) قسمت های هفتم و هشتم مجموعه تلویزیونی «کارآگاه» داستانی پیوسته دارد. حوادث نیز در شمال کشورغشهر گرگان و بندر شاه (ترکمن)ف اتفاق می افتد. کارآگاه علوی و معاونش ضمن بررسی قتل یک ملاک عمده ترکمن در گرگان متوجه می شوند با انبوهی از مظنونان در این جنایت مواجه هستند. همچنین رابطه مشکوک این ملاک با اداره املاک سلطنتی، شایعات فراوانی را برای او به وجود آورده است. اما بررسی های علوی و همکارش به نتایج غیرمنتظره یی منجر می شود و قتل دلایل دیگری پیدا می کند.

حسن هدایت

منبع : روزنامه اعتماد