آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) ، ری

آستانه مبارك حضرت عبدالعظیم (ع) یكی از زیارت‌گاه‌های بزرگ و معتبر شیعیان جهان در شهر ری واقع است. حضرت عبدالعظیم از فرزندان امام حسن (ع) است (با پنج واسطه به حضرت امام حسن مجتبی می‌رسد) كه در قرن سوم هجری شهید و در محل كنونی دفن شد. بخش اصلی و مركزی آن، همان بنای اولیه حرم بود كه رفته رفته در طول سده‌های مختلف بناها و سازه‌هایی دیگر پیرامون آن احداث شد. این مجموعه مشتمل است بر حرم‌ها، رواق‌ها، مسجدها، ایوان‌ها، صحن‌ها و دیگر آثار متعلق وابسته به آن، بقعه‌های امام‌زاده حمزه برادر امام رضا (ع) و امام‌زاده طاهر از فرزندان امام سجاد (ع) نیز در همین مجموعه قرار دارد. بنای اصلی و نخستین این آستانه، یعنی حرم، در نیمه دوم قرن سوم هجری (قرن نهم میلادی) تعمیر اساسی شد و درگاه اصلی ورودی آن كه در سمت شمال قرار دارد ابتدا به فرمان پادشاهان آل بویه و سپس به همت مجدالملك رادستانی قمی تكمیل شد و آذین یافت. همچنین گنبد مطهر به دستور مجدالملك قمی ساخته و بعدها با روكش طلا پوشیده شد.
قدیمی‌ترین اثر تاریخی این آستانه كه از آثار بسیار نفیس ایران است و از لحاظ بزرگی كم نظیر است، صندوق مطهر آستانه حضرت عبدالعظیم است كه از چوب عود، فوفل و گردو ساخته شده است. چهار طرف این صندوق گران‌بها، كتیبه‌ای به خط نسخ و ثلث برجسته حكاكی شده كه مربوط به سال ساخت صندوق یعنی 725 هجری قمری است. درِ منبت‌كاری سمت مقبره ناصرالدین شاه نیز از دیگر قسمت‌های تاریخی بنا است كه قبل از این كه به صورت آرامگاه در آید، به نام مسجد هلاكوخان خوانده می‌شد. قدمت این بنا به سال 848 هجری قمری (دوران سلطنت شاهرخ بهادر تیموری) می‌رسد.
از سده‌ هشتم تا قرن دهم هجری، آثار هنری با ارزشی از جمله درهای منبت‌كاری شده با خطوط زیبا و نفیس باقی مانده است.
ایوان، رواق و سردر این بنا از آثار شاه تهماسب اول صفوی است. ضریح نقره بنا به دستور فتح‌‌علی شاه قاجار تهیه و نصب شده است. آیینه‌كاری، نقاشی‌ و طلاكاری گنبد به دستور ناصرالدین‌ شاه انجام شده و متعلق به قرن سیزدهم هجری است. در نزدیكی مرقد مطهر، مقبره‌های برخی از شاهان قاجار، و شماری از علما و رجال دیده می‌شود.