اصلاحات سوختی

دومین سال اجرای تبصره ۱۳ در قانون بودجه ایران رقم خورد. دولت در این تبصره پیش بینی كرده است با اصلاح و توسعه ناوگان حمل ونقل عمومی كشور نظیر اتوبوس ها و مترو و با خارج كردن خودروهای فرسوده و پرمصرف بنزین سوز به گونه ای مصرف این فرآورده را در كشور كاهش دهد.
در راستای اجرای تبصره ۱۳ قانون بودجه دولت با كسب مجوز از مجلس امسال تنها می تواند به میزان ۲‎/۵ میلیارد دلار بنزین را از طریق واردات تأمین كند.
شاید گفته شود در شرایطی كه در سال ۸۵ حدود ۶ میلیارد دلار به واردات بنزین اختصاص داده شده است پس چگونه حتی با رشد ۱۰ درصدی تقاضای مصرف این فرآورده می توان تقاضای متوسط ۸۰ میلیون لیتر بنزین در روز را تا پایان سال پوشش داد؟
در پاسخ باید گفت تعریف تبصره ۱۳ در قانون بودجه سال ۸۶ یكی از راهكارهایی است كه دولت را ملزم می سازد در كوتاهترین زمان ممكن با خارج كردن خودروهای فرسوده و وارد كردن خودروهای جدید سهمیه بندی بنزین و با توسعه حمل ونقل عمومی راهكاری اتخاذ كند تا مصرف فزاینده بنزین، این كالای استراتژیك را محدود كند. براساس برنامه از سال ۱۳۹۰ دیگر خودروی بنزین سوز در كشور تولید نخواهد شد و زمینه برای اجرای این برنامه راهبردی با تأكید بر مصرف گاز آغاز شده است.
● جهت گیری تبصره ۱۳
با توجه به معضلات و مشكلات ترافیكی مانند كمبود وسایل حمل ونقل عمومی، رشد روزافزون خودروها، تعداد زیاد خودروهای فرسوده، آلودگی هوا، میزان بالای تصادف ها و غیره قانون برنامه چهارم توسعه با افزایش سهم حمل ونقل همگانی به ۷۵ درصد در شهرهای بزرگ كشور، از رده خارج كردن خودروهای فرسوده و دوگانه سوز كردن خودروها، دولت برای نخستین بار در قالب تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۳۸۵ كل كشور گامی مهم در جهت رفع محدودیت ها و اصلاح این گونه مشكلات برداشته است.
در تبصره ۱۳ موارد ذیل در نظر گرفته شده است:
● توسعه حمل ونقل عمومی
توسعه حمل ونقل عمومی شامل افزایش ناوگان اتوبوسرانی به میزان ۶ هزار و ۵۰۰ دستگاه، ناوگان تاكسیرانی تا ۳۰ هزار دستگاه تاكسی و ۱۵ هزار دستگاه ون و نیز توسعه ناوگان مینی بوسرانی به میزان ۱۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه دولت برای نخستین بار سهم شهرداری ها در خرید اتوبوس را از ۳۵ درصد به ۱۷‎/۵ درصد كاهش داده و ۸۲‎/۵ درصد از قیمت اتوبوس به وسیله دولت پرداخت می شود.
برای خرید تاكسی، ون و مینی بوس، دولت تسهیلات وام با بهره كم، برای متقاضیان در نظر گرفته و مابه التفاوت بهره وام از سوی دولت پرداخت می شود.
در زمینه توسعه حمل ونقل ریلی به عنوان مهم ترین اقدام دولت در بخش حمل ونقل عمومی ساخت و تكمیل ۴۰۰ كیلومتر خطوط مصوب قطار شهری، در دستور كار قرار گرفته است و دولت به وسیله شركت جدیدالتأسیس «توسعه حمل ونقل ریلی شهرها» و با هماهنگی سازمان های قطار شهری در ساخت، خرید و تهیه ناوگان و تأسیسات مسیر و ایستگاه ها اقدام های جدی به عمل خواهد آورد.
● عملكرد دولت در زمینه توسعه حمل ونقل عمومی:
۱) قرارداد خرید ۶ هزار و ۵۰۰ دستگاه اتوبوس منعقد شده و ۳ هزار و ۸۴۰ دستگاه اتوبوس هم تولید شده است كه از این تعداد ۲ هزار و ۷۴۵ دستگاه تحویل شده است. از این تعداد، ۱۰۷۵ دستگاه آماده تحویل به اتوبوسرانی ها است.
۲) تفاهم نامه با شركت ایران خودرو برای تولید ۳۰ هزار دستگاه تاكسی، و تفاهم نامه با تولیدكنندگان و واردكنندگان برای تأمین ۱۵ هزار دستگاه تاكسی ون و ۱۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه مینی بوس امضا و جداول توزیع میان شهرهای كشور انجام پذیرفته است. همچنین ثبت نام از متقاضیان از دی ماه سال ۱۳۸۵ هم آغاز شده است. تا به حال ۲۴ هزار و ۸۲۷ متقاضی برای تاكسی، ۵ هزار و ۶۰۰ متقاضی برای تاكسی ون و ۱۱۳۵ متقاضی برای مینی بوس ثبت نام كرده اند. قرارداد عاملیت با بانك های عامل برای اعطای تسهیلات پیش بینی برای هر دستگاه تاكسی ون و مینی بوس منعقد و معرفی ثبت نام كنندگان به بانك های عامل برای اعطای تسهیلات آغاز شده به طوری كه تا پایان اردیبهشت ماه حدود یكهزار دستگاه از تاكسی های ون وارد شبكه حمل ونقل عمومی كشور می شود. ضمناً به منظور توسعه ناوگان حمل ونقل عمومی غیرریلی شهر تهران تعداد ۵ هزار و ۵۰۷ دستگاه تاكسی، ۱۰ هزار تاكسی ون و ۳ هزار و ۵۰۰ دستگاه مینی بوس تخصیص یافته كه شهرداری تهران متعهد شده نسبت به دریافت ناوگان تخصیصی اقدام كند.
۳) در زمینه توسعه حمل ونقل ریلی اعتبارات ریالی برای قطارهای شهری تبریز (۴۵۰ میلیارد ریال)، قطار شهری اصفهان (۴۳۰ میلیارد ریال)، قطار شهری شیراز (۴۵۰ میلیارد ریال)، مترو تهران (۷۵۰ میلیارد ریال + ۱۰۰ میلیون ریال برای یارانه بلیت)، قطار شهری مشهد (۲۰۰ میلیارد ریال)، قطار شهری اهواز (۱۰۰ میلیارد ریال)، قطار شهری كرج (۱۰۰ میلیارد ریال)، قطار حومه ای تهران ـ قم (۱۰۰ میلیارد ریال)، قطار حومه ای تهران ـ ورامین (۱۰۰ میلیارد ریال) و انتقال خط راه آهن تهران ـ تبریز از سطح زمین به زیرزمین در منطقه ۱۷ شهرداری تهران (۱۰۰ میلیارد ریال) تخصیص داده شده است.
همچنین باید گفت كه از محل منابع ارزی فاینانس یك میلیارد و ۳۱۸ میلیون دلار برای خطوط ۶ و ۷ و باقیمانده خط ۴ مترو تهران، ۳۴۰ میلیون دلار برای كرج، ۲۸۷ میلیون دلار برای اهواز، خرید واگن ۲۵۰ میلیون دلار، قطار حومه ای تهران ـ قم ۸۰ میلیون دلار، قطار حومه ای تهران ـ ورامین ۴۰ میلیون دلار و قطار سبك شهری ۵۵۰ میلیون دلار تأمین شده است، ضمن آن كه ۱۵۰ میلیون دلار نیز در متمم بودجه سال ۱۳۸۵ برای تأمین واگن مترو تهران و قطار شهری ها تخصیص یافته است.
۴) مرحله اول طرح ساماندهی مسافربرهای شخصی در كشور سال گذشته با شناسایی و ثبت نام متقاضیان آغاز شد. به طوری كه تعداد ۱۷۸ هزار و ۳۳۸ متقاضی شركت در طرح مذكور، ثبت نام كرده اند كه از این تعداد ۱۵۹ هزار و ۸۵۴ متقاضی واجد شرایط تعیین و مشمول طرح ساماندهی مسافربرهای شخصی شدند، مرحله دوم اجرای طرح شامل مرحله ساماندهی با انجام اقدام هایی در تهیه برچسب و صدور پروانه بهره برداری در دست انجام است.
● كاهش آلودگی هوا و تغییر الگوهای مصرف سوخت
۱) در این بخش دولت باید تا پایان برنامه میزان آلودگی هوای ۸ شهر آلوده كشور (تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز، كرج، اهواز، اراك) را به حد استانداردهای مطلوب زیست محیطی كاهش دهد.
۲) با در نظر گرفتن سیاست های تشویقی، تولیدكنندگان را به سمت تولید خودروهای كم مصرف و تولید موتورهای پایه گازسوز هدایت كند.
۳) افزایش تولید خودروهای دوگانه سوز و تبدیل كارگاهی خودروهای بنزین سوز به دوگانه سوز
۴) افزایش جایگاه های عرضه سوخت گاز طبیعی
ـ در این راستا عملكرد دولت در این زمینه به شرح زیر بوده است:
۱) در راستای كاهش آلودگی هوا، سه محور توسعه حمل ونقل عمومی ـ از رده خارج كردن خودروهای فرسوده ـ تغییر الگوی مصرف سوخت در دست اجرا است.
۲) خودروسازان موظفند از اواسط سال جاری فقط خودروهای دوگانه سوز تولید كنند؛ ضمن آن كه در سال جاری ۲۵۰ هزار خودرو فرسوده با خودروهای دوگانه سوز جایگزین خواهند شد و ۳۰ هزار دستگاه تاكسی دوگانه سوز به ناوگان اضافه می شود، ۱۲۰ هزار خودرو بنزین سوز نیز تبدیل كارگاهی خواهند شد.
تاكنون در كشور ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو تبدیل كارگاهی شده كه ۱۰۳ هزار و ۱۹۵ دستگاه آن در سال ۱۳۸۵ تبدیل شده و ۶۵ هزار و ۸۰۱ دستگاه خودرو دوگانه سوز كارخانه ای تولید شده است. از این تعداد ۳۸ هزار و ۱۹۶ دستگاه مربوط به سال ۱۳۸۵ است، ضمناً بیش از ۲ هزار و ۷۳۳ دستگاه اتوبوس گازسوز كارخانه ای تولید شده است. به لحاظ بهره مندی از جایگاه های سوخت گاز طبیعی ۷۵ شهر كشور دارای جایگاه سوخت گاز طبیعی هستند، همچنین ۱۴۳ كارگاه تبدیل در سراسر كشور مشغول به فعالیت هستند.
۳) خودروسازان داخلی به فناوری تولید موتورهای پایه گازسوز دست یافته و در آینده نزدیك تولید انبوه این موتورها آغاز خواهد شد.
۴ ) تاكنون ۱۹۳ جایگاه سوخت گاز طبیعی به بهره برداری رسیده و ۷۷۲ جایگاه هم آماده بهره برداری و یا در دست ساخت است.
● خودروهای فرسوده
در زمینه از رده خارج كردن خودروهای فرسوده باید به این نكته اشاره كرد كه دولت پیش بینی كرده است در یك برنامه پنج ساله تمامی خودروهای فرسوده را با اعطای تسهیلات شامل وام های كم بهره از رده خارج كرده و پس از آن از تردد خودروهای فرسوده جلوگیری خواهد شد. در همین راستا در سال جاری ۲۵۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده جایگزین خواهد شد.
▪ عملكرد دولت در این بخش به شرح زیر است:
۱) تعداد ۳۷۰ هزار متقاضی ثبت نام كرده اند و تا به حال ۲۷۰ هزار متقاضی به شعب مختلف بانك های عامل معرفی شده اند.
۲) پس از انجام امور مربوط به اسقاط و دریافت وام از بانك ها، متقاضیان به ترتیب اولویت در حال تحویل گرفتن خودروهای جدید هستند.
۳) ۱۰۷ هزار متقاضی در شركت سایپا ثبت نام كرده اند و این شركت تعهد كرده خودرو تمامی متقاضیان را تأمین كند.
۴) تعداد ۲۳۵ هزار متقاضی با شركت ایران خودرو ثبت نام كرده اند و این شركت متعهد به تأمین ۱۴۰ هزار خودرو است.
۵ ) تعداد ۱۵۰۰ شعبه بانك های عامل اعم از ملت، ملی، سپه، صادرات در سراسر كشور مشغول به رسیدگی و اعطای وام به ۲۵۰ هزار متقاضی هستند.
۶) تا به حال ۷۰ مركز اسقاط در سراسر كشور فعال شده و ۱۸۵ هزار خودرو در این مراكز اسقاط شده كه از این تعداد ۲۵ هزار و ۵۶۱ دستگاه، تاكسی است.
۷) تا به حال ۱۴۰ هزار خودرو تحویل شده كه ۱۷ هزار و ۲۸۵ دستگاه از آن شامل تاكسی ها بوده است.
● بهبود عبور و مرور
دولت در این بخش برنامه بهبود عبور و مرور در شهرهای مختلف كشور با تأكید بر انجام مطالعات لازم، كاهش تقاضای سفر، افزایش بهره وری از سیستم های حمل ونقل عمومی موجود، محدود ساختن استفاده از وسایل نقلیه شخصی، توجه بیشتر به ارتباط كاربری های شهری و حمل ونقل، افزایش ایمنی تردد خودروها و عابران پیاده، تشویق به استفاده از دوچرخه و... در آئین نامه اجرایی جزء ۱ بند (ب) تبصره ۱۳ ارائه كرده و اعتبارات استانی برای انجام این امور در شهرهای مختلف را تخصیص داده است.

منبع : روزنامه ایران