یائسگی یأس از زندگی نیست

● تعریف:
یائسگی یا Menopause عبارت است از کلیه تغییرات و علائم جسمی و روانی زن که در اواخر دوره فعالیت تولید مثل بروز می‌کند و تدریجا پیشرفت می‌نماید. این تغییرات شامل خشک و چروکیده شدن پوست، کوچک و شل شدن سینه‌ها و کم‌شدن موی سر و احیانا رویش مو در پشت لب بالا، روی چانه، چاق شدن، استئوپوروز، اختلالات روانی به صورت تحریک‌پذیری، حساسیت و حالت‌های عصبی می‌باشد.
سن بروز یائسگی در قدیم حدود ۴۷ سالگی بود، ولی امروزه با بهبود شرایط زندگی، چه به صورت بهبود وضع تغذیه و پیشرفت‌های فرهنگی که عامل موثر در تداوم کار فیزیولوژیک اعضای مختلف بدن از جمله سیستم غدد داخلی می‌باشند، یائسگی دیرتر بروز می‌کند؛ لذا امروزه سن متوسط بروز یائسگی ۵۰ الی ۵۱ سالگی است. یائسگی در بانوان لاغر زودتر و در بانوان چاق‌ دیرتر می‌شود و حتی شدت علائم و ناراحتی‌ها نیز متفاوت است، به طوری که در بانوان لاغر و سفیدپوست، علائم و ناراحتی‌ها شدیدتر می‌باشد.
● علائم یائسگی:
اثرات پیری بر روی اعضای تولید‌مثل واضح و آشکار می‌گردد، ترشحات دوره‌ای و منظم استروژن و پروژسترون از چند سال قبل از منوپوز بهم می‌خورد و ترشح استروژن کاهش‌یافته و تولید پروژسترون قطع می‌گردد و در نتیجه علائمی در بدن ظاهر می‌شود که نحوه بروز علائم و شدت آنها در افراد مختلف متفاوت است. بعضی به علت نامنظمی قاعدگی و برخی با قطع ناگهانی قاعدگی و احتمال حاملگی ناخواسته و بالاخره بسیاری به علت گرگرفتگی، بی‌خوابی و افسردگی به پزشک مراجعه می‌نمایند.
فعالیت‌ تخمدان‌ها تقریبا هیچ وقت به طور کامل قطع نمی‌گردد و سال‌ها پس از یائسگی، تخمدان‌ها فعالیت مختصری خواهند داشت و گاهی فولیکولی از فولیکول‌‌های اولیه موجود در تخمدان رشد نموده وتولید استروژن بیشتر می‌شود و باعث خونریزی و گاهی حتی حاملگی بعد از یائسگی می‌شود.
به طور کلی علائم یائسگی را می‌توان به چهار گروه تقسیم کرد:
۱) اختلال قاعدگی به صورت نامنظمی و نهایتا قطع آن
۲) اختلالات وازوموتور به صورت تپش قلب، تعریق و گر گرفتگی که معمولا به صورت ناگهانی بروز می‌کند.
۳) اختلالات عصبی و روانی که به صورت بی‌خوابی، هیجان و تحریک‌پذیری، افسردگی و سردرد بروز می‌کند.
۴) تغییرات نسجی در اعضای هدف، از قبیل خشک شدن و چروکیدگی پوست، کوچک و شل شدن سینه‌ها، آتروفی، خشکی و شکنندگی مخاط مهبل، کوچک شدن رحم و تخمدان‌ها، اختلال در سیستم ادراری به صورت تکرار سوزش ادرار و پوکی استخوان‌ها که باعث دردهای استخوانی و کوتاهی قد تظاهر می‌نماید.
تغییرات وازوموتور و عصبی و روانی، پس از مدتی به تدریج تخفیف می‌یابد، قاعدگی قطع می‌شود، اما تغییرات نسجی ادامه یافته و پوکی استخوان ممکن است باعث شکستگی‌های متعدد و خود به خود گردد.
● درمان عوارض:
یائسگی خود یک روند فیزیولوژیک در دوران حیات زنان می‌باشد؛ ولی به علت علائم و عوارضی که ایجاد می‌شود و گاهی باعث کاهش فعالیت بدنی و افسردگی می‌گردد، باید به گونه‌ای درمان شود که زن بتواند کماکان مسئولیت‌های خانوادگی و اجتماعی خود را ادامه دهد.
متاسفانه این روند فیزیولوژیک به صورت بیماری شناخته شده است و نام یائسگی که از یاس گرفته شده معنی غلطی به خود گرفته است؛ یعنی زن باید دیگر تمام فعالیت‌های خود را فراموش کند در صورتی که تمام زحماتی که تاکنون متحمل شده، خانواده ای را اداره کرده، فرزندان را تربیت کرده و از لذایذ زندگی به نوعی محروم بوده و اینک که باید با فراغ بال ادامه حیات بدهد، گفته می‌شود که تو دیگر یائسه شده‌ای و باید کنج خانه بمانی!!
براین اساس، درمان مفهوم خاص خواهد یافت. یعنی می‌توان با درمان مناسب، علائم ظاهری یائسگی را برطرف کرد و از عوارض عصبی و وازوموتور و تحریک‌پذیری و همین طور از عوارض گرگرفتگی و پوکی استخوان جلوگیری نمود، به نحوی که خانم‌ها بتوانند تا پایان عمر نه تنها شاداب مانده و از زندگی لذت ببرند، بلکه برای فرزندان و شوهر مایه دلگرمی باشند و اگر در اجتماع مسئولیتی دارند، با تجربه‌‌ای که آموخته‌اند،‌ منشا اثری باشند.
اینک که خداوند وظیفه تولید مثل با تمام مسائل و عوارض آن را به زن محول کرده است، دور از انصاف است که پس از انجام وظایف خود به کنج‌خانه رانده شود.با درمان هورمونی مناسب که برای هر فرد فرق خواهد داشت، می‌شود قاعدگی را حتی تا ۶۵ سالگی یا بیشتر تداوم بخشید که خود از نظر روحی و روانی نشانه سلامت زن بوده و عملا علائم یائسگی تظاهر نمی‌کند.
دیگر نشانه پوکی استخوان، چروکیدگی پوست و عدم تناسب جسمی مطرح نخواهد بود و افسردگی و تحریک‌پذیری بروز نخواهد کرد. این وظیفه مهم حفظ سلامت جسمی و روانی و اجتماعی به عهده پزشکان می‌باشد که با اطلاع‌رسانی و آگاهی خانم‌ها و مراجعه آنان به پزشکان متخصص زنان قابل اجرا است.

دکتر ابوطالب صارمی

منبع : روزنامه رسالت