۲۶ اردیبهشت ـ ۱۶ می ـ نخستین جنگ خیابانی تاریخ بشر در «شهر ری»

«كالیس تنیس» تاریخنگار رسمی اسكندر كه در حمله به آسیا با او بود شرح جنگ شهر ری را نوشته است كه با تطبیق تقویمها ۱۶(یا ۱۷) ماه مه سال ۳۳۰ پیش از میلاد آغاز شده بود و مورخان نظامی از آن به عنوان نخستین جنگ خیابانی بشر، به مفهوم امروز، نام برده اند.
طبق نوشته «كالیس تنیس»، در آن روز (دو هزار و ۳۳۶ سال پیش در روزی چون امروز) در داخل شهر ری میان نیروهای اسكندر و واحدهای نظامی در حال عقب نشینی ایران نبردی خونین و كوچه به كوچه آغاز شد كه سه روز طول كشید. نیروهای اسكندر پس از پیروزی در جنگ گائوگاملا (محلی نزدیك به اربیل واقع در شمال عراق امروز) به تعقیب سربازان ایران ادامه داده و پس از چند برخورد كوتاه از جمله نبرد همدان، به ری رسیده بودند.
نیروهای محلی در ارگ شهر دست به مقاومت زدند و سربازانی كه در جریان عقب نشینی بودند در كوچه ها و خانه های شهر با اسكندریان به زد و خورد پرداختند. با این كه در این جنگ خیابانی برنده و بازنده مشخص نبود، نیروهای ایران در سومین شب، ناگهان دست به عقب نشینی و خروج از شهر زدند و عازم شهر صد دروازه (دامغان) شدند.
پس از عقب نشینی آنان كه تعجب آور بود، ارگ شهر هم سقوط كرد. داریوش سوم شاه وقت كه با این سربازان از اربیل (اربلا) عقب نشینی كرده بود، میان راه، به صلاحدید افسران ارتش و تایید یك شاهزاده هخامنشی كشته شد تا به دست اسكندر نیافتد و شكنجه و تحقیر نشود. مورخان، شكست ایران از اسكندر مقدونی را به حساب شخصیت ضعیف، دو دلی و قاطع نبودن داریوش سوم نوشته اند. بررسی تاریخ طولانی وطن نشان می دهد كه هرگونه شكست نظامی و تغییر حكومت در زمان زمامداران ضعیفی چون داریوش سوم، یزدگرد سوم ، شاه سلطان حسین و ... صورت گرفته است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز