یادمان نرود، اصلاح طلبان چه کردند و چه گفتند؟

در دورانی که حکومت در اختیار اصلاح طلبان بود و آنها در دولت و مجلس از منبر حکومت اسلامی بالا و پایین می رفتند، انواع و اقسام اعتقادات و تحرکات ضد دینی در جامعه جریان داشت. حال اگر بنا باشد نستجیر بالله آنها فرصت مجددی پیدا کنند تا در حاکمیت حضور یابند، آیا به همان حرفهای سابق بسنده خواهند کرد یا اینکه خدای ناکرده ...
در همین رابطه امروز و در حالیکه چند روزی بیشتر به انتخابات مجلس هشتم باقی نمانده است، توجه شما را به برخی گفته های اصلاح طلبان از صدر تا ذیل جلب می کنم.
▪ سید محمد خاتمی رئیس جمهور اصلاح طلب در دو دوره ، همبستگی، ۱۶/۸/۷۹:
اگر این حجاب و پوشش مانع حضور زن و بروز شخصیت زن شود، قطعاً مضر است ... مشکل این نیست که زنان چگونه لباس بپوشند، مشکل اینست که زنان بتوانند در عرصه­های مختلف حضور داشته باشند.
▪ عطاءالله مهاجرانی وزیر ارشاد دولت اصلاحات ، روزنامه آریا، ۱۸/۹/۷۸،ص۲:
وقتی پیامبر اولوالعزمی چون ابراهیم در مورد معاد این چنین شک می­کند که به خدا می­گوید: «به من نشان بده» چطور جوانان ما مجاز نباشند، در مورد همه مسائل سؤال کنند؟
▪ عطاءالله مهاجرانی وزیر ارشاد دولت اصلاحات ، آریا، ۱۶/۱/۷۹:
نظریه غیرت دینی ویران کننده اندیشه و فرهنگ و تمدن است.
▪ مهاجرانی وزیر ارشاد دولت اصلاحات ، نشاط، ۱/۶/۷۸:
رقص را نباید همواره ناپسند دانست.
▪ محمد رضا خاتمی عضو هیئت رئیسه اصلاح طلب مجلس ششم در دوران ، جمهوری اسلامی، ۸/۶/۷۹:
مبنای مشروعیت هر کاری رأی مردم است و قرائتی از اسلام در جمهوری اسلامی پذیرفته شده که همه چیز را بر اساس رأی مردم می­داند.
▪ ابراهیم اصغر زاده نماینده شورای شهر در دوران اصلاحات ، آفتاب امروز، ۲/۶/۷۸:
اگر مجوز راهپیمایی به هر گروه بر اساس قانون داده شود اشکال ندارد، حتی علیه خدا...
▪ ابراهیم اصغر زاده نماینده شورای شهر در دوران اصلاحات ، کیهان، ۶/۲/۷۷ :
حتی علیه خدا هم می­توان تظاهرات کرد.
▪ بهزاد نبوی عضو هیئت رئیسه، نماینده اصلاح طلب مجلس ششم و عضو سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ، جمهوری اسلامی، ۱۳/۲/۷۹:
خواستم سخنانم را مثل سوره توبه بدون بسم­الله شروع کرده باشم.
▪ سالار بهزادی، روزنامه صبح امروز ۲۳/۸/۷۸
سیره حضرت علی(ع) و سایر فرق مذهبی صدر اسلام، دموکراسی در انتخاب رهبری و عدم تعیین رهبر برای مردم بوده است.
▪ علیرضا علوی تبار نویسنده اصلاح طلب و فعال در نشریات در دوران اصلاحات ، یالثارات، ۴/۳/۷۹:
جامعه ایران فاز سنتی خود را پشت سر گذاشته و می­خواهد مدرن و صنعتی شود. اما در این جامعه هنوز خدا نمرده است. بنابراین ما چگونه می­توانیم به این وضعیت چیره شویم.
▪ رجبعلی مزروعی نماینده اصلاح طلب مجلس ششم در دوران اصلاحات ، حریم، ۲۳/۱۱/۷۸:
حضرت علی مشروعیت خود را از مردم گرفته همانطور که معاویه مشروعیت خود را از مردم گرفته است.
▪ مزروعی نماینده اصلاح طلب مجلس ششم در دوران اصلاحات ، رسالت، ۱۶/۷/۷۹:
در نظام ما هیچ کس مقدس نیست.
▪ هاشم آغاجری، فعال سیاسی در دوران اصلاحات روزنامه واشنگتن پست ۱۴/۵/۷۹:
وقت آن رسیده نهاد مذهبی از نهاد حکومتی جدا شود. گزارشگر آمریکایی سخنان ایشان را به عنوان صریح‌ترین لحن در ابراز اینگونه عقاید بر درخواست رفرم می‌داند.
▪ اکبر گنجی در مصاحبه روزنامه تاگس اشپیگل آلمان، کیهان ۲۴/۱/۷۹:
دین یک قسمت از فرهنگ است، حرکت اصلاح طلبان ما عاقبت به جدایی دین از سیاست خواهد انجامید. در یک جامعه مدرن جدایی دین از سیاست یک امر بدیهی است. وقتی شما جامعه را مدرنیزه کنید این جدایی بالاخره پیش خواهد آمد. ایران در حال حاضر از فاز قبل از مدرن به فاز مدرن پیش می‌رود.
▪ سخنرانی آغاجری فعال سیاسی در دوران اصلاحات ، مجتمع فرهنگسرای کوثر ۱۰/۲/۸۱:
«... نوینسدگان (نامه به امام حسین (ع)) می‌گویند: این حکومت (حکومت یزید) بدون رضایت مردم است و لذا نامشروع است. اگر حسین (ع) هم در راس باشد ولی رضایت مردم در آن نباشد نامشروع است. آغاجری در همین سخنرانی امام حسین (ع) را با سیاوش در تاریخ ایرانیان مقایسه می‌کند:
«... سیاوش در تاریخ ملی ما ایرانیان مظهر معصومیت و پاکی است و بعد از آمدن اسلام، حسین (ع) جای سیاوش می‌نشیند و آیا ما اثری در مورد حسین (ع) مانند منظومه‌ای که فردوسی در باب سیاوش سروده است داریم؟»
▪ سخنرانی آغاجری فعال سیاسی در دوران اصلاحات ، ساختمان مرکزی دفتر تحکیم، ۲۵/۱/۸۱ :
«امام علی (ع) با رفراندوم طبیعی قدرت را به دست گرفت. با این همه از نظر شیعیان امام معصوم بود... منطقی که می‌گوید رضایت خدا خارج از رضایت مردم است، مبنای استبداد است. و فلسفه سیاسی اموی – یزیدی بر همین استوار است.» «... اینکه مارکس می‌گوید دین افیون توده‌هاست، تنها بخشی از حقیقت است. من می‌گویم در حکومت‌های دینی، نه تنها دین افیون توده‌هاست که افیون حکومت‌ها نیز هست.»
«رابطه انسان و دین و یا به عبارت بهتر انسان و خدا یکی از رابطه‌های تعارض آمیزی بوده است که در تاریخ بشر خود را به شکل‌های مختلف نشان داده است. در اکثر دوره‌های تاریخ بشر آنگاه که خدا اثبات می‌شده است. انسان نفی می‌گردیده است... تکیه بر آزادی اندیشه، اصالت دادن به این امر است که ارزش هر انسانی نه به تقلید، نه به طاعت و نه به تن دادن به یک آمریت فکری و دینی محض است بلکه به‌طور اساسی و ریشه‌ای ارزش هر انسانی به تفکر ذاتی و مستقل است. متاسفانه در بسیاری از جوامع اسلامی، حربه‌های گوناگون حتی دینداران را نیز به دلیل تفاوت قرائت دینی به محکمه می‌برند و محکوم می‌کنند.»
▪ آقای کدیور در دانشکده فنی دانشگاه تهران است که در سال ۷۹ طی سلسله مباحثی تحت عنوان «پژوهش‌های قرآنی» ایراد کرد:
«... یک زمانی مردم می‌گفتند چون عیسی (ع) این سخن را گفته پس درست است اما امروز عیسی که سهل است خود خدا هم اگر حرفی بزند و آن حرف با عقل مردم منطبق نباشد نخواهد پذیرفت. امروز خدا در جامعه هیچ کاره است. همه کاره مردمند.»
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، ماهنامه کیان، بهمن ۷۷:
ولایت، منحصر در شخص نبی اکرم است و با رفتن او ولایت نیز خاتمه می­یابد؛ او خاتم نبوت و خاتم ولایت بود، ولایت پیامبر بعد از او به کسی منتقل نشده است.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، هفته نامه مبین، ۳/۷/۷۸
حق اطاعت شدن، زاییده و مشروط به پذیرش مطیع است و الا برای کسی حق طاعتی نیست.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، هفته نامه آبان، ۲۹/۳/۷۸،ش۸۰، ص۶۳:
تفکر دینی با استخدام طبیعت منافات دارد یا حداقل خنثی است.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، روزنامه صبح امروز، ۹/۳/۷۸
حقیقت دین همان تجربه فردی دینی است که در مورد پیامبران «تلقی وحی» نام گرفته و دین هیچ ارتباطی به امور اجتماعی و سیاسی و حکومتی ندارد، هر کسی همان قدر دیندار است که به این تجربه فردی رسیده باشد.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، ماهنامه کیان، مهر و آذر ۷۸ :
کار اساسی پیامبر آن بود که اعراب را دچار بحران هویت نمود و آنها را هویت نو بخشید، امروز نیز تمدن متجدد غرب، ما مسلمانان را دچار بحران هویت نموده و دین توان رویارویی با تمدن غربی را ندارد. تنها منجی، عقلانیت مستقل است.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، ماهنامه کیان، فروردین ۷۸:
ارتداد حق طبیعی هر انسانی است و ادیان همگی برحق­اند.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، روزنامه صبح امروز، ۱۶/۶/۷۸
هیچ دینی عقلا نمی­تواند مردم را از انتخاب دین دیگر منع کند، چون خود آن دین زاییده انتخاب بوده همچنانکه هیچ نماینده­ای نمی­تواند به مردم بگوید: بعد از انتخاب من حق انتخاب کس دیگر را ندارید.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، روزنامه صبح امروز، ۱۶/۶/۷۸
در تعارض تکالیف دینی و حقوق بشر، حقوق بشر مقدم است؛ متأسفانه فقهای ما اطلاعات برون دینی ندارند و متوجه این نکات نیستند.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، ماهنامه زنان، دی ماه ۷۸، ش۵۹
ارزش­های دینی دائما در تغییرند، اگر روزی فاطمه (س) می­گفت، بهترین زنان کسی است که نامحرم او را نبیند، امروز کسی نمی­تواند این را بپذیرد. اگر آن روز سعادت دختر این بود که در خانه پدر حیض نبیند، ولی امروز این امر خلاف سعادت است و شوهر دادن دختر نه ساله خلاف ارزش است، اینها همه داد می­زند که این کلمات مقطعی و مخصوص جامعه­ای خاص بوده است.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، روزنامه نشاط، ۱۲/۳/۷۸
فرهنگ شهادت خشونت آفرین است، اگر کشته شدن آسان شد، کشتن هم آسان می­شود.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، زنان، ش۵۹، دی ماه ۷۸:
به نظر من گفتار فاطمه که بهترین زنان کسانی­اند که «لایرین احداً و لایراهنّ» (و) رفتار او (فاطمه) در پنهان شدن از مقابل فرد نابینا نمی­تواند الگوی رفتاری زنان ما باشد.
▪ عبدالکریم سروش نویسنده و سخنران اصلاح طلب ، کیان، ش۵۲:
در تاریخ جدید خدائی که مؤمنان کشف می­کنند ممکن است با خدائی که گذشتگان کشف و تجربه می­کردند متفاوت باشد.
▪ روزنامه صبح امروز،۱۸/۲/۷۸
تأکید بر جنبه عطفی عاشورا کافی است و انقلاب حسین دیگر در معرض فراموشی نیست، از این پس باید جنبه عقلائی آن پرداخت.
▪ اکبر گنجی روزنامه نگار اصلاح طلب ، صبح امروز، ۲۳/۲/۷۸:
پیامبر در بدر و حنین و ... شمشیر زد ... اما آیا جنگهای جبهه حق علیه باطل پیامدهای ناخواسته یا آثار وضعی به دنبال ندارد؟... خشونت فرزند خشونت است و درخت خشونت میوه­هایی جز خشونت به بار نمی­آورد. هیچ کس حق ندارد به صرف اینکه خود را حق و دیگران را باطل می­داند، دست به خشونت بزند و در صدد نابودی مخالفان خود از طریق حذف فیزیکی برآید.
▪ اکبر گنجی روزنامه نگار اصلاح طلب ، روزنامه صبح امروز، ۲۶/۲/۷۸، ص۲:
آدم زمینی نباید در پای ایدئولوژی­های ناکجا آبادی قربانی شود؛ ارزش او از ایدئولوژی بالاتر است. ما انسان کامل در بین غیر معصومان نداریم و لذاست که قدرت مطلق، فساد مطلق را به بار می­آورد و جهنمی را روشن می­کند که همگی در آن خواهند سوخت. پس بهترین راه نجات توزیع قدرت است.
▪ سعید حجاریان روزنامه نگار اصلاح طلب و عضو شهرای شهر در دوران اصلاحات ، روزنامه ایران، ۳۱/۱/۷۸،ص۱۰:
تفکر فقهی نمی­تواند فرهنگ عاشورا را بازسازی کند، فوقش فقه می­تواند امر به معروف و نهی از منکر را واجب کند، ولی این مسأله گنجایش مبارزه مسلحانه را ندارد؛ عرفان است که فرهنگ عاشورایی می­سازد.
▪ حمیدرضا جلائی پور نماینده و روزنامه نگار اصلاح طلب مجلس ششم ، کیهان، ۲۶/۳/۷۹:
شهادت طلبی را مرحوم شریعتی به جامعه یاد داد و این تفکر از پای منابر شکل نگرفته است.
▪ رامین جهانبگلو، عضو دربار پهلوی، سلطنت طلب و جاسوس بنیاد جرج سرس و فعال با نفوذ در برخی روزنامه های اصلاح طلب، کتاب نیمه پنهان جلد۳۰:
دموکراسی یعنی ابطال پذیری دائم هر چیز. اگر دموکراسی با حقیقت همراه شود، خود را نقض می کند.
مذهب و دین می تواند مدرن شود، همچنان که کاتولیک ها مدرن شدند.آنها، پاپ را آکواریوم از این طرف می برند و این یعنی مدرن شدن کاتولیک ها.
▪ روزنامه عصر آزادگان شمس الواعظین نویسنده اصلاح طلب دوران اصلاحات ۳/۸/۷۸
رامین جهانبگلو در خصوص حذف اعتقاد دینی و خلع لباس روشن اندیشی قدسی این طور گفته است:« روحانی هم می تواند روشنفکر باشد، اما بایستی دید که بینش خداشناختی و اندیشه روشنفکری او تا چه حد مانع یکدیگر می شوند و با هم اصطکاک پیدا می کنند. مشکل اصلی آن است که یک روشنفکر مدام در پی جستجوی حقیقت است. این در حالی است که روشنفکر، حقیقت مطلقی را برای همیشه نمی پذیرد. بلکه درست در مقابل آن بینش قرار می گیرد. از این جهت بهتر است یک روحانی روشنفکر بخشی از اعتقادهای خود را برای برجسته کردن بخش ها دیگر کنا ربگذارد.»
▪ محمد بسته نگار، هفته نامه پیام هاجر مدیر مسوول اعظم طالقانی نماینده مجلس ششم ، ۲۳/۱/۷۹
با اینکه پیامبر مقام عصمت دارد، مع ذلک در قرآن اطاعت از پیامبر در معروف و نیک واجب است نه اطاعت مطلق (ولایعصینک فی معروف ...). مسائل اجتماعی باید با شور و مشورت و بدون استبداد رأی انجام گیرد. از گفتار امام علی هم برمی­آید که نظر مردم و قبول آنها در صحت ولایت مؤثر است.
ابراهیم یزدی عضو جبهه ملی و از فعالین سیاسی در برخی روزنامه های اصلاح طلب ، هفته نامه پیام هاجر مدیر مسوول اعظم طالقانی نماینده مجلس ششم، فروردین ۷۷
جامعه ولایی انحصارگر و مستبد است و ارزشی برای توده­ها قائل نیست.
▪ محمد مجتهد شبستری، هفته نامه آبان، ۲۸/۱/۷۹
از آیه «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول ...» هیچ حق حاکمیتی برای پیامبر و غیره فهمیده نمی­شود، بلکه این آیات می­خواهد بگوید، حالا که ایمان آورده­اید و پیامبر را حاکم خود قرار داده­اید، در این چارچوب از حاکم خود پیروی کنید، چنانچه عقلا هر قومی باید از حاکم خود پیروی کنند و الا امر حکومت دچار اخلال می­شود.
▪ محمد مجتهد شبستری، هفته نامه آبان، ۲۸/۱/۷۹
نظریه حکومت اختصاصی تفویض شده از طرف خداوند به انبیاء دلیل قابل دفاع ندارد، نمی­شود خدا انسان را آزاد آفریده و حاکم بر سرنوشت خود کرده باشد و از سوی دیگر به عده­ای حق حاکمیت بر این انسانها را بدهد، این دو مسأله با هم ناهماهنگ­اند، انسان مختار است.
▪ روزنامه خرداد مدیرمسوول عبدا... نوری وزیر کشور اصلاح طلب دولت اصلاحات ، ۸/۱۰/۷۷
قرآن، تعیین حاکم و تأسیس حکومت را به مردم سپرده است و هر جا سخن از قدرت سیاسی به میان آورده آن را به جمع و جامعه اسناد می­دهد و حتی اجرای قدرت و اعمال آن را نیز وظیفه مردم می­داند.
▪ محمد کاظم محمدی اصفهانی، روزنامه ایران، ۲۴/۴/۷۹:
مردم حق دارند همه مسؤولین را به سؤال کشیده و از آنها انتقاد کنند حتی اگر آن مسؤول، پیامبر و امام معصوم باشد، بلکه به خود خدا هم می­توان اعتراض کرد و او را فتنه گر نامید.
▪ تقی رحمانی، روزنامه فتح، ۱۷/۱/۷۹
چرا باید جریان سقیفه را تبدیل به یک کینه تاریخی کنیم؟ سؤال اینست که اگر طراحان سقیفه گناهکارند، پس تمام فرق اسلامی به جز شیعیان گناهکار و فریب خورده­اند و اگر این طور است، چرا آیه­الله بروجردی پذیرفتند که شیعه نیز در کنار چهار مذهب دیگر اهل تسنن قرار گیرد. این تعصب غیر معقول است که طراحان سقیفه را الی الابد گناهکار بدانیم.
▪ دو هفته نامه ایران فردا، ۸/۱۰/۷۸
علی(ع) حکومت و ولایت را یک امر مردمی و امانتی از سوی مردم حکومت شونده تلقی می­کند، نه از طرف خدا؛ در ختم جنگ صفین و آتش بس هم، تسلیم رأی عمومی شد.
▪ روزنامه خرداد مدیرمسوول عبدا... نوری وزیر کشور اصلاح طلب دولت اصلاحات ، ۸/۱۰/۷۷
قرآن، تعیین حاکم و تأسیس حکومت را به مردم سپرده است و هر جا سخن از قدرت سیاسی به میان آورده آن را به جمع و جامعه اسناد می­دهد و حتی اجرای قدرت و اعمال آن را نیز وظیفه مردم می­داند.
▪ هفته نامه آبان، ۱۹/۱۰/۷۷
حضرت علی(ع) مشروعیت خود را به رأی و انتخاب مردم می­داند و در قبال معاویه به مشروعیت مدنی خود استناد و مباهات می­نمود
▪ عزت الله سحابی، روزنامه عصر آزادگان، ۱۶/۱۰/۷۸
آدم­ها و حتی معصومین(ع) خود به خود بدون نظارت مردم و به طور اصولی در معرض انحراف هستند.
▪ عزت الله سحابی،روزنامه فتح، ۵/۱۰/۷۸
طیف ملی- مذهبی برای افراد مقام مقدس قائل نیست، تنها خداوند مقدس است، حتی پیامبر(ص) و امام علی(ع) هم خود را از انتقاد و نقد مصون نمی­دانستند.
▪ روزنامه خرداد مدیرمسوول عبدا... نوری وزیر کشور اصلاح طلب دولت اصلاحات ، ۲۲/۸/۷۸، ص۶:
قرآن بالصراحه یهود را به تورات ارجاع می­دهد و از مراجعه آنها به پیامبر انتقاد می­کند و تورات را هدایت و نور معرفی می­نماید، عیسی و انجیل را تأیید می­کند و انتظار پیامبر هم از یهود و مسیح عمل به تورات و انجیل بوده است نه قرآن.
▪ روزنامه خرداد مدیرمسوول عبدا... نوری وزیر کشور اصلاح طلب دولت اصلاحات ، ۳۰/۸/۷۸، ص۶:
قرآن عقیده انحصاری بودن یک آئین خاص را مورد نقد قرار می­دهد و بر امکان رستگاری پیروان ادیان مختلف تأکید می­کند. معیار رستگاری از نظر قرآن عام و برون آیینی است و آن ملاک­های معنوی و اخلاقی­اند که می­تواند به صورت جهانی و در همه ادیان یافت شود.
▪ روزنامه خرداد مدیرمسوول عبدا... نوری وزیر کشور اصلاح طلب دولت اصلاحات ، ۲۰/ ۸/۷۸، ص۶:
پیامبر(ص) از اهل کتاب توقع نداشت و نمی­خواست که اسلام بیاورند؛ «قل یا اهل الکتاب لستم علی شیءٍ حتی تقیموا التوراه و الانجیل» (مائده/۶۸) از آنها اقامه کتاب آسمانی خودشان را می­طلبید.
▪ عمادالدین باقی روزنامه نگار اصلاح طلب در دوران اصلاحات ، روزنامه خرداد، ۱۹/۸/۷۸،ص۶:
آیات قرآن صریحاً اصل «عیسی به دین خود، موسی به دین خود» را تأیید می­کند و هرگز اهل کتاب یا حتی کافران و مشرکان را طرد نمی­کند.
▪ عمادالدین باقی روزنامه نگار اصلاح طلب در دوران اصلاحات ، جمهوری اسلامی، ۱۳/۲/۷۹:
معتقدم اعدام و قصاص جزء ضروریات دین نیست.
▪ ح.م. تبریز، روزنامه صبح امروز، خرداد ۷۸:
صحت قصه حضرت یوسف در قرآن کریم از محالات است.
▪ محمد تقی فاضل میبدی، روزنامه نشاط، اردیبهشت ۷۸:
جهاد در جایی معنا دارد که مجاهد مطمئن باشد، پیروز می­شود وگرنه چنین جهادی بی­معناست، بر این مبنا حسین (ع) برای پیروزی و تشکیل حکومت دست به جهاد زد.
▪ محمد سعید حنایی کاشانی، ماهنامه کیان، فروردین ۷۸:
تراژدی حسین بن علی(ع) مشابه تراژدی­های آنتیگونه، تامس مور و جان پروکتور است.
▪ غلامرضا سالار بهزادی، روزنامه صبح امروز، ۲۳/۸/۷۸
تفکر شیعه گری موجب انحطاط مملکت ما و مانعی برای دموکراسی است. ای کاش سوابق حاکمیت های مردمی صدر اسلام، مورد توجه قرار می­گرفت.
▪ عزت الله سحابی، روزنامه خرداد، ۶/۸/۷۸
به گفته امام علی(ع) هر شیوه حکومتی که مردم بر آن تفاهم کنند، همان مورد رضای خداوند است و تفاهم دینی و غیر دینی معنا ندارد.
▪ باقر پرهام، هفته نامه راه نو، ۳/۵/۷۷
دوران مدرن دوران حکومت و رهبری عقل است و دین باید به عرصه زندگی خصوصی باز گردد. رهبری ائمه و پیامبر هم به خاطر آن بود که هنوز مردم آن زمان عقل را مرجع استناد خود قرار نداده بودند.
▪ جعفر آبادی، هفته نامه آبان، ۲۴/۱۱/۷۷
ولایت آسمانی دلیل شرعی ندارد و در صورت وجود دلیل هم امکان وقوعی ندارد، چون تشخیص مصداق آن ممکن نیست علم غیب هم نداریم، در نتیجه چاره­ای جز مراجعه به آرای عمومی نیست.
▪ محسن کدیور نویسنده اصلاح طلب در دوران اصلاحات ، ماهنامه کیان، بهمن ۷۷
ائمه (ع) از دو ویژگی علم غیب و عصمت، برخوردار بودند، اما فقیه هیچ کدام از این دو را ندارد، لذا وجوب تبعیت ندارد و جامعه هم راهی جز رجوع به عقل جمعی ندارد. هیچ الگویی در زمان غیبت برای اداره جامعه در دست نداریم.
▪ محسن کدیور نویسنده اصلاح طلب در دوران اصلاحات در روزنامه خرداد (متعلق به عبدالله نوری وزیر کشور اصلاح طلب دوران اصلاحات)، ۱۸/۹/۷۷
دین حکومت ندارد هیچ روشی را برای نحوه حکومت پیشنهاد نداده است؛ نحوه حکومت را مردم تعیین می­کنند، چون اصل حکومت یک امر عقلانی است، نه دینی.
▪ محمد مهدی فولادوند، روزنامه صبح امروز مدیر مسوول سعید حجاریان ، ۱۹/۱۰/۷۸
عمر نوح پیامبر ۶۰ الی۷۰ سال بوده و ۹۵۰ سال، عمر خاندان نوح بوده است، نه شخص نوح، واقعاً بعید است یک شخص نهصد و پنجاه سال عمر کند.
▪ محمد مجتهد شبستری، ماهنامه کیان، بهمن ۷۷:
در مسائل حکومت و سیاست فعل و قول معصوم حجت نیست. زیرا این قبیل احکام تاریخی و زمانی­اند. آنچه در صدر اسلام بوده باید با قوانین امروز حقوق بشر سنجیده شود. ممکن نیست پایه­های اصلی زندگی سیاسی و اجتماعی انسان بر استنباط از متون دینی مبتنی شود.
▪ محمد مجتهد شبستری ماهنامه زنان، آبان ۷۸
آنچه پیامبر از طریق کتاب و سنت پیاده نمود و احکامی که بیان کرد، اقدامات ممکنه و مقدور آن زمان بود، ما هم مطابق زمان خود، باید اقدام کنیم.
▪ محمد مجتهد شبستری، ماهنامه چشم انداز ایران، فروردین و اردیبهشت ۷۹، ش۴، ص۶۸:
وحی امری تجربی است، نه امری گزاره­ای. وحی یافتنی است، پیامبر هم وحی را تجربه کرد و یافت، قرآن هم می­گوید تو وحی را تلقی کردی و از مخاطبان خود نیز خواسته که وحی را تلقی کنند. اگر دیگران وحی را صرف گزاره­های قرآنی بدانند، وحی بودن قرآن بر آنها معلوم نشده است.
▪ هفته نامه پیام هاجر، ۱۶/۱/۷۹،ش۳۱۰،ص۶:
یکی از معضلات ما شیعیان، نداشتن منابع موثق روایی است، لذا هر کسی در هر موقعیتی با ذکر روایات و احادیثی که به معصومین نسبت داده می­شود، جوانان پاکدل و شیفته مذهب را فریب داده و مرکز اقتدار مافیایی خود را حفظ می­کند.
▪ روزنامه خرداد، ۲/۹/۷۸،ص۶:
اصل آزادی در انتخابات دین یا بی دینی از اصول مسلم حقوق انسانی است و قرآن نیز این اصل را به عنوان یک حق انسانی به رسمیت شناخته و می­فرماید:«لا اکراه فی الدین».
▪ محسن کدیور، ماهنامه کیان، بهمن ۷۷:
معصومین(ع) فقط در کلیات و اصول اسوه­اند، نه در فروع و جزئیات.
▪ داریوش شایگان، ماهنامه کیان، بهمن ۷۷:
ایدئولوژی کردن دین مساوی انتحار معنوی دین است، حوزه دین از سایر حوزه­ها جداست و نباید همتای دیگر قالبهای زندگی بشری قرار گیرد.
▪ احمد قابل، روزنامه صبح امروز، ۲۴/۷/۷۸،ص۶:
پذیرش دین حق است نه تکلیف؛ در نتیجه هر کس حق تبدیل دین خود را هم خواهد داشت.
▪ حبیب الله پیمان، هفته نامه پیام هاجر، ۲۳/۹/۷۸، ص۶:
فرآن قابل نقد عقلی و تجربی است و خود قرآن نیز در آیات بسیاری دعوت به آن نموده است.
▪ فاطمه گوارایی هفته نامه پیام هاجر، ۲۳/۱/۷۹ ش۳۱۱، ص۲:
داستان تکاپوی آدم که جرأت کرد میوه ممنوعه را برگیرد و زیستن زبونانه را نفی کند، دوباره و دوباره (با آمدن عاشورا) به تصویر کشیده شده است.
▪ عباسی سلیمانی، روزنامه خرداد، ۷/۷/۷۸، ص۶:
هر گونه خشونت (قانونی و غیر قانونی) از ساحت مقدس پیامبر به دور است.
▪ احمد نراقی، هفته نامه راه نو، ۱۷/۵/۷۷،ش۱۶، ص۱۲:
در قلمرو ایمان نیز تسامح هست؛ به این معنا که ایمان ابراهیمی، ایمان دین گرای شکاک و ایمان ملحد دین گرا، هر سه با تفاوت مراتب بهره­ای از قدسیت دارند و هر سه دسته مؤمن­اند.
▪ مهرزاد بروجردی، ترجمه علی صدیق زاده، ماهنامه کیان، مهر و آذر ۷۸، ش۴۹، ص۴۰ به بعد:
اسلام نیز چون مسیحیت در نهاد خود قابلیت عرفی شدن و سکولاریزه شدن را دارد و چنین امری در حال وقوع است.
▪ احمد الستی، روزنامه ایران، ۱۹/۹/۷۷، ص۱۲:
موسی به دین خود عیسی به دین خود؛ فرهنگ یک ملت نظیر یک لحاف چهل تکه است که از نقوش متفاوت تشکیل شده و به جای تعارض با هم کنار آمده و به تفاهم رسیده­اند.
▪ مرضیه آذرافزا، هفته نامه پیام هاجر، ۱۳/۷/۷۸، ش۲۸۶، ص۸:
اینکه پیامبر را ابوالقاسم لقب داده­اند نه ابو فاطمه حاکی از غلبه فرهنگ جاهلی مردسالاری است.
▪ مقصود فراستخواه، هفته نامه توانا، ۲۲/۶/۷۷،ش۲۸، ص۸:
حقیقت ثابت نداریم؛ حتی در دست انبیاء و معصومین هم حقیقت ثابتی نبوده که بتوانند آنرا برای همه ازمنه و امکنه دیکته کنند.
▪ احمد نراقی، هفته نامه آبان، ۱۱/۱۰/۷۷، ش۵۹، ص۴:
وحی برای نسلهای بعد از زمان خود، قابل فهم نیست، چون کدهای مشترک زبانی به مرور زمان از بین می­رود به علاوه ذات وحی زبانی، ناقص است، چونت بالاجبار یک امر آسمانی باید در قالب الفاظ زمینی قرار گیرد و این خود محدودیت آفرین است.
▪ جواد مقامی، آفتاب امروز، ۲۴/۱/۷۹:
سالهای فراوان و بلکه قرنها این بزرگداشت (قیام عاشورا) حاصلی جز تأثر، حزن و اشک آوری نداشته.
▪ همشهری، ۱۷/۱۲/۷۸:
نوحه خوانی­هایی که متأسفانه الان در جامعه ما به شدت رواج دارد... این باید تعدیل بشود و به جای خودش بنشیند. تشویق هایی که در این زمینه می­شود، تشویق هایی که از ناحیه برخی روحانیون می­شود، باید به جای خودش بنشیند.
▪ مدیر آموزش و پرورش استان مازندران، کیهان اخبار ویژه، ۱۰/۳/۷۹:
ثواب کف و سوت زدن برای تقویت یکی از نخبگان جامعه کمتر از سینه زنی و عزاداری برای امام حسین(ع) نیست.
▪ نشاط، ۳۰/۱/۷۹:
شیعیان برای استفاده خود به آن (عاشور) تأکید فراوان ورزیدند و کوشیدند تا نور فروغ این حادثه خاموش نشود... در روزگار حاضر هیچ یک از این عوامل عاطفی دیگر به کار ما نمی­آید.
▪ تقی رحمانی، روزنامه فتح، ۱۷/۱/۷۹،ص۳:
اگر امامان برای خود مشروعیت حکومت قائل بودند، چرا همواره از مردم برای حکومت کردن خود مشروعیت می­طلبیدند؛ همچون بیعت امام علی(ع) و صلح امام حسن(ع) و دعوت اهل کوفه از امام حسین(ع) و قبول ولایتعهدی امام رضا(ع) با اصرار مأمون عباسی.
▪ غلامرضا سالار بهزادی، روزنامه صبح امروز، ۲۳/۸/۷۸،ص۸:
تفکر شیعه گری موجب انحطاط مملکت ما و مانعی برای دموکراسی است.
▪ فرهاد بهبهانی، زن، ۱۰و۹/۹/۷۷:
حکم سنگسار زناکار هیچ مستند شرعی ندارد.
▪ فرهاد بهبهانی، آبان، ش ۵۹، ۱۰/۷/۷۸
حکم «سابّ النبی و الائمه» قتل نیست بلکه باید آن را تحمل کرده مقابل به مثل نکرد.
▪ مهرانگیز کار سلطنت طلب، ضدانقلاب و نویسنده اصلاح طلب دوران اصلاحات ، کیان، ش۴۵، بهمن۷۷:
احکام کیفری اسلام کارآیی ندارد و موجب رواج خشونت می­گردد. مجازات­های سنگین بدنی چون سنگسار، سیاستهای کیفری در حق زنان و غیر مسلمانان، از آن جمله­اند.
▪ ابوالفضل موسویان، پیام هامون، ش۲۶، ص۶:
حکم حرمت چاپ و فروش کتب ضاله در زمان حال بی­معناست.
▪ حسین باقرزاده، نشاط، ۲/۶/۷۸:
خشونت در هر شکل آن باید از ایران محو شود و اعدام برجسته­ترین نوع خشونت قانونی است.
▪ بهاءالدین خرمشاهی، صبح امروز، ۲/۶/۷۸، ص۷:
کافر و بی دین هم خودی است. قرآن هم فرمود«لکم دینکم و لی دین» بنی آدم اعضای یکدیگرند.
▪ فرامرز شکوری، آبان، ۷/۶/۷۷،ش۴۰:
اراده مردم همان اراده خداست و انتخاب مردم هم همان انتخاب خداست، لذا دموکراسی غربی با دین سازگار است.
▪ روزنامه فتح، ۲۵/۱/۷۹:
روزنامه فتح از قول امام حسین(ع): تنها اصلاح دین! پیامبر(ص) را خواستم.
▪ بهروز افخمی کارگردان سینما و نماینده اصلاح طلب مجلس ششم در دوران اصلاحات،کیهان، ۲/۸/۷۹:
هنرمند اصیل هم به نحوی به فضای زنده و البته آمیخته به ابتذال نیاز دارد و در یک فضای پاکیزه شده و تحت سانسور از دل و دماغ می­افتد.

وحید خاوئی