سرچشمه‌های نواندیشی دینی: درآمدی بر تاریخ کلام جدید

گردآورنده : صاحبی - محمدجواد
محل نشر : قم
تاریخ نشر : ۱۳۸۱/۱۱/۱۶
رده دیویی : ۲۹۷.۴۸
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۲۵۵
نوع اثر : گردآوری
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : BP۲۲۹/ص۲س۴
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۳۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۹۲۹۹۱-۶-۵

این کتاب با مقدمه‌ای بر مسیر تحول فکر دینی در غرب و عصر نو زایی (رنسانس) و نهضت اصلاح دینی آغاز می‌گردد و با بررسی انقلاب علمی, نهضت توین فلسفی, انقلاب صنعتی و رویارویی غرب مسیحی با شرق اسلامی ادامه می‌یابد .نگارنده در باب نو اندیشی در جهان غرب می‌گوید' :غرب در پی رخدادهای بزرگ تاریخی با بهره‌گیری از تمدن‌های گوناگون و به ویژه تمدن پرشکوه اسلامی توانست تمدن خود را بازسازی کند و قدرتمندانه فرهنگ‌ها و تمدن‌های دیگر را مورد تهاجم قرار دهد, به ویژه آن که نیاز تمدن صنعتی به مواد اولیه, بدان ماهیت استعماری بخشید .به هر حال جاذبه و هجوم و سیطره تمدن مجدید غرب, مبانی فکری و معرفتی شرق مسلمان را به چالش فرا خواند و موجب پیدایش پرسش‌ها, پاسخ‌ها و مباحث جدیدی در عرصه فرهنگ, علوم و معارف دینی گردید که برای شناخت این رویکردها, ناگزیر می‌بایست سیر تحولات فکری در غرب را مورد مطالعه قرار داد .' نگارنده پس از مباحث مذکور به تبیین نو اندیشی در جهان غرب برآمده, آرا و اندیشه‌های اصلاح‌گرانی چون :طهطاوی, شبلی شمیل, فرح آنطون, محمد عبده, محمد رشید رضا, عبدالرزاق و قاسم امین را شرح و تبیین کرده است .در پی آن با طرح آرا و اندیشه‌های سید احمد خان, و امیر علی و اقبال, به تبیین نو اندیشی در شبه قاره هند همت گمارده است .بخش پایانی کتاب به بررسی نو اندیشی دینی در ایران اختصاص یافته, مولف سر چشمه‌های نو اندیشی ایران عصر جدید را ذیل هفت دسته عمده تقسیم نموده, آن را شرح داده است .دسته‌بندی مذکور بدین قرار است : 1ـ جریان فکری احیاگران و اصلاح طلبان دینی که طلایه‌دار آنان سید جمال اسدآبادی است2 .ـ روحانیون نو اندیش ایرانی مقیم عراق و تهران مانند اسدآبادی, آخوند خراسانی, عبدالله مازندرانی3 .ـ جریان روشنفکری الحادی, که نماینده آن فتح‌علی آخوندزاده بود4 .ـ جریان‌های لائیک و سکولار . 5ـ جریان روشنفکری دینی متاثر از فرهنگ و تمدن غربی که منادی آن عبدالرحیم طالب‌اوف بود6 .ـ جریان سیاست‌مدار غربگرا مانند حسین خان سپهسالار, میرزا ابوالحسن خان ایلچی و میرزا ملکم خان . 7ـ جریان روشنفکری التقاطی که آمیزه‌ای از همه طیف‌های موجود بود و بارزترین آنها میرزا آقا خان کرمانی بود .