لیزیک (LASIK)

● تاریخچه:
در سال ۱۹۹۱ دكتر یوناس پالیكاریس در هراكلیون كرت (یونان) اولین كسی بود كه با استفاده از دستگاه میكروكراتوم لایه نازكی از قرنیه را برداشت و سپس با استفاده از لیزر اكسایمر بخشی از بافت قرنیه را تراش داد. با ابداع لیزیك این عمل به سرعت عمومیت یافت و در بسیاری از مراكز جایگزین سایر روشها مانند RK (برش قرنیه) و PRK (لیزر) گردید، گرچه امروزه این روش ها هر كدام كاربردهای خاص خود را نیز دارند.
● تكنیك عمل:
در عمل لیزیك دو عمل با هم تركیب میشوند تا عیب انکساری اصلاح شود. نخست با استفاده از یك وسیله اتوماتیك بنام میكروكراتوم لایه نازكی از قرنیه برداشته می‏شود. وجود این لایه نازك اجازه بهبود سریع دید و كاهش ناراحتی‏های پس از عمل را می‏دهد. امروزه از انواعی از لیزر جهت برداشتن این لایه هم استفاده می شود.
سپس با استفاده از لیزر اكسایمر كه با كنترل كامپیوتر صورت میگیرد قرنیه تراش داده میشود و به این ترتیب عیب انکساری اصلاح می‏گردد. لیزر اكسایمر از جنس نور ماورای بنفش می‏باشد و همان لیزری است كه در عمل پی.آر.كی (لیزر) مورد استفاده قرار می‏گیرد. لایه نازك محافظ پس از تراش قرنیه به جای اولیه خود باز گردانده ‏شده، بدون اینكه نیاز به بخیه باشد پس از چند دقیقه در محل خود چسبیده و محكم می‏شود، بنابراین به پانسمان هم نیازی نیست.
كل زمان این عمل برای هر چشم كمتر از ۱۰ دقیقه میباشد و بیمار ضمن عمل احساس درد نمی‏كند. بهبود دید سریع بوده و با درد كم یا بدون درد همراه می‏باشد. قطره‏های چشمی پس از عمل فقط برای یك هفته استفاده می‏شود. لیزیك یك روش موثر برای اصلاح نزدیك‏ بینی‏های متوسط و شدید است. از نظر كارایی می‏توان لیزیك را موفق‏ترین روش اصلاح عیب انکساری دانست. همچنین آستیگماتیسم‏های همراه با نزدیك‏بینی نیز با این روش اصلاح می‏گردند. این عمل برای درمان دوربینی و آستیگماتیسم همراه با آن كاربرد دارد. میزان موفقیت در این نوع عیب انکساری كمتر می‏باشد.
● نتایج:
تقریبا هركسی كه تحت عمل جراحی قرار میگیرد میخواهد بداند كه شانس بدست آوردن نتیجه رضایت بخش چقدر است. برای نزدیك‏بینی كم و متوسط (تا ۷- دیوپتر) در حدود ۹۵% بیماران دید بدون عینك ۱۰/۵ تا ۱۰/۶ یا بیشتر را به دست می‏آوردند و ۸۵% شانس دید بدون عینك ۱۰/۸ تا ۱۰/۹ یا بهتر را دارند. این بدان معناست كه وابستگی افراد به میزان بسیار بالایی به عینك كم شده اما ممكن است برای انجام كارهای دقیق‏تر چشمی مانند رانندگی، علی‏الخصوص در شب به یك عینك با شماره كم نیاز داشته باشند.
برای میوپی بالا (بالای ۷- دیوپتر) در حدود ۸۵% بیماران دید بدون عینك۱۰/۵ تا ۱۰/۶ یا بهتر و۷۰% دید بدون عینك ۱۰/۸ تا ۱۰/۹ یا بهتر بدست می‏ آورند.
● مزایا:
بهبود سریع : اغلب بیماران پس از یك یا دو روز می‏توانند به فعالیت‏های روزمره باز گردند. غالبا درد وجود ندارد و بعد از ۲۴ ساعت دید مفیدی ایجاد می‏شود. در آر.كی. (برش قرنیه) و پی.آر.كی. (لیزر) ناراحتی‏ها بیشتر است.
▪تصحیح طیف وسیعی از میوپی: با استفاده از لیزیك حدود ۱۲ دیوپتر نزدیك‏بینی را می‏توان بخوبی اصلاح كرد. در حالیكه استفاده از پی.آركی. (لیزر) برای نمره بالا (بیش از ۷ دیوپتر) می‏تواند منجر به كدورت قرنیه، كاهش دید و بازگشت بخشی از نمره چشم شود. همچنین عمل آر.كی. (برش قرنیه) معمولا قادر به اصلاح بیش از ۵ تا ۶ دیوپتر نیست.
▪ قابلیت تكرار: در مورد تصحیح كمتر از حد با عمل لیزیك، میتوان با بلند كردن لایه نازكی كه در طی عمل اول ایجاد شده و لیزر مجدد، این عمل را تكرار كرد. بهبودی مانند عمل اول سریع است.
▪ پایداری طولانی مدت اثر عمل: اغلب مطالعات نشان می‏دهد كه در عرض ۶-۳ ماه نمره چشم ثابت می‏شود، چرا كه پس از این مدت تغییر ناچیزی در ساختمان قرنیه و ترمیم متعاقب آن ایجاد می‏شود.
حفظ ساختمان طبیعی قرنیه: لایه نازك برداشته شده بعد از چند روز كاملا محكم می‏گردد، به شكلی كه با پلك ‏زدن یا مالش چشم جابجا نمی ‏شود. در عمل لیزیك بر خلاف عمل آر.كی. یا برش قرنیه، استحكام قرنیه و مقاومت آن در مقابل ضربه كاهش نمی‏یابد‏‏.
▪ عدم ایجاد كدورت: بر خلاف پی.آر.كی. (لیزر) كه در نمره‏های بالا احتمال كدورت قرنیه در آن وجود دارد، در عمل لیزیك هیچگونه كدورتی در قرنیه ایجاد نمی‏شود.
عدم نیاز به استفاده طولانی مدت از قطره‏های چشمی: در عمل لیزیك بر خلاف پی.آر.كی. نیازی به كنترل ترمیم زخم با استفاده از قطره‏های استروییدی نیست. بیماران لیزیك معمولا بیش از یك هفته به دارو نیاز ندارند.
● معایب:
عمل لیزیك نیازمند جراح ماهر است. بخاطر پیچیدگی عمل، تجربه كافی برای حصول نتیجه مناسب لازم است. چشم پزشكان نور به عنوان پیشگامان این عمل در ایران، هزاران عمل لیزیك را با نتایج عالی انجام داده‏اند و در این زمینه ایران از جمله كشورهایی است كه تجربه بسیار زیادی دارد.
قیمت وسایل گران است. قیمت دستگاه لیزر و وسایل مورد نیاز ۴۰۰ میلیون تومان و هزینه نگهداری سالانه آن حدودا ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان است. با تغییرات سریع تكنولوژی، لیزرها را بایستی اغلب به روز كرد و تمامی این هزینه به كلینیك تحمیل خواهد شد.
● عوارض:
همانند هر روش جراحی در لیزیك نیز عوارضی ممكن است ایجاد شود كه شامل تصحیح كمتر از حد، تصحیح بیش از حد و كاهش بهترین دید می‏باشند. تصحیح كمتر از حد هنگامی ایجاد می‏شود كه بافت كافی برای اصلاح كامل دید برداشته نشود و تصحیح بیش از حد وقتی اتفاق می افتد كه بافت بیشتری برداشت شده است. تصحیح كمتر از حد را می‏توان در عمل جراحی مجدد اصلاح كرد ولی درمان تصحیح بیش از حد مشكل‏تر می‏باشد. در هنگام برداشتن لایه نازك از قرنیه توسط میكروكراتوم ممكن است مشكلاتی ایجاد شود كه شامل عدم توانایی در ایجاد لایه به اندازه، ضخامت و یا شكل مناسب، جابجایی لایه پس از عمل و عفونت می‏باشد. به جز عفونت سایر عوارض لایه معمولا بدون اینكه برای دید بیمار مشكلی ایجاد كنند درمان می‏شوند. احتمال عفونت یك در ۵ هزار است كه بسیار كمتر از میزان وقوع آن در لنزهای تماسی می‏باشد و بر خلاف آن كه در تمام مدت استفاده از لنز تماسی چشم در معرض عفونت قرار دارد در این عمل احتمال وقوع آن محدود به همان ۱ تا ۴ هفته نخست بعد از عمل می‏گردد.
اگرچه پس از عمل، عیب انکساری اصلاح می‏شود و دید خوبی بدست می‏آید، اما بعضی بیماران بعد از عمل لیزیك یك یا چند مورد از عوارض زیر را كم و بیش تجربه می‏كنند.
دیدن هاله یا سایه در كنار تصویر و اعوجاج مختصر در چند ماه اول شایع است، ولی این عوارض بندرت در فعالیت‏های معمول ایجاد مشكل می‏كند. عمده این مشكلات بتدریج در ۱ تا ۳ ماه اول بعداز عمل خود به بخود از بین می‏روند.
▪ میوپی در شب: چون در این عمل فقط بخش مركزی قرنیه تغییر شكل پیدا می‏كند، در هنگام باز شدن مردمك در شب نور از محیط قرنیه كه تغییر شكلی پیدا نكرده است، وارد چشم می‏شود و ایجاد نزدیك‏بینی می‏كند. حتی اگر در روز دید عالی وجود داشته باشد، در شب ممكن است برای دید كامل احتیاج به عینك مختصری باشد.
▪ خشكی چشم: در روند ترمیم پس از عمل لیزیك ممكن است بیمار احساس خشكی چشم كرده و به قطره اشك مصنوعی برای تسكین موقت نیاز داشته باشد.
▪ ناراحتی و درد: در لیزیك اغلب محدود به شش تا ۲۴ ساعت اول پس از عمل است و براحتی با مسكن ها رفع می‏شود. در این مدت چشم بصورت موقت به نور خورشید حساس‏تر می‏شود.
در ۴ تا ۶ هفته نخست بعد از عمل كیفیت دید علی الخصوص دید نزدیك افت می‏كند كه به تدریج و بصورت خود بخودی بهبود می‏یابد. مشكلات دید نزدیك در افرادی كه در سنین پیرچشمی قرار دارند و تحت عمل قرار می‏گیرند بیشتر نمود دارد و همانطور كه قبلا اشاره گردید، این افراد پس از عمل نیاز به عینك مطالعه خواهند داشت.

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اصلاح دید نور