۱۷ سپتامبر سال ۱۷۹۴ ـ سالروز درگذشت کندورسه و نگاهی به اندیشه های او

مارکیز دو کندورسه Marquis de Condorcet فیلسوف و ریاضیدان عصر روشنگری فرانسه ۱۷ سپتامبر سال ۱۷۹۴ فوت شد. وی تنها اندیشمند دوران روشنگری بود که در جریان انقلاب فرانسه زنده بود. او از معاشران ولتر، تورگو و دیدرو بود که بیش از ۵۰ کتاب و رساله از خود برجای گذارده است. کندورسه نخستین اندیشمندی بود که موضوع سوسیو - اکونومیک را مطرح ساخت. به دلیل اطلاعات ریاضی اش از "فلاسفه رشنالیسم" بشمار می رود یعنی نقطه مقابل فلاسفه انگلیسی که تجربه را پایه کار به حساب می آورند. وی به دلیل تبحر در ریاضیات، از قواعد حساب فاضله "در مبحث احتمالات" در پیش بینی پدیده های اجتماعی و اقتصادی استفاده کرده است.
کندورسه با روسو اختلاف نظر داشت زیرا به دلیل (Reason)، نه اراده (Will) معتقد بود و می گفت که اکثریت اگر دلیل نداشته باشد شکست می خورد.
کندورسه عقیده داشت که انسان رو به کمال است و اگر در جوامعی، انسان به سوی کمال پیشرفت نداشته باشد عیب از جامعه است که رشد اجتماعی را مانع می شود، نه از فرد.
کندورسه در انقلاب فرانسه نقش کلیدی داشت و از هوادران ژیرندن ها (گروه میانه رو و معتدل) بود . وی به انقلاب فرانسه به این جهت امید بسته بود که باعث تجدید ساختار جامعه می شد، ولی با پاره ای از کارهای توام با خشونت انقلابیون از جمله اعدام مخالف بود. او حتی رای به اعدام لوئی ۱۶ نداد. مخالفت کندورسه با خشونت های انقلابیون سبب شد که مورد سوء ظن واقع شود و اجبارا فرار کند. کندورسه در مخفی گاه چند کتاب و رساله نوشت از جمله رساله ای تحت عنوان پیشرفت روانی انسان.
وی سرانجام در سال۱۷۹۴ دستگیر شد و در بازداشتگاه درگذشت. پاره ای نوشته اند که خودکشی کرد و به گمان عده ای هم، افراطیون انقلاب او را در زندان کشتند. به هرحال، مرگ او یکی از عوامل پایان یافتن انقلاب فرانسه بشمار آورده شده است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز