سال ۲۰۰۵، سال شکوفائی ۳GSM

آنگونه که ”راب کان‌وی“، مدیر انجمن GSM می‌گوید، رشد و توسعهٔ تکنولوژی‌های GSM و WCDMA و معرفی تکنولوژی جدید HSDPA در سال ۲۰۰۵، باعث شد تا نفوذ تکنولوژی GSM در عرصهٔ تلفن همراه، بیش از پیش شود. اساساً اکثر این پیشرفت‌ها در کشورهای در حال توسعه صورت گرفته است و طرح ابتکاری انجمن GSM در ”ایجاد دسترسی برای افرادی که دسترسی به شبکه ندارند“ نیز در آن مؤثر بوده است. اما با وجود این موفقیت و پیشرفت‌های دیگر در عرصهٔ فن‌آوری GSM، در این سال هنوز هم چالش‌هائی وجود دارد که باید برطرف شود و موفقیت‌های جدیدی که باید بررسی شود. آنچه در ادامه می‌آید، گفتگوی مجلهٔ ۳GSM Word focus با کان‌وی است.
● به‌نظر شما مهمترین رویداد و چالش‌های سال ۲۰۰۵، هم در مورد انجمن ۳GSM و هم در زمینه فن‌آوری GSM چه بوده است؟
قطعاً، مهمترین رویداد در حوزه فن‌آوری GSM، رشد بسیار سریع و فراتر از پیش‌بینی تعداد مشترکان این فن‌آوری و رسیدن آن به تعداد ۵/۱ میلیارد بوده است. این امر نتیجهٔ گسترش و فراگیری فن‌آوری GSM در سطح جهان و ساختار مستحکم این صنعت، مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه و همچنین نشان‌دهندهٔ تلاش‌های صورت گرفته برای کاهش قیمت گوشی‌های همراه است.
برنامه ”ایجاد بازار گوشی‌های تلفن همراه که بخشی از طرح ابتکاری ما در متصل کردن افرادی است که به شبکه متصل نیستند“، عاملی است که توسعه این صنعت را از طریق کاهش قیمت‌ها در بازار شتاب بخشیده است و باعث شده که خدمات تلفن همراه در مناطقی که از نظر اقتصادی در سطح مطلوبی نبودند، با قیمتی مناسب ارائه شود. تلاش‌های انجمن GSM برای متقاعد کردن تولیدکنندگان به تولید گوشی تلفن همراه با قیمتی کمتر از ۳۰ دلار، با ورود اولین نوع از این دستگاه‌ها به بازار در اوایل سال ۲۰۰۶، به نتیجه می‌رسد.
انجمن GSM به نمایندگی از اپراتورهای شرکت کننده در این طرح، شرکت موتورولا را به‌عنوان تولیدکننده دستگاه تلفن همراه در مرحلهٔ دوم این برنامه انتخاب کرد؛ اما چهار سازندهٔ تجهیزات دیگر هم پیشنهادهائی ارائه کردند مبنی بر اینکه قیمت‌ها را به کمتر از ۳۰ دلار برسانند که همه این اتفاقات بسیار دلگرم کننده است.
این قیمت‌ها اپراتورها را قادر می‌سازد تا خدمات تلفن‌های همراه را با قیمتی مناسب به میلیون‌ها کاربر معمولی در کشورهای در حال توسعه ارائه کنند؛ مخصوصاً در کشورهائی که در آن‌ها کاربران تلفن همراه مجبور به پرداخت مالیات‌های سنگین نیستند.
رویداد مهم دیگر، گسترش سریع فن‌آوری ۳GSM (WCDMA) در سال ۲۰۰۵ بوده است. با بیش از ۹۰ شبکه که خدمات تجاری را ارائه می‌دهند، تا پایان سال ۲۰۰۵، تعداد کاربران ۳GSM به ۵۰ میلیون نفر در سطح جهان خواهد رسید؛ در حالی‌که این تعداد در پایان سال ۲۰۰۴ کمتر از ۱۷ میلیون نفر بود. افزایش سه برابری تعداد این کاربران، دلیل محکم و قانع‌کننده‌ای است برای افرادی که نسبت به کارائی فن‌آوری ۳GSM تردید داشته‌اند.
در واقع فن‌آوری ۳GSM در مدت زمان مشابه نسبت به فن‌آوری‌های دیگر تلفن همراه بسیار سریع‌تر گسترش یافته است و در این زمینه به بهترین نحو عمل کرده است. (نمودار ۱)
یکی از مهمترین چالش‌هائی که درسال ۲۰۰۵ با آن روبه‌رو بوده‌ایم، قطعیت مسئله حق مالکیت فکری برنامه‌های کاربردی و فن‌آوری‌هائی است که در صنعت تلفن همراه از آن‌ها استفاده می‌شود.
با توجه به پیچیدگی‌های روزافزون تلفن همراه و تعداد بسیار زیاد شرکت‌هائی که در حال حاضر درگیر برنامه‌های کاربردی و فن‌آوری‌های در حال تکامل هستند، مسئله تعیین حق مالکیت تبدیل به مشکلی اساسی در حوزه GSM و برای انجمن GSM شده است. بر این اساس، آگاهی و اطلاع اپراتورهای تلفن همراه در مورد کل هزینه‌ها، از جمله مجوزهای حق مالکیت و حق امتیاز در مورد هر کدام از فن‌آوری‌های انتخاب شده، اهمیت فراوان دارد.
● اخیراً انجمن GSM مشکل مربوط به مالیات تلفن را مطرح کرده است. ضرورت این امر از کجا ناشی می‌شد؟ آیا دولت‌ها به این موضوع توجه می‌کنند؟
انجام این‌کار لازم بود؛ زیرا باید سعی کنیم تا بخشی از چهارمیلیارد نفری را که به ارتباطات تلفنی و اینترنتی دسترسی ندارند، به شبکه متصل کنیم. برای رسیدن به این منظور، برنامه‌هائی را با هدف کاهش موانع موجود در دسترس به تلفن همراه اجراء کردیم. طرح ابتکای ما (ایجاد بازار تلفن همراه)، روند تولید گوشی‌های جدید بسیار ارزان قیمت را تسریع کرده است. از طرف دیگر، بررسی‌های ما در مورد مالیات نشان داده است که اغلب اوقات، دولت‌ها مالیات تلفن همراه را همانند یک کالای لوکس در نظر می‌گیرند و پرداخت هزینه‌های آن فراتر از توانائی افرادی است که این دستگاه می‌تواند برای آن‌ها بسیار مفید باشد.
در بسیاری از کشورها، بخش عظیمی از هزینه‌های مربوط به مالکیت تلفن همراه، به مالیات مربوط می‌شود، که مانع اصلی در ارائه خدمات تلفن همراه با قیمت مناسب است.
در واقع روش دولت‌ها برای پر کردن شکاف دیجیتالی متناقض‌نما است؛ آن‌ها از سوئی اعلام می‌کنند که هدفشان دسترسی تمامی مردم به خدمات ارتباطی است؛ در حالی‌که مالیات‌های سنگینی را برای تلفن‌های همراه و استفاده از آن‌ها تعیین می‌کنند. بررسی‌های ما در ۵۰ کشور در مورد تٲثیر مالیات بر تلفن‌های همراه و خدمات مربوط به آن، این نتایج را در پی داشت:
اگر دولت‌ها میزان مالیات‌های خدمات تلفن همراه را فقط به میزان یک‌درصد کاهش دهند، تعداد کاربران تلفن همراه در آن کشورها بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰، بیش از ۲ درصد افزایش می‌یابد.
در بعضی موارد، کاهش مالیات‌های ارتباطات تلفن همراه، باعث افزایش کل درآمد مالیاتی دولت در بلندمدت می‌شود. البته با نرخ‌های مالیاتی که در حال حاضر وجود دارد، هر کاربر جدید تلفن همراه در هر سال، ۲۵ دلار به میزان درآمدهای مالیاتی کشور خود اضافه می‌کند.
حذف کلیهٔ مالیات‌های مخابرات، تعداد کاربران تلفن همراه را در ۱۹ بازار که تحت‌تٲثیر این مالیات‌ها هستند، تا پایان سال ۲۰۱۰ به ۳۴ میلیون نفر افزایش می‌دهد و میزان ارتباطات صوتی تلفن همراه را در این بازارها تا ۲۵ درصد افزایش می‌دهد.
البته در اکثر موارد، دولت‌ها به مسئله مالیات نگاهی باز و انعطاف‌پذیر دارند و هم‌اکنون انجمن GSM در حال گفتگو با مقامات بعضی از این کشورهای در حال توسعه در زمینهٔ چگونگی پیشرفته کردن نظام‌های مالیاتی آن‌هاست. اولویت اکثر دولت‌ها مقابله با بازار سیاه است که تا حد زیادی به ضرر درآمدهای دولت عمل می‌کند. اما با این حال، بسیاری از دولت‌ها به منافع اجتماعی و اقتصادی اشاعهٔ استفاده از تلفن همراه میان مردم کشورشان، پی برده‌اند.
مهم‌تر از همه، ما قصد داریم تا ارتباط بین دولت‌ها و صنعت تلفن همراه را مستحکم کنیم. برنامه ”اهداف عصر طلائی“ در سازمان ملل و توجه آن به گسترش فراگیر خدمات دیجیتالی، فرصتی یگانه و مناسب برای صنعت تلفن همراه و به‌خصوص اپراتورها ایجاد کرده است تا شکاف دیجیتالی را برطرف کند. تلفن همراه مدت‌هاست که در این مسیر قرار گرفته است تا چهارمیلیون نفری را که به هیچ‌گونه ارتباطات تلفنی یا اینترنتی دسترسی ندارند به شبکه متصل کند و در نهایت به توزیع خدمات دیجیتالی کمک کند.
● آیا افزایش تعداد مشترکان در سال ۲۰۰۵ ـ هم در مورد ۲G و هم ۳GSM ـ در حد انتظار شما بوده است؟
افزایش تعداد مشترکان فن‌آوری GSM واقعاً بیشتر از آنچه بود که انتظار داشتیم. تعداد مشتریان در این صنعت از مرز ۵/۱ میلیارد نفر هم گذشت که بسیار بیشتر از پیش‌بینی اکثر صاحب‌نظران بود. عامل اصلی این رشد سریع، تقاضای بیش از انتظار برای تلفن همراه GSM در کشورهای در حال توسعه، مخصوصاً آفریقا، آمریکای لاتین و هند بوده است، با این‌حال، میزان ضریب نفوذ در بسیاری از کشورهای اروپائی هم از میزانی که پیش‌بینی شده بود، فراتر رفت که بخشی از آن به‌دلیل فراگیر شدن ترمینال‌های خاص در زمینهٔ GSM بوده اسوووت.
با این توصیفات، همان‌طور که انتظار داشتیم، سال ۲۰۰۵ سال شکوفائی فن‌آوری ۳GSM بود. تا پایان سال ۲۰۰۴ در حالی‌که دستگاه‌های تلفن همراه ۳GSM کوچک‌تر، ارزان‌تر و تعداد آن‌ها بیشتر شد، تعداد مشتراکان ۳GSM هم تا سه برابر افزایش یافت و به ۵۰ میلیون نفر در سطح جهان رسید. همچنین میزان تقاضا برای کارت‌های لپ‌تاپ ۳GSM زیاد بوده است که نشان می‌دهد افراد بسیاری برای دسترسی به اینترنت از شبکه‌های سلولی استفاده می‌کنند.
مسئلهٔ مهم دیگر این بود که در اواخر سال ۲۰۰۵، شرکت Telstra اعلام کرد که شبکه WCDMA را جایگزین شبکه CDMA خواهد کرد که در حدود ۹۸ درصد از جمعیت استرالیا را تحت پوشش قرار خواهد داد. این تصمیم شرکت Telstra نشان می‌دهد که فن‌آوری‌های GSM این قابلیت را دارند که خدمات با صرفهٔ صوتی و باند وسیع را هم به مناطق شهری و هم به مناطق روستائی ارائه کنند.
این نکته را نباید فراموش کنیم که ۳GSM فقط یک فن‌آوری نیست؛ بلکه زنجیره‌ای از خدمات و صنایع مختلف است که گردانندگان بسیاری را از جمله ۶۸۰ اپراتور موبایل و هزاران تولیدکننده تجهیزات را در بر می‌گیرد. این فن‌آوری، محیط تجاری کاملاً رقابتی را به‌وجود آورده که در آن هیچ اپراتور یا تولیدکنندهٔ غالبی وجود ندارد. مسیری را که این فن‌آوری در پیش گرفته کاملاً مشخص و مستحکم است؛ این زنجیره تا به‌حال حفظ شده است و از این به بعد هم راه خود را ادامه خواهد داد.
● فن‌آوری HSDPA در مدت کوتاهی از حاشیه خارج شد و هم‌اکنون موقعیتی محوری در صنعت تلفن همراه دارد. با توجه به محدودیت‌های ضمنی که در مورد WCDMA وجود دارد، آیا انجمن GSM این پیشرفت را مثبت تلقی می‌کند؟
برخلاف تمام محدودیت‌هائی که در مورد WCDMA وجود دارد، پذیرش سریع HSDPA نشان‌دهنده قابلیت‌های این فن‌آوری و هزینه‌های نسبتاً کم توسعهٔ آن است. HSDPA یک فن‌آوری بهینه شده است که باعث می‌شود شبکهٔ WCDMA تمام قابلیت‌های خود را تحقق بخشد. در دسترس بودن و پذیرش سریع HSDPA نکته مثبتی در این صنعت است که تا حد زیادی باعث افزای قابلیت و عملکرد اپراتورهای شبکه می‌شود. ما کاملاً اطمینان داریم که ورود HSDPA شتاب جدیدی به توسعهٔ صنعت جهانی تلفن همراه خواهد داد و این فن‌آوری را در دسترس بیش از ۳۵ میلیون نفر در ۵۲ کشور قرار می‌دهد؛ البته خوشحالیم که اولین اقدام تجاری در این زمینه را شرکت Cingular Wireless در آمریکا انجام داده است که فن‌آوری HSDPA را به ۱۵ بازار بزرگ ارائه می‌دهد. ما همچنین مطلع هستیم که بیش از ۴۹ شبکه متعهد شده‌اند تا خدمات خود را در این حوزه توسعه دهند؛ پس زمان زیادی طول نخواهد کشید تا این جریانی که آغاز شده است، واقعاً به نتیجه برسد.
● امسال فن‌آوری IMS هم بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع چه فوائدی را برای اپراتورها در پی دارد؟
IMS یک فن‌آوری کلیدی است؛ زیرا امکانات بسیار بیشتری را برای اپراتورها فراهم می‌کند. علاوه بر این که شبکه‌ها را کارآمدتر و تغییرپذیرتر می‌کند، روش‌های ارتباطی بین افراد را هم توسعه می‌دهد؛ بدین ترتیب که به‌صورتی بی‌نظیر، صدا، عکس و تصویر را با هم ترکیب می‌کند. فن‌آوری IMS کارکردهای مهم دیگری هم دارد؛ برای مثال کاربران را قادر می‌سازد تا قبل از برقراری ارتباط، مطلع شوند که کدامیک از افرادی‌که در فهرست آدرس‌شان قرار دارند، در حال حاضر در دسترس هستند. همچنین استفاده از این فن‌آوری، ارائهٔ خدمات چند رسانه‌ای را بین شبکه‌ای ثابت و تلفن همراه بدون کم شدن کیفیت، آسان می‌سازد.
هم‌اکنون انجمن GSM در اروپا و آسیا در حال انجام برخی آزمایش‌های کاربردی در مورد IMS است. این اقدام ارائه درست خدمات IMS در طول شبکه‌ها را از همان ابتدا تضمین می‌کند. انتظار داریم که در سال ۲۰۰۶، برخی از نتایج این اقدام تحقق یابد.
● اولویت‌های انجمن GSM در سال آینده چه خواهد بود؟
به‌نظر ما موقعیت‌های طلائی در چنین زمینه‌هائی است.
▪ متصل کردن افرادی که به شبکه متصل نیستند و برقراری رابطه‌ای مستحکم بین دولت‌ها و صنعت تلفن همراه، برای از بین بردن موانعی که در ارائه تلفن همراه با قیمت مناسب، وجود دارد.
▪ گسترش مداوم صنعت (برای مثال، خدمات ۳G) و تلاش همه جانبه برای تضمین کارآمدی خدمات نسل آینده تا ارتباطی بدون وقفه را امکان‌پذیر سازند. برای رسیدن به این هدف باید مطمئن شویم که خدمات اصلی متناسب با فن‌آوری‌های موجود، در یک محیط تجاری به کاربران ارائه شوند.
▪ هم‌گرائی با مدل تجاری اینترنت و شکل‌گیری تدریجی محیطی فعال برای ارائهٔ خدمات مبتنی بر IP
▪ یکی شدن دنیای سرگرمی‌ها و تلفن همراه و ایجاد موقعیت‌های بسیاری از این راه
▪ هم‌گرائی با خدمات تلفن ثابت، به‌عبارت دیگر، ارائه خدمات به مشتریان در لایهٔ دسترسی
▪ توجه به موقعیت‌های مربوط به سیاست دولت، از جمله تلاش برای مطلع کردن دولت‌ها از منافعی که ارتباطات تلفن همراه در پی دارند. برای این‌کار به یک برنامه مدیریت طیف بلندمدت و مؤثر نیاز است.
فکر می‌کنم که گسترش فن‌آوری ۳G هم در سال ۲۰۰۶ مهم تلقی خواهد شد، مخصوصاً از نظر خدمات ارزش افزوده و درآمدهائی که از گسترش شبکه و تجهیزات به‌دست می‌آید. امیدوارم که در این سال تجربیات موفقیت‌آمیز و مفیدی در زمینهٔ ارائه خدمات به‌دست آوریم.
همچنین معتقدم که در آینده خبرهای بیشتری را از گردانندگان دنیای سرگرمی و ارتباطات خواهیم شنید که چگونه این دو عرصه با هم یکی می‌شوند تا زمینه را برای ایجاد ”چهارمین رسانه“ فراهم کنند که محور اصلی در ”کنگره جهانی ۳GSM“ ایجاد ارتباط بین این دو صنعت پویا و مهیج.

منبع : فصلنامه علمی تحلیلی مهندسی برق