بیانیه گروه ۸ و ناکارآمدی بازی باخت

در بین نهادهای بین‌المللی، گروه هشت كشور صنعتی جهان موسوم به جی‌۸ از اهمیت ویژه‌ای در امنیت‌سازی و قدرت‌سازی بین‌المللی برخوردار است. اجلا‌سیه ژوئن ۲۰۰۷ گروه جی ۸ در كشور آلمان برگزار شده و در نتیجه، خانم آنگلا‌ مركل ریاست دوره‌ای گروه هشت كشور صنعتی جهان را عهده‌دار بوده است.
در این اجلا‌سیه، موضوعاتی همانند سپر دفاع موشكی آمریكا موسوم به ان‌دی‌ام و همچنین سیستم‌های رهگیری هوایی - فضایی در اولویت قرار داشت. علا‌وه بر آن موضوعات دیگری همانند بحران‌های منطقه‌ای و همچنین فعالیت‌های هسته‌ای ایران را می‌توان در زمره فایل‌های امنیتی این اجلا‌سیه دانست. مذاكرات ایران و آمریكا كه در تاریخ هفتم خردادماه ۱۳۸۶ در بغداد برگزار شده بود می‌توانست مواضع این اجلا‌سیه را تحت تاثیر قرار دهد. در حالی كه كشورهای صنعتی جهان در بیانیه پایانی خود ضمن درخواست از ایران برای تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای كشورمان اعلا‌م داشته‌اند كه در صورت بی‌توجهی ایران به قطعنامه‌های شورای امنیت، به اتخاذ تصمیم‌های شدیدتری در ارتباط با ایران مبادرت خواهند نمود. اتخاذ چنین تصمیماتی با تعابیر مختلفی مورد تفسیر قرار گرفته است. بسیاری از خبرگزاری‌های غربی مبادرت به برجسته‌سازی بخش‌هایی از بیانیه نهایی نمودند كه ایران را مورد خطاب قرار می‌داد. آنان بیانیه گروه هشت را بر اساس <نشانه‌های تهدید> تفسیر نموده و آن را به منزله زمینه‌ای برای صدور قطعنامه‌های جدی‌تر علیه ایران دانستند. اگرچه بیانیه منتشر شده، فاقد رویكرد دوستانه و همكاری‌جویانه با ایران بوده است اما نشانه تهدید جدیدی علیه ایران محسوب نمی‌شود. به طور كلی بیانیه‌های گروه جی‌۸ دارای رویكرد توصیه‌ای می‌باشد.
بسیاری از مواضع این اجلا‌سیه در قالب <سیاست‌های اعلا‌می> قرار دارند. حمایت این مجموعه از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل به عنوان موضوعی طبیعی تلقی می‌شود زیرا كشورهای آمریكا، انگلستان، فرانسه و روسیه چهار كشور اصلی شورای امنیت محسوب می‌شوند. بنابراین حمایت آنان از قطعنامه‌ای كه قبلا‌ آن را تصویب كرده‌اند، امری طبیعی تلقی می‌شود. از سوی دیگر شواهد دیپلماتیك موجود نشان می‌دهد كه روند مذاكرات دیپلماتیك ایران- اتحادیه اروپا تداوم خواهد داشت. هم‌اكنون اجلا‌سیه‌های كارشناسی در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین پیگیری می‌شود. خاویر سولا‌نا و همچنین كوپر كه به عنوان اصلی‌ترین افراد اجرایی كمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا محسوب می‌شوند، بر ضرورت تداوم و بازسازی مذاكرات دوجانبه و چندجانبه با ا‌یران تاكید دارند. آنان به این جمع‌بندی رسیده‌اند كه صدور قطعنامه‌های ۱۶۹۶، ۱۷۳۷ و ۱۷۴۷ تاكنون تاثیر چندانی بر مواضع امنیتی ایران به جا نگذاشته است. زمانی كه تفاوت در مواضع سیاسی و استراتژیك كشورها افزایش می‌یابد، طبعاً امكان نیل به توافق و اجرایی‌سازی تصمیم‌ها كار دشواری است.
بازی سیاست بین‌الملل در شرایط موجود نمی‌تواند با گزینه حاصل‌جمع صفر به مرحله اجرا برسد. این امر نشان می‌دهد كه فضای سیاسی موجود در عرصه بین‌المللی فاقد مطلوبیت لا‌زم برای اعمال تهدیدهای شدیدتر و یا اتخاذ تدابیر جدی‌تر است. از زمانی كه قطعنامه‌های محدودكننده شورای امنیت علیه ایران صادر شده است، مواضع امنیتی ایران هیچ‌گونه تغییری پیدا نكرده و درنتیجه آن می‌توان نشانه‌هایی از بی‌اعتباری قطعنامه‌هایی را مشاهده نمود كه دارای جهت‌گیری سیاسی هستند. به این ترتیب تداوم فضای موجود هیچ‌گونه مطلوبیتی را برای ایران و همچنین كشورهای شورای امنیت ایجاد نخواهد كرد. به طور كلی در شرایط بحرانی نمی‌توان از الگوهایی استفاده كرد كه منجر به بازی باخت - باخت (‌) Loss-Loss گردد، شرایط موجود نشان می‌دهد كه در ماه ژوئن ۲۰۰۷ هیچ‌گونه قطعنامه جدیدی علیه ایران صادر نخواهد شد. در فضای موجود كشورهای اروپایی و همچنین آمریكا تلا‌ش دارند تا بازی دیپلماتیك با ایران را از دو جبهه ادامه دهند. در این روند، اتحادیه اروپا به عنوان نماینده كشورهای اروپایی تلا‌ش خواهد داشت تا زمینه ایجاد تعادل با ایران را از طریق مذاكرات دوجانبه سازماندهی كند؛ طبعا كشورهای گروه ۵۵۱ نیز تلا‌ش مشابهی را برای فعال‌سازی <دیپلماسی تعادل> به كار خواهند گرفت. در فضای سیاسی دیگری زمینه‌های لا‌زم برای ادامه مذاكرات امنیتی ایران - آمریكا در ارتباط با عراق ادامه خواهد یافت. در این روند، الگوی رفتاری بر اساس انكار هرگونه پیش‌شرط انجام می‌شود. بسیاری از استراتژیست‌های آمریكایی از جمله <برژینسكی> و <كیسینجر> تلا‌ش دارند تا دیپلماسی سازنده را از طریق حداكثرسازی حوزه‌های توافق امنیتی پیگیری نمایند.
بنابراین در شرایطی كه آمریكا درگیر بحران امنیتی عراق است اعمال فشارهای اقتصادی و امنیتی جدید علیه ایران، امنیت بین‌الملل و همچنین منافع استراتژیك آمریكا در منطقه را با دشواری‌های جدیدی روبه‌رو خواهد ساخت. آغاز مذاكرات بر اساس عملیات روانی گروه‌های افراطی نمی‌تواند مطلوبیت مناسبی را برای كشورهایی ایجاد كند كه درصدد حل اختلا‌ف‌های ایران با جامعه جهانی در ارتباط با موضوع هسته‌ای هستند.

ابراهیم متقی

منبع : روزنامه اعتماد ملی