بهره‌وری در حمل و نقل جاده‌ای، مسئولیت مبهم بازیگران

در موضوع مهم شعار سال تحت عنوان اصلاح الگوی مصرف درنظر اول شاید برای همگان کم کردن از مصارف روزانه از هرآنچه که انسان لازم و احتیاج دارد باشد که این عمل صرفه جوئی درمصرف ساده‌ترین عکس‌العمل به این شعار بوده و هست که مسلما" برای همگان چنین نسخه ای قابل تجویز نبوده بلکه ممکن است برای اغلب اقشار قابل اجرا نیز نباشد و عده ای هم در دایره شمولیت قرار نگیرند در حمل و نقل جاده ای آنچه که به عینه مصرف می‌شود عبارتند از نیروی انـسانی از قبیل راننده - کمک راننده و وسیله سرمایه‌اش مثل کامیون - کامیونت و تریلی شرکت و کارخانه تولید کننده کامیون ، گازوئیل - بنزین، سرمایه ملی جاده ها و پل‌ها، پایانه‌های بار، اقلام دیگری مصرفی دراین چرخه مثل لوازم یدکی - لاستیک و نیروهای خدماتی مکمل مثل نمایندگی‌های خدمات فنی مکانیکی و مجموعه کارکنان خدمات درمانی - بهداشتی و شرکت‌های باربری و حمل و نقل، برای این که محموله ای ازیک نقطه مبداء به نقطه مقصد برسد همه عوامل فوق به نوعی مستقیم و غیرمستقیم دخالت درفرآیند انتقال داشته و خواهند داشت و اگرچنان تکنیکی را بکار ببریم که روش‌های مدرن و خلاق و کارآمد دراین روند اجرا و از چارچوب‌های بازدارنده جدا شده و همه ظرفیت‌های عظیم انسانی را برای بهبود مدیریت بکار گیریم به عبارتی مهندسی ارزش را به عالی ترین شکل اجرا کنیم نتیجه اش نشان دهنده مصرف بهینه همه عوامل ذی مدخل دراین فرآیند بوده که از نیروی انسانی جاندارگرفته تا مواد انرژی دهنده بی جان و همه عوامل مجموعه به اندازه و بموقع و کافی انجام وظیفه کرده تا نتیجه خوب و بی عیب و نقص داشته و اگرغیر از این باشد مسلما" نتیجه نیز ناقص خواهد بود یعنی اگر به ترتیب راننده حامل سالم و هوشیار بوده باشد که نتیجه تغذیه خوب و استراحت کافی و آموزش عالی است کامیون را می‌تواند در مسیر اصلی اش حرکت داده و بی عیب و نقص و توقف در مقصد کالا را تحویل خواهد داد چون اگر کامیون فوق عیب فنی اش رفع نشده بود و یا سوخت کافی به لحاظ صرفه جوئی در باک نداشته باشد و یا ازبابت کم کردن هزینه ها لاستیک‌هایش ازبابت سائیدگی بترکد در مسیر انحرافی و یا خطرناک چه بلائی سر راننده و محموله امانتی اش خواهد آمد .
اگر راننده و کامیون را در وضعیت عالی تصور کنیم ولی مسیر جاده ها در وضعیت نامطلوب و غیراستاندارد باشد و در ساخت پیچ‌ها و گذرگاه‌ها و پل‌ها رعایت اصول مهندسی راه سازی نشده باشد صرفه جوئی راننده و کامیون در وقت و سوخت نتیجه مثبت نخواهد داد و اگر بــا نگرش مثبت راه‌های کشورمان را نیز در وضعیت آرمانی ببینیم در مسیر راه کامیون به لحاظ نقص فنی و یا راننده به لحاظ ناراحتی جسمی قادر به ادامه مسیر نباشد که به طور مسلم اگردرمکان‌های لازم و معین و به لحاظ صرفه جوئی و یا الگوی غلط گذشته مشکلات کامیون و راننده بموقع رفع و بهبود پیدا نکند و کالا و کامیون درآن نقاط متوقف و بلاتکلیف بمانند همه موارد رعایتی درست الگوی مصرف تا آن نقطه و زمان به هدر رفته و ارزش مادی و معنوی خود را از دست می‌دهد. باز اگر همه عوامل دخیل در فرایند حمل را انسان‌های وظیفه‌شناس فنی و کاردان و مسئول و راه‌ها و سوخت مصرفی و پایانه ها را عالی و کافی و کامل درنظر بگیریم این بار لوازم یدکی مصرفی را شرکت خدمات پس از فروش به لحاظ صرفه جوئی در ذخایر ارزی از جنس نامرغوب و ارزان وارد و یا تولید کرده و تحویل کامیون‌داران و دارندگان وسیله نقلیه داده باشد خوب مسلم است پس از تعویض لوازم یدکی کارکرد خوبی نداشته و کامیون متوقف و راننده متضررخواهد شد.
همه موارد بالا هلالهای کوچکی بوده اند در چرخه دایره شکل فرایند حمل و مثل جاده ای که جدا جدا مورد شرح و سوال قرارگرفت که این چرخه در شکل بزرگترش به حمل نقل جاده ای بین‌المللی برمی‌گردد. مشکلاتش درصورت بروز صد چندان خواهد بود ولی اگر به دو مهره اساسی گردش در این دایره یعنی بار ( محموله ) و همچنین شرکت باربری توجه جدی بنمائیم دراصلاح الگوی مصرفی درحمل و نقل جاده ای درایران گام‌های آشکار بزرگی برخواهیم داشت .
شرکت حمل و نقل باربری وسیله حمل و نقل و راننده مربوطه را از نقطه شمال شرقی کشور به بندربوشهر در نقطه جنوب غربی کشور جهت حمل بار خالی اعزام می‌کند و پس ازچند روز توقف محموله را به نقطه دیگری رسانده و از آنجا خالی به خانه اش برمی‌گردد که درشکل دیگر کامیون در نقطه بارگیری حاضر ولی بار جهت حرکت کامیون آماده حمل نیست که کامیون و راننده به اجبار متوقف و یا بصورت معکوس خالی به مبداء اولیه برمی‌گردد ولی راننده ترانزیت در حمل و نقل بین المللی که بطور طبیعی از ایران بـه اروپا بعلت کم بودن صادرات از ایران یکسره خالی اعزام شده است بعلت محدودیت در گذر مرزها و هزینه بالای سوخت مجبور است در کشور مربوطه اروپائی متوقف و با قیمت پائین بار وارداتی را پائین‌تر از کامیون ترکیه و بلغاری به ایران حمل نماید این راننده هر صرفه جوئی و اصلاحی هم درسوخت و هزینه های مسیر راهش و نگه‌داری ازکامیون کرده باشد با طی کردن مسیرهای باطل و بدون کوچکترین عایدی متضرر نهایی خواهد بود و می‌بینیم که رانندگان ترانزیت کشور پس از سالها کارکرد نتوانسته اند در زندگی خود وکامیون مالکیت اش تغییرات بهتری بدهند. سوخت خوب و کافی برای کامیون به منزله غذای خوب و کافی برای بدن است و کامیون‌ها تحت استاندارد بالا سوخت کمتری مصرف می‌کنند. در حالی‌که کامیون‌های موجود در میدان حمل و نقل جاده‌ای کشور از آن بی بهره اند بنابراین نکته اصلی در امر صرفه جوئی و استفاده بهینه و ایجاد الگوی مصرف باید به موارد زیرتوجه نمود: - وسیله باربری در دسترس رانندگان باید به وسائل روز و مدرن کم مصرف تبدیل کرد.
- ‌با شرکتهای باربری که کامیون‌ها را به مبادی بارگیری اعزام می‌کنند درصورت توقف کامیون‌ها جریمه و زیان رانندگن مربوطه از آن تامین گردد. - ‌ستادی با برنامه ریزی قبلی مدیریت حرکت کامیون‌ها را درمبادی ورودی و خروجی کنترل تا توقف کامیون‌ها به حداقل برسد. - در مـسـیــرهــای بـارخـیـز کـشـور از جـمـلـه مسیربندرعباس و بندرامام خمینی به شهرهای تهران - تبریز- اصفهان - مشهد و مسیربندرانزلی و بندرامیرآباد به نقاط داخلی دیگر و از شهرهای صنعتی مهم کشور به نقاط مصرفی تعمیرگاههای مجهز - نمایندگی‌های مجاز و خدمات لوازم یدکی پایانه های بار مجهز به درمانگاه و استراحتگاه وسایل تفریحی و رفاهی مستقر گردد .
- ‌اسـتـقـرار مـوسسات مالی و اعتباری فعال درمسیرهای فوق جهت حمایت ازرانندگان خرده مالک درصورت نیاز و ارائه تسهیلات اعتباری سهل و آسان جهت جلوگیری ازعدم توقف کامیون و راننده .
- گسترش مالکیت کامیونداری تحت مدیریت شرکتهای باربری و به حداقل رساندن خرده مالکیتی جهت جذب رانندگان فعال و زحمتکش و فنی و کمک به رانندگان خسته و ناتوان و یا کم کار
درصورت انجام موارد بالا و برنامه ریزی کلان ازسوی مسئولان ذیربط می‌توان انتظار داشت که اقشار درمجموعه حمل و نقل جاده ای کشور به الگوی مصرف صحیح نزدیک خواهند شد به عبارتی در قدم اول باید چهارچوب حداقلهای استقراری الگوی مصرفی خود را مشخص کنیم به عبارتی - راننده حداقل درآمد معشیتی و رفاهی و سلامتی جسمی و روحی خود را بداند و مشخص کند .
- کامیون حداقل سود کارکرد ماهانه خود را با توجه به سرمایه درگردش وسیله معین نماید .
- دولت حداقل سوخت و لوازم یدکی و لاستیک تحویلی به کامیون و راننده را با توجه به طول مسافت و زمان کارکرد ماهانه معین نماید. - شرکت حمل و نقل تعداد حداقل بارتحویلی درماه را جهت حمل به نقاط مشخص و معین را به راننده متعهد و به مسئولیت خود عمل نماید. - شرکتهای خدماتی و تولیدی کامیون وسیله با استاندارد و با کیفیت و لوازم یدکی اصلی و مطمئن تحویل و خدمات خوب و بموقع به دارندگان وسیله نقلیه ارائه نمایند و جوابگوئی و مسئولیت پذیری در برابر خسارات را داشته باشند.
در این صورت شکل اولیه الگوی مصرفی در حمل و نقل جاده ای از کوره بصورت گداخته استخراج و پس از آن اگر از رنگ و بوی گداخته اولیه خوشمان نیامد می‌توانیم آن‌را اصلاح کنیم.
به بیان دیگر می‌توان به ارزش والای وقت نیز همچون کالائی که هرلحظه و هر آن همگان مصرف می‌کنند توجه داشت. بدون آنکه کسی ارزش به هدر رفتن آن را بداند، همگان وقت گرانبها را بدون سند و مدرک در اختیار داریم و به احترام آن وقت عزیز، همه اعضای مجموعه حمل و نقل جاده ای دراین مسابقه دو ماراتن با همه بزرگی و کوچکی کارشان و عظمت و قدمت به خط کرد تا یک دور دایره مسابقه با خرد جمعی با سرعتی آرام دویده شود و گام‌ها و هیکل‌ها سنجیده و به دیده تماشاگران عیان گردد آن‌گاه که قالب اولیه شکل گرفت اصلاح مقدور و موثر خواهد بود.

ولایت کمالی وند

منبع : مجله صنعت حمل و نقل