تشییع جنازه

تشییع جنازه یکی از آداب اجتماعی است که در دستورات اسلامی به آن اهمیت داده شده است و از حقوق مؤمنین نسبت به یکدیگر شمرده شده است. برای تشییع جنازه در روایات فضائل نقل شد است.
داود (علیه‌السلام) عرض کرد:
الهی کسی‌که جنازه‌ای را برای خوشنودی تو تشیع کند مزدش چیست؟ فرمود: مزدش آنست که چون بمیرد فرشتگان وی را تا قبرش تشییع کنند و درود فرستم بر جان او در میان جان‌ها.
قال داود (علیه‌السلام):
(الهی فما جزاء من شیع الجنازهٔ ابتغاء مرضاتک؟ قال: جزاوۀ ان یشیعه‌الملائکهٔ یوم یموت الی قبره، و ان اصلی علی روحه فی الارواح).
فرمود:
امام باقر (علیه‌السلام) کسی که در پی جنازهٔ مسلمانی برود روز قیامت چهار شفاعت بوی عطا کنند و چیزی نگوید (از دعا و مغفرت) جز آنکه فرشته‌ای گوید مانند این برای تو است.
قال ابوجعفر (علیه‌السلام):
(من شیع جنازهٔ امرء مسلم اعطی یوم القیامهٔ اربع شفاعات و لم یقل شیئاً الا و قال الملک و لک مثل ذالک) .
اصبغ گوید که امیر‌المؤمنین (علیه‌السلام) فرمود:
کسی‌که متابعت کند جنازه‌ای را برای وی چهار قیراط نوشته شود اول برای تشییع و دوم برای نماز بر آن، سوم بجههٔ انتظار در دفن چهارم برای تعزیه (گفتن به‌صاحب عزا) .
قال الاصبغ قال امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):
(من تبع جنازهٔ کتب له اربع قراریط، قیراط باتباعه و قیراط للصلوهٔ علیها و قیراط بالانتظار حتی یفرغ من دفنها، و قیراط للتفزیهٔ) (وسائل، ج۱، ص ۸۲۳)
● چه کسانی باید در تشیع شرکت کنند و چگونگی آداب آن
در کتاب مکارم است که پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) از رفتن زن‌ها در پی جنازه‌ها نهی فرمودند و فرمود: هرگاه به تشییع جنازه‌ای دعوت شدید شتاب کنید و هرگاه به عروسی دعوت شدید به کندی حرکت کنید، و فرمود: بر شما که همراه جنازه با آرامش باشید و در حرکت میانه‌رو باشید.
فی‌المکارم نهی البنی (صلّی الله علیه وآله وسلم) عن اتباع النساء الجنایز و قال (صلّی الله علیه وآله وسلم):
(اذا دعیتم الی الجنائز فاسرعوا، و اذا دعیتم الی العرایس فابطئوا، و قال (صلّی الله علیه وآله وسلم)! علیکم بالسکینهٔ علیکم بالقصد فی‌المشی بجنازتکم) (ثواب‌الاعمال، ص ۱۹۰)
امام صادق (علیه‌السلام) فرماید:
هرگاه کسی پایهٔ سریز و تابوتی را بگیرد خداوند بیست و پنج گناه کبیره او را بیامرزد و هرگاه چهار جانب جنازه را بگیرد از گناه بیرون رود.
عن ابی عبدالله (علیه‌السلام) قال:
(من اخذ بقائمهٔ السریر غفرالله له خمساً و عشرین کبیرهٔ، فاذا اربع خرج من الذنوب) (کافی، ج۳، ص ۶۹ و وافی، ج۳)
امام صادق (علیه‌السلام) فرماید:
که پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) در پی جنازه‌ای راه می‌رفت، گفته شد به آن حضرت: ای پیامبر خدا چرا در پی جنازه او می‌روید؟ فرمود: فرشتگان‌ را دیدم پیشروی جنازه‌اند و ما متابعت می‌کنیم آنان را و فرمود: در پی جنازه حرکت کنید نه در پیش روی آن، زیرا این‌کار مجوس است.
عن الصادق (علیه‌السلام) قال:
(مشی النبی (صلّی الله علیه وآله وسلم) خلف جنازهٔ فقبل له یا رسول‌الله مالک تمشی خلفها؟ فقال: ان‌الملائکهٔ اراهم یمشون امامها و نحن تبع لهم وقال (صلّی الله علیه وآله وسلم) اتبعوا الجنازهٔ و لا تتبعکم فانه من عمل المجوس)
● در تشییع مؤمن، ملائکه هم شرکت می‌کنند
در روایت است که پیامبر اسلام از منزل بیرون شد برای تشییع جنازهٔ سعد بدون رداء و کفش، پس اصحاب پرسش کردند چرا پای برهنه و بدون رداء تشریف آورده‌اید؟ فرمود: اینک هفتاد هزار فرشته به تشییع جنازهٔ سعد آمده‌اند و جبرئیل نیز آمده است پس من پیروی از او کرده و به او تأسی نموده‌ام.
● در اهمیت تشییع جنازه
رزاره گوید! امام باقر در تشییع جنازهٔ مردی از قریش حاضر شد تا آنکه نماز خواند بر آن جنازه، پس از آن ولی جنازهٔ عرض کرد: شما برگردید خداوند شما را مأجور گرداند زیرا شما نمی‌توانید پیاده حرکت کنید بس حضرت اباء کرد از اینکه برگردد، به آن حضرت عرض کردم به شما اجازه دادند برگردید و من نیز حاجتی دارم می‌خواهم پرسش کنم از شما، فرمود: با اجازه او ما نیامدیم و با اجازه او نیز رجوع نمی‌کنیم همانا این تشییع فضل و اجری است که آن را می‌جوئیم و هرکس به اندازه‌ای که تشییع جنازه کند اجر و مزد می‌برد. (لئالی، ص ۶)
● آثار تشییع جنازه
۱. عبرت
امام صادق (علیه‌السلام) به ابو صالح می‌فرماید: ای اباصالح هرگاه جنازه‌ای را حمل می‌نمائی، پس فرض کن که ترا حمل می‌کنند و از پروردگارت سؤال می‌کنی که ترا باز گرداند بدنیا، آنگاه خداوند تو را به دنیا باز گردانیده پس بنگر که چه می‌کنی پس از آن فرمود شگفت بر مردمی که پیشینیان را غائب می‌بینند و ندای مرگ و کوچیدن را می‌شوند و آنان بازی می‌کنند (به دنیا مشغولند) (لئالی، ص ۶۳)
۲. غفران (شرح ندارد)