جمعه, ۲۴ اسفند, ۱۴۰۳ / 14 March, 2025
مجله ویستا


نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران: مروری بر روشنفکری در غرب, پیدایی روشنفکری در ایران و نسل


نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران: مروری بر روشنفکری در غرب, پیدایی روشنفکری در ایران و نسل
نویسنده : زرشناس - شهریار
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۳/۱۰/۲۳
رده دیویی : ۳۰۵.۵۵۲۰۹۵۵
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۱۸۰
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : ۷۲۸ B /ز۴ن۸
نوبت چاپ : ۱
شماره مجلد : ۱
تیراژ : ۳۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۶۶۹۸-۱۱-۵

نوشتار حاضر مروری است بر روشنفکری در غرب و پیدایی روشنفکری در ایران. بخشی از کتاب نیز به معرفی نسل اول روشنفکران مشروطه اختصاص دارد. مولف در صفحات آغازین کتاب می‌نویسد: 'اگر به یک بررسی عمیق و تحلیلی ـ تاریخی بپردازیم, درمی‌یابیم که روشنفکری یک تعریف و معنای تخصصی دارد. در تعریف تخصصی (که معمولا در کاوش‌های فلسفی و تئوریک, تاریخی و فرهنگی و جامعه شناسی و سیاسی, این تعریف مورد نظر است), روشنفکری بیانگر یک جهت‌گیری و جریان تاریخی ـ فرهنگی تجسم روح مدرنیته و جهان‌نگری 'عصر روشنگری' است. در معنای تخصصی (که در این کتاب, همین معنا مورد نظر است), روشنفکری عبارت از جهان نگری و اندیشه‌ای است که تبلور روح اومانیستی و سکولاریستی مدرنیته در دوران تثبیت آن (دوران موسوم به عصر روشنگری) می‌باشد.... این دوران حدودا از اواخر قرن هفدهم آغاز گردیده و تا پایان قرن هجدهم امتداد داشته است‌؛ به گونه‌ای که مورخان در بیان تقسیم‌بندی ادوار عصر جدید در غرب, سراسر قرن هجدهم و دهه‌های پایان قرن هفدهم را به این نام می‌خوانند'. کتاب در سه فصل اصلی با این عناوین تدوین شده است: فصل اول, ماهیت و پیشینه روشنفکری در غرب با موضوعاتی از این قبیل سامان یافته است: 'روشنفکری‌؛ فرزند رنسانس و تجسم جهان نگری مدرن', 'سخن کوتاه درباره چند روشنفکر', 'جان لاک‌؛ پدر ایدئولوژی لیبرالیسم و موانع استعمار و برده‌داری', 'ولتر؛ تجسم روح سوداگر و ضد دینی روشنگری', 'دنیسی دیدرو؛ اصلی‌ترین تئوریسین روشنفکری در فرانسه قرن هجدهم' و 'امانوئل کانت‌؛ فیلسوف ـ روشنفکر دوره تثبیت مدرنیته'.در فصل دوم که 'ویژگی‌های کلی روشنفکری و غرب‌زدگی شبه مدرن در ایران' عنوان گرفته مطالبی از این دست به چشم می‌خورد: 'غرب زدگی شبه مدرن چیست'؛ 'روشنفکری و ملاک‌های خدمت و خیانت در تاریخ معاصر ایران'؛ 'ادوار تاریخی جریان روشنفکری ایران'. فصل سوم با عنوان 'روشنفکری عهد مشروطه' با مباحثی از این دست تدوین شده است: 'روشنفکران نسل اول مشروطه‌؛ 'میرزا عسگرخان افشار ارومی'؛ 'میرزا صالح شیرازی‌؛ پدر ژورنالیسم شبه مدرنیستی'؛ 'حسین قلی آقا؛ چهره تئوریک و گمنام نسل اول روشنفکری مشروطه'.