برآمدی بر کتاب دارکوب

کتاب دارکوب تالیف زهرا (اعظم) شاهرخی مجموعه اشعاری است که توسط انتشارات فروغ در سال ۱۳۸۵ به زیور چاپ آراسته شد. هرچند از دیرباز فرهنگ شعر با روحیه و مرام مردم ایران سازگار و کلا فی عمیق خورده است. به طوری که براساس تحقیق و پژوهش توسط برخی از جامعه شناسان خارجی اعم از فیلبرگ دانشمند سوئدی و سایر اندیشمندان غربی اکثریت مردم ایران دارای ذوق و طبع شعری اند، اما هنوز هم بستر آموزشی و فرهنگی شعر در جامعه ایران با مشکلا تی ویژه مواجه است و بدیهی است که در این حوزه تلا ش و کوشش بیشتری در جهت رشد و تعالی فرهنگ شعر به انجام رسد. با توجه به اینکه نبوغ و استعداد شعری در جامعه ما بسیار غنی است و از این لحاظ چیزی کم نداریم و اکثر جوامع جهان به این ویژگی و قابلیت، به جای غبطه، غصه می خورند، ولی متاسفانه نسبت به شتاب فرآیند شعر کوتاهی شده است.
کوتاهی به این مفهوم که در گسترش و تداوم و بقای شعر با این همه درون مایه و ویژگی که دارد، کمتر کوشیده ایم. به نحوی که حداقل شاعر برای چاپ اثر خود چه از لحاظ مالی و چه از لحاظ اندیشه ای با مشکلا تی روبه روست. بنابراین کتاب دارکوب با این همه پیامد که نسبت به جامعه به تصویر می کشاند و در نوع خود تصویرنمایی می کند، اما هنوز مورد توجه و تامل و تفقد جامعه شعر و ادب آنچنان که باید قرار بگیرد، نگرفته است.
دلایل عمده این مهم را می توان عدم توجه برخی مسوولین فرهنگ و ادب به آثاری دانست که در جای خود برای جامعه و فرهنگ و هنر این سرزمین موثر و مفید هستند، اما به علت پوشش و سایه افکار و اندیشه های شعرای نامی بر این آثار و توجه بیش از حد به آثار بزرگان در هاله ای از ابهام مانده اند. این که ما باید در تعالی هر چه بیشتر بسترهای ادبی تلاش بی وقفه کنیم، تردیدی نیست و نگارنده نیز نسبت به رشد و بالندگی هر چه بیشتر بسترهای فرهنگی این مرز و بوم با همه آنان که در این راه تلاش مضاعف می کنند، متفق القول هستم. اما نه به قیمت فراموش کردن شکوفایی و پویایی استعدادهایی که می توانند آینده شعر و ادب ایران را رقم بزنند. فی الحال نه تنها کتاب دارکوب از خانم زهرا (اعظم) شاهرخی که در جای خود نیاز به نقد و بررسی دارد، بلکه تمامی آثار نویسندگان نیز باید در دایره نقد و بررسی قرار گیرند و نسبت به رفع ضعف ها و قوت دادن هر چه بیشتر به محاسن سعه صدر گذاشت. دارکوب مجموعه اشعاری است متنوع که شاعر سعی بر آن داشته تا در زمینه های مختلف اعم از اجتماعی، فرهنگی، تربیتی، صلح و پایداری، فرهنگ و عشق هنرنمایی کند. این کتاب با قلمی روان و سلیس با درون مایه ای اجتماعی و اخلاقی نگاشته شده است. اوج کار نویسنده از این منظر واقع گویی و تنوع گویی است که می توان در جا جای این کتاب این نوع ابتکار و خلاقیت را دید. علاوه بر این موارد، ویژگی بارز نویسنده در خصوص فرهنگ زن است. به طوری که شاعر توانسته با سرودن اشعاری جذاب و آموزنده فرهنگ و حقوق زن را به تصویر کشاند: بدین سان که در قطعه ادبی «آواز زن» زیبا می سراید: در سفر رود / آواز زن / بس رسا بود / چون سروها را / به کوهپایه ها / او کاشته بود. در این قطعه ادبی شاعر به زیبایی صبر و پایداری و استقامت زن را درمقابل فراز و فرود زندگی و مصائب آن به تصویر می کشاند و با استفاده از دو واژه سرو و کوهپایه تکنیک ادبی خود را در جهت پیامی رسا و اجتماعی به نمایش می گذارد. این قطعه زیبا و دوست داشتنی مرا به یاد قطعه ذیل از همین قلم می اندازد: قفس مال شیر نیست / ولی شیرآن است / که در قفس باشد.
یعنی در واقع شاعر رویش سرو را در کوهپایه مهمترین هنر جلوه می نماید و شکی نیست که برای انسان های هدفمند مهمترین رویش، رویش در دل محدودیت ها یا پستی هاست. علا وه بر موارد ذکر شده دارکوب را باید از لحاظ ساختار و لفظ نیز مورد بررسی قرار داد. چه این که شاعر با این که نوپردازی می کند و سعی در ارائه شعر نو و به فراخور سبک و روحیات زمانه را دارد، ولی هرگز از وزن و قافیه و آهنگ نیز به دور نمانده است و در اغلب سروده های آن این نوع تخصص را می توان یافت. دارکوب را می توان در زوایای مختلف از لحاظ مفهومی نیز که ذکر آن رفت بررسی کرد چرا که آکنده از واقعیات اجتماعی و نیازهای زندگی زمان خویش است. چه این که شاعر به راحتی در بطن مردم سفر می کند و با مردم اخت و عجین می شود و به سادگی با آنها درد دل می کند. دارکوب مجموعه اشعاری است که می توان فرهنگ استقامت و پایداری را نیز در آن جست وجو کرد به صورتی که در شعر «پیامآوران صلح» این مهم به چشم می خورد یا می توان اصالت و وطن دوستی را در اندیشه شاعر جست وجو کرد. چه این که در شعر زلزله بم این تعلق خاطر و احساس ایرانی بودن نمایان است. مضاف بر این که هر چند بیداری و امید از واژه هایی هستند که شاعر درجای جای کتاب از آنها به خوبی یاد می کند، اما در شعر دلم گرفته و بالا خره آخرین شعر این شاعر به نام «زن» می توان درد دل و خواسته های دردگون آن را به سادگی فهمید. شاهرخی شاعری است که می خواهد به واقعیات پروبال دهد.
او کسی است که سال ها در دنیای خیال خود اندیشه کرده است تا بتواند فرهنگ واقع بینی (رئالیسم) را تصویر کند. او کسی است که از ابزار و مواد و مصالح ساده ای درجهت ساختن ساختمان شعری مجلل خود می کوشد. لذا چنین شاعری را بی شک باید ستود. پس بیائید دارکوب را در کتاب دارکوب بخوانیم. حسن کلا م، شعر زیبای این شاعر به نام «زن» است که در پی میآید:
آن روز
که مرا به ستون رنج ها بستند
گداختند و
نواختند و
ساختند
آن روز
دانستم که من زنم
و این جا، درد من
درد زن بودن است
بی صدا شکستن و بی صدا مردن است.

نویسنده : عابدین پاپی

منبع : روزنامه مردم سالاری