انتخابات سرد، انتخابات گرم

جان اف کندی، رئیس جمهور آمریکا - که ترور شد - در بخشی از نخستین سخنرانی اش در مقام ریاست جمهوری چنین گفت؛ «نپرسید کشورتان چه می تواند برای شما انجام بدهد، بپرسید شما چه می توانید برای کشورتان انجام دهید.» میلتون فریدمن اقتصاددان آزادیخواه آمریکایی در تحلیل سخنان رئیس جمهور سابق آمریکا می نویسد؛ عبارت پدرمابانه «کشورتان چه کاری می تواند برای شما انجام دهد»، اشاره ای به این نکته است که دولت ها قیم شهروندان اند و شهروندان تحت قیومیت دولت می باشند. این نوع نگاه با اعتقاد انسان های آزاد که خود را حاکم بر سرنوشت خویش می دانند در تضاد است.
عبارت کلیشه ای شما چه کاری می توانید برای کشورتان انجام دهید نیز بیانگر آن است که دولت ارباب و شهروندان نوکرند. در دیدگاه انسان آزاد، کشور تنها مجموعه ای از افراد است که آن را تشکیل می دهند، نه چیزی بیشتر. از پیش معلوم است که شهروندان هر کشور به میراث مشترک افتخار می کنند و به سنت ها وفادارند. انسان آزاد نمی پرسد کشورش چه می تواند برای او انجام دهد و نمی پرسد او چه می تواند برای کشورش انجام دهد، بلکه می پرسد، من و هموطنانم از طریق دولت چه می توانیم انجام دهیم تا بتوانیم از عهده مسوولیت های فردی برآمده به اهداف جداگانه خویش برسیم و بالاتر از همه آزادی خود را حفظ کنیم.
میلتون فریدمن در این عبارات قصد دارد بگوید دو نوع تفکر در میان سیاستمداران و روشنفکران وجود داشته و دارد. یک نگاه این است که شهروندان فاقد قدرت تحلیل اند و قدرت تشخیص منافع خود را ندارند و دولت به مثابه دانای کل می تواند تشخیص دهد که در هر مقطع از زمان چه کاری به نفع شهروندان است و کدام کار به نفع آنها نیست. نگاه دیگر اما معتقد است شهروندان بد و خوب و فایده و زیان خود را بسیار بهتر از دولت تشخیص می دهند و به دولت نیامده است که در این باره برای آنها تعیین تکلیف کند.
در دنیای امروز، نگاه اول به رابطه دولت و مردم طرفداران اندکی دارد و جز چند کشور در دنیا چنین سیاستمدارانی در راس قدرت نیستند. نگاه آزادیخواهانه دوم که انسان را با هویت فردی اش دارای قدرت تشخیص خوب و بد می داند هر روز در دنیا طرفداران بیشتری در میان گروه های مختلف اجتماعی پیدا می کند. سیاستمداران طرفدار نگاه اول در همه عرصه ها از طرز تفکر یاد شده متابعت کرده و آن را با قدرت سیاسی اجرایی می کنند.
این سیاستمداران در انتخابات سیاسی نیز چنین عمل می کنند. در روزهای گذشته شاهد دو انتخابات در سوریه و فرانسه بودیم. در سوریه حزب حاکم و رهبران آن با این تصور که نفع مردم این است که به اعضا و معرفی شدگان این حزب رای دهند آنها را موظف می کنند بخشی از اعضای پارلمان را از کادرهای این حزب انتخاب کنند و بخش دیگری را از میان کاندیداهای مستقل انتخاب کنند. بر اساس قانون انتخابات پارلمانی، اعضای مجلس خلق سوریه در دو دسته «الف» و «ب» جای می گیرند. دسته «الف» کارگران و کشاورزان و دسته «ب» شامل اقشار دیگرند.
برای انتخابات پارلمان سوریه ۹۷۷۰ نفر ثبت نام کرده بودند که ۷ هزار نفر از آنها انصراف دادند و... این گونه است که انتخابات در سوریه سرد برگزار می شود اما در فرانسه که سالهاست انتخابات آزاد برقرار است و سیاستمداران از هر حزب و گرایش سیاسی جرات ندارند برای مردم تعیین تکلیف کنند در انتخابات دوشنبه گذشته رکورد رای دهندگان پس از ۴۰ سال شکسته شد. جامعه های مدرن و مترقی آزادی مردم را پاس می دارند و مردم نیز برای اینکه منافع خود را بیشتر برآورده کنند پای صندوق های رای می روند و رقابت شکل می گیرد.
در این رقابت هاست که کاندیداها ناگزیر می شوند به خواسته های مردم نزدیک شوند و آنچه تمنای آنهاست را بر زبان آورند. انتخابات قلب دموکراسی است و اگر آزاد نباشد حتما رای دهندگان - در صورتی که بیم نداشته باشند که عدم شرکت در آن برای آینده شان دشواری ایجاد می کند - شرکت نمی کنند. دنیای امروز از ابعاد گوناگون به سمت آزادی انتخاب پیش می رود و هرکس این را نبیند با دردسر مواجه می شود. نمی توان مردم را در منگنه گذاشت که به افراد خاصی با گرایش های سیاسی خاص رای دهند. انتخابات پرسروصدا و پردردسر در نیجریه که در آن نیز حزب حاکم با هر ترفندی می خواهد اعضای خود به هر شکل برنده کند نیز همانند انتخابات سرد است.
در حالی که در انتخابات فرانسه هیچ حرف و حدیثی درباره تقلب وجود ندارد و اصولا نمی تواند وجود داشته باشد اما در نیجریه شاهد هستیم که سازمان های ناظر بر انتخابات آن را مردود می دانند و احزاب مخالف دولت نیجریه حاضر نیستند نتیجه انتخابات را بپذیرند. آزادی انتخاب بر پایه رقابت چیزی است که اکثریت سیاستمداران جهان به جز چند کشور مثل نیجریه، کوبا، سوریه و... آن را پذیرفته و جریان عمومی و غالب در حال حاضر است.
«آزادی انتخاب» اصل شریفی است که اگر در سیاست، در اقتصاد، در کسب و کار و در شیوه زندگی مراعات شود جامعه از هر جهت در مسیر پیشرفت، صلح و آرامش قرار می گیرد. آزادی انتخاب را نمی توان با زور و با نیرنگ سیاسی از میان برد. آزادی انتخاب جریان عمومی در دنیای آتی خواهد بود، بخواهیم یا نخواهیم.

احسان شادی

منبع : روزنامه کارگزاران